Ο Νίτσε με τον Υπεράνθρωπο σφράγισε ανεξίτηλα τη μοίρα και την ιστορία του αιώνα μας. Η θεωρία του Υπεράνθρωπου είναι μια θεωρία σκληρότητας. Πρέπει να λυτρωθούμε, διακηρύσσει ο Νίτσε, από την ηθική των δούλων και των αδυνάτων. Η αγάπη κατεβάζει τον άνθρωπο. Μόνο η σκληρότητα είναι δημιουργική. Και η σκληρότητα επιβάλλεται για την υπέρβαση του ανθρώπου και τη δημιουργία του Υπεράνθρωπου. «Ο Υπεράνθρωπος είναι πάνω από ηθικές δεσμεύσεις, δυνατός, σκληρός, γεμάτος δημιουργικότητα- περιφρονεί τα χλιαρά αισθήματα της αγάπης και της συμπόνιας και ποδοπατεί αδίστακτα τους ασθενείς».
Στο πορτρέτο αυτό εύκολα κανείς μπορεί ν’ αναγνωρίσει την εικόνα του αιώνα μας. Στην προσπάθειά μας να γίνουμε Υπεράνθρωποι καταντήσαμε απάνθρωποι και μισάνθρωποι. Αναζητώντας τον Υπεράνθρωπο παραμερίσαμε τον άνθρωπο, αφαιρέσαμε από αυτόν κάθε στοιχείο ηθικής, προκαλέσαμε άμβλυνση των ηθικών του μέτρων. Τον Υπεράνθρωπο εκφράζουν σήμερα πολιτικοί, κρατικοί και οικονομικοί μηχανισμοί, που λειτουργούν με γνώμονα τη μακιαβελλική λογική, ποδοπατώντας τα τελευταία ράκη της ηθικής, που μόνο σαν πρόσχημα για νέες ανήθικες πράξεις χρησιμοποιείται. Έτσι, Διαβάστε περισσότερα »

«Ελεύθερη και ωραία». Δυο λέξεις από ένα γνωστό διαφημιστικό σλόγκαν, που περικλείουν ένα σύντομο χαρακτηρισμό του γυναικείου προτύπου, όπως το προβάλλει η σύγχρονη διαφήμιση. Πραγματικά, η «γυναίκα της τηλεόρασης» είναι «ελεύθερη», αφού έχει κατορθώσει ν’ αποβάλει κάθε ίχνος «δεσμευτικής» σεμνότητας και ν’ αποκαλεί προκλητικά μ’ ερεθιστική φωνή το θεατή «beau mec» (= ωραίο φίλο)• κι επίσης είναι ωραία, αφού έχει γίνει κάτοχος όλων των απίθανων σημερινών «μυστικών της ομορφιάς».
Σκοπός των διαφημιστών είναι ν’ αυξήσουν τον όγκο των πωλήσεων ενός προϊόντος και γι’ αυτό χρησιμοποιούν κάθε μέσο, ακόμη κι αν αυτό αποδεικνύεται μειωτικό για τη γυναίκα. Έτσι, ο χαρακτηρισμός «ελεύθερη», με τον τρόπο που προβάλλεται στις «μικρές οθόνες», δεν είναι δυνατό να δηλώνει τη δυναμική στάση της γυναίκας απέναντι σε κάποιους ξεπερασμένους πια θεσμούς, αλλ’ ουσιαστικά υπονοεί, αυτό που γράφαμε στην αρχή, την ελεύθερη των ηθών. Διαβάστε περισσότερα »

Ομιλία στη Αίθουσα “Ολυμπία” Εθνικής Λυρικής Σκηνής, Ημερίδα για την Παιδεία, οργάνωση Ενορίας Αγ. Νικολάου Πευκακίων (31/1/2010)

…Όταν σήμερα μιλάμε για κρίση, οι πλείστοι εννοούμε πρωτίστως την οικονομική και μας διαφεύγει το γεγονός ότι η πρωτεύουσα κρίση είναι ηθική. Κρίση όχι των χρηματιστηριακών αλλά των ηθικών αξιών, η οποία με τη σειρά της είναι απότοκος μιας άλλης γενικευμένης σχεδόν σε οικουμενική διάσταση, της παιδαγωγικής. Οι ρίζες του φυ­τού που γέννησαν αυτή την πολυδιάστατη κρίση ανάγονται στην αμέσως μετά τον πόλεμο εποχή, όταν το σχολείο χάνει την ανθρωποπλαστική του αποστολή και γίνεται εργοστάσιο παραγωγής ανθρωπάκων, ικανών να υπηρετήσουν αξίες -ουσιαστικά απαξίες- κάθε λογής αλλ’ όχι την αξία του ανθρώπου. Τον άνθρωπο της αξίας υπεσκέλισε ο άνθρωπος της επιτυχίας. Διαβάστε περισσότερα »

«Άλλ’ όταν η μεγάλη κρίσις έλθει η τόλμη και η απόφασίς μας χάνονται»
Κ. ΚΑΒΑΦΗΣ: «Τρώες»

«Μια φορά κι έναν καιρό……». Έτσι άρχιζε το παραμύθι της γιαγιάς και μονομιάς βρισκόμαστε σ’ άλλους κόσμους, αντιμετωπίζαμε μαζί με τους πολεμιστές τους διάφορους κινδύνους, σώζαμε μαζί με τον πανέμορφο ιππότη την εξίσου πανέμορφη βασιλοπούλα από τα χέρια του κακού μάγου και πολεμούσαμε μαζί με το γενναίο ιππότη εναντίον του φοβερού δράκοντα. Όμως, κάποτε ο μύθος τελείωνε και παραχωρούσε τη θέση του στην σκληρή πραγματικότητα, αλλ’ εμείς συνεχίζαμε πλέον στη σκέψη και στα όνειρά μας τα κατορθώματα των αγαπημένων μας ηρώων, επιθυμώντας κάποτε να τους μοιάσουμε. Όλες σχεδόν οι ανθρώπινες γενιές έχουν θηλάσει, χάρη στο παραμύθι, το γάλα του ηρωισμού.

Τώρα βρισκόμαστε στην εξώθυρα του 21ου αιώνα. Έχει περάσει πια η εποχή των φτερωτών τεράτων και των «σιδεροχάρμηδων» πολεμιστών, η εποχή όπου το «τζιν» ενός μαγικού λυχναριού υπηρετούσε τις επιθυμίες και τις διαταγές του αφέντη του. Πέρασε η εποχή των ιπτάμενων χαλιών, η εποχή των ιπποτών, των μαγικών φίλτρων, των ξορκιών και των ξωτικών, η εποχή των ασκητών, η εποχή των ακριτών. Ζούμε πλέον στην εποχή της ταχύτητας και του αυτοματισμού. Όλα όσα έκαναν στο παρελθόν κάποιοι ήρωες, τα κάνουν σήμερα οι μηχανές. Ο ηρωισμός φαίνεται πως δεν έχει θέση στη ζωή μας. Η μηχανή τον έχει εκτοπίσει. Φαίνεται πως το είχε διαισθανθεί ο αρχαίος Σπαρτιάτης, που όταν έμαθε πως ο Φίλιππος εξόπλισε τους στρατιώτες του με τη σάρισσα (δόρυ μήκους 7 μέτρων) είπε: «Όλωλεν ανδρός αρετά». Χάθηκε η παλικαριά του ανθρώπου. Γιατί τώρα πια δε θα πολεμούν οι άνδρες, αλλά τα δόρατα.

Άραγε, στην εποχή μας, δεν υπάρχουν ήρωες; Διαβάστε περισσότερα »

Χρόνος: το Μέλλον. Τόπος: ένα σούπερ-μάρκετ. Και μέσα σ’ αυτό τρία ρομπότ, συνοδευόμενα από έναν άνθρωπο, κοιτάζουν, ελέγχουν κι εξετάζουν τα διάφορα προϊόντα, για ν’ αποφασίσουν τελικά ν’ αγοράσουν κάποιο συγκεκριμένο. Μ’ αυτό τον τρόπο διαφήμισε πρόσφατα στην τηλεόραση τα προϊόντα της γνωστή εταιρία.
Για τους περισσότερους η διαφήμιση αυτή δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα απλό «παραμύθι», επιστημονικής φαντασίας. Λίγοι είναι αυτοί που πρόσεξαν πως ο άνθρωπος δεν αποτελεί παρά έναν «κομπάρσο, ένα διακοσμητικό στολίδι», στο θέμα της διαφήμισης, κι ακόμη λιγότεροι αυτοί που ανησύχησαν. Μήπως, η σκηνή δεν αποτελεί απλώς μια έξυπνη επινόηση των διαφημιστών, αλλά κι ένα δυσάρεστο οιωνό για το μέλλον; Μήπως τα λόγια του Μαρξ αποδειχθούν προφητικά; Διαβάστε περισσότερα »