Κατά την περιγραφή του πάθους της ακηδίας είδαμε την ιδιαιτερότητά του: καταλαμβάνει όλες τις δυνάμεις της ψυχής, κινητοποιεί σχεδόν όλα τα πάθη, και επομένως σημαίνει το θάνατο όλων των αρετών. Επίσης, σε αντίθεση με τα υπόλοιπα πάθη, η ακηδία δεν επιδέχεται θεραπεία και αντικατάσταση από κάποια αρετή, ειδικά αντίθετη προς αυτή. Διδάσκει σχετικά ο Άγιος Ιωάννης Σιναΐτης: «Τα μεν λοιπά πάθη, μια τινι αρετή καταργείται καθ’ έκαστον· ακηδία δε […] περιεκτικός θάνατος [Σ.τ.μ.: Θάνατος που περιέχει όλα τα κακά και περισφίγγει τον άνθρωπο απ’ όλες τις πλευρές] [εστίν]» (Κλίμαξ). Η συγκεκριμένη ιδιαιτερότητα απαιτεί μία πολύμορφη θεραπευτική, όπως υπογραμμίζει ο Άγιος Ιωάννης Κασσιανός: όποιος επιθυμεί να διεξάγει σύμφωνα με τους κανόνες τον αγώνα της τελείωσης οφείλει να […] μάχεται σ’ όλα τα μέτωπα το καταστροφικό τούτο πνεύμα [Σ.τ.μ.: Με την έννοια του πάθους] της ακηδίας (De institutis coenobiorum). Διαβάστε περισσότερα »

Είδαμε ότι στην ευρεία σημασία της, η έννοια της άσκησης είναι δυνατόν να παρομοιαστεί με αυτήν της «πράξεως», γε­γονός που υποδηλώνει τη διπλή κίνηση με την οποία ο άνθρωπος εξαγνίζεται από τα πάθη και αποκτά τις αρετές. Συχνά η άσκηση κατανοείται στην πιο στενή σημασία της, ως σύνολο πρακτικών ή δοκιμασιών που αφορούν αμέσως στο σώμα: τούτο συμβαίνει για δύο λόγους: πρωτίστως επει­δή ο άνθρωπος καλείται ν’ αντιμετωπίσει τα λεγόμενα «σω­ματικά» πάθη, και κατά δεύτερο λόγο γιατί συναντά στην πνευματική ζωή του κάποια εμπόδια, που οφείλονται σε συ­γκεκριμένες σωματικές καταστάσεις. Γενικά τότε κάνουμε λόγο για «σωματικήν άσκησιν», που διακρίνεται από την «έσω άσκησιν» [Σ.τ.μ.: θ’ αναφέρεται και ως εσωτερική άσκηση] (που μερικές φορές ονομάζεται: «άσκησις της καρ­δίας») (Βλ. για παράδειγμα: ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΜΕΓΑΣ, Επιστολή), της οποίας προηγείται λογικά, αλλ’ όχι προσωρινά. Σ’ αυτή την άσκηση αναφέρεται ο Απόστολος Παύλος, όταν δηλώνει: «Υπωπιάζω μου το σώμα και δουλαγωγώ» (Α’ Κορ. 9, 21). Διαβάστε περισσότερα »

1. Η θεραπευτική της κενοδοξίας Περιγράφοντας την κενοδοξία, είδαμε, ότι αποτελεί ένα πάθος ιδιαίτερα λεπτό, δύσκολο ν’ αναγνωριστεί και ικανό να περιβάλλεται πολλές μορφές και να επιτίθεται στον άνθρωπο από πολλές πλευρές. Ο Αγιος Ιωάννης Σιναΐτης τη θεωρεί ως την πιο δύσκολη και επικίνδυνη απ’ όλες τις πα­γίδες. Η θεραπευτική έναντι της συγκεκριμένης πνευματικής νόσου αποδεικνύεται λοιπόν ότι είναι εξαρχής ιδιαίτερα λε­πτή: και τόσο περισσότερο μάλιστα, καθώς το πάθος τροφο­δοτείται ακόμη και απ’ όσα κάνουμε για να το πολεμήσουμε και ενισχύεται από την ήττα και την καταστροφή του, όπως εξηγεί ο Αγιος Ιωάννης Κασσιανός: Όλα τα κακά εξασθε­νούν μόλις κυριαρχήσουμε σ’ αυτά και όταν ηττηθούν αποδυ­ναμώνονται μέρα με τη μέρα […]. Η κενοδοξία, μόλις νικηθεί (από κάποιον), ανορθώνεται και επανέρχεται για να τον πο­λεμήσει αγριότερα και ενώ τη θεωρούμε αδύναμη και μισο­πεθαμένη, αυτή μπροστά στο κατώφλι του θανάτου αναλαμ­βάνει τις δυνάμεις της. Οι υπόλοιπες κακίες προσβάλλουν γενικά μόνο όσους έχουν ήδη νικηθεί· όμως αυτή εδώ κατα­διώκει σκληρότερα τους νικητές της, και όσο δυναμικότερα την πιέζει και τη στριμώχνει κάποιος, τόσο περισσότερο επωφελείται η κενοδοξία από την έπαρση και την αλαζονία του νικητή της, ώστε να (του) αντεπιτεθεί βιαιότερα. Έτσι η κε­νοδοξία εξαπατά ανελέητα όσους δεν περιμένουν την επίθε­σή της και δεν παίρνουν τα μέτρα τους. Εκείνος που αναλαμβάνει τη θεραπευτική της κενοδο­ξίας θα πρέπει λοιπόν να δείχνει από την αρχή ως το τέλος μεγάλη πνευματική διάκριση και συνεχή νήψη και εγρήγορ­ση (Πρβλ. ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΣΣΙΑΝΟΣ, ΙΩ­ΑΝΝΗΣ ΣΙΝΑΪΤΗΣ, Κλίμαξ, ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΑΖΗΣ, Επιστολή). Διαβάστε περισσότερα »

Ο φόβος και οι καταστάσεις που συνδέονται ενδεχομένως μ’ αυτόν, όπως η δειλία, η ανησυχία, το άγχος, η αγωνία, η φο­βία, έχουν ουσιαστική σχέση, όπως είδαμε, με την προσκόλ­ληση στα αισθητά αγαθά. Δεν είναι λοιπόν δυνατόν να θερα­πευτεί ο άνθρωπος απ’ αυτόν παρά μόνο αν (απο)χωριστεί από τον κόσμο τούτο (Πρβλ. ΙΩΑΝΝΗΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ, Ομιλία-ανδριάντες), αν αποθέσει όλη του τη μέριμνα στο Θεό, με σταθερή την ελπίδα, ότι μέσω της Πρόνοιάς Του, θα φροντίσει για όλες του τις ανάγκες. Διαβάστε περισσότερα »