Κάθε σύγχρονη συζήτηση περὶ Τεχνολογίας ἐγγράφεται ἤδη στὴν ἐπικράτεια τῆς ἰσχύος της καὶ ἀπολογεῖται ἤδη ὑπὲρ αὐτῆς· ἀφορᾶ ἡ τεχνολογία πλέον, καὶ αὐτὸ εἶναι συγκλονιστικό, εἰς τὸ ἑξῆς: στὸ ἴδιο τὸ εἶναι τοῦ ἀνθρώπου καὶ τοῦ κόσμου καὶ ὄχι ἁπλῶς σὲ ἕναν ἀκόμη, ἱστορικὰ πρόσκαιρον, τρόπο του. Καὶ τοῦτο ἐπειδή, ὅπως ἔδειξε ὁ Heidegger, δὲν θὰ καταπέσει καὶ δὲν θὰ ὑπερβαθεῖ ποτέ. Καὶ εἶναι ἀκριβῶς ἀπὸ αὐτὴ τὴ διάλεξη τοῦ Heidegger τοῦ 1955 ποὺ θὰ ξεκινήσουμε τὴ συζήτησή μας. Διαβάστε περισσότερα »

(Συνέντευξη στην Τασούλα Επτακοίλη, Εφημερίδα “Καθημερινή”)

Ο τίτλος του βιβλίου του, «Ψηφιακός ανθρωπισμός» (εκδόσεις Αρμός), ακούγεται παράδοξος. Πώς συνδυάζονται αυτά τα δύο; «Υπάρχουν οι τεχνοφοβικοί, που τρομάζουν απέναντι στην επικείμενη έλευση μιας ψηφιακής δυστοπίας, ενός ολοκληρωτισμού των αλγορίθμων, και προκρίνουν την επιστροφή σε ένα εξιδανικευμένο παρελθόν· και οι τεχνολάτρες, που κηρύσσουν το ευαγγέλιο των αλγορίθμων θεωρώντας ότι η ψηφιακή τεχνική θα λύσει τα προβλήματα της ανθρωπότητας. Προσπαθώ να πλοηγηθώ μεταξύ αυτών των δύο άκρων», εξηγεί ο Θεοφάνης Τάσης, ο οποίος διδάσκει Σύγχρονη Πρακτική Φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο Alpen-Adria στο Κλάγκενφουρτ της Αυστρίας.

Διαβάστε περισσότερα »

Θα ήταν κοινοτοπία να επαναλάβουμε ότι η εποχή μας χαρακτηρί­ζεται ιστορικά ως η αρχή τής τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης. Η πρώτη βιομηχανική επανάσταση ταυτίζεται με τη χρήση τού ατμού για τη λειτουργία των μηχανών και το ξεκίνημά της τοποθετείται κάπου στο τέλος το 18ου αιώνα. Η δεύτερη βιομηχανική επανάσταση δρομολογήθηκε με τη χρήση τού ηλεκτρισμού από τη μία και την επιστημονικά οργανωμένη μαζική παραγωγή από την άλλη. Η τρίτη βιομηχανική επανάσταση οικοδομείται πάνω στην αυτοματοποίηση των μηχανών, τη χρήση τής ηλεκτρονικής και του τρανζίστορ και την επεξεργασία τής πληροφορίας που ενέχουν τα δεδομένα. Η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση είναι μετεξέλιξη της τρίτης και αποκύημα της σύγκλισης των τεχνολογιών των υπολογιστών και των επικοινωνιών (internet). Η ειδοποιός διαφορά από τις προηγούμενες τρεις είναι ότι στο πλαίσιο της τέταρτης επανάστασης, πέρα από τη χειρωνακτική εργασία, έχουμε και την αντικατάσταση της πνευματικής εργασίας, που μέχρι τώρα επιτελούσε ο άνθρωπος, από «μηχανές». Αυτή είναι μία ποιοτικά σημαντική διαφορά που δεν περιορίζει τη χρήση «μηχανών» στον χώρο τής βιομηχανικής παραγωγής (εργοστάσια) μόνον, αλλά διαχέει τη χρήση των «μηχανών» σε όλο το φάσμα τής οικονομικής μας ζωής (εμπόριο, υπηρεσίες) και ταυτόχρονα ενσωματώνει τις «μη­χανές» στον τρόπο με τον οποίο διασκεδάζουμε (μουσική, ταινίες), στον τρόπο με τον οποίο πραγματώνουμε την κοινωνική μας υπόσταση ως κοινωνικά όντα (κοινωνικά δίκτυα), στον τρόπο με τον οποίο λειτουργούμε και ενημερωνόμαστε ως πολίτες (ΜΜΕ), στον τρόπο που ενσωματώνουμε τις νέες γενιές στην κοινωνία (Παιδεία) αλλά και δημιουργούμε το μέλλον μας (έρευνα, ιδεολογίες, πολιτισμός). Με άλλα λόγια, η δυναμική που αναβλύζει από την τέταρτη βιομηχανική επανάσταση δημιουργεί και πλάθει, άμεσα και όχι έμμεσα, ένα νέο περιβάλλον μέσα στο οποίο ο Άνθρωπος, ως κοινωνικό ον, καλείται να ζήσει και να δημιουργήσει. Και το νέο αυτό περιβάλλον χαρακτηρίζεται από τη σύγκλιση και ενοποίηση της σφαίρας τού πραγματικού, του ψηφιακού και του βιολογικού «κόσμου».

Έχουν συγγραφεί δεκάδες βιβλίων, εκατοντάδες άρθρων στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο, και έχουν γίνει πολλές συζητήσεις στην τηλεόραση, σε σχετικές συνεδρίες και υπάρχει πληθώρα videos στο διαδίκτυο. Η συντριπτική όμως πλειονότητα των σχετικών τοποθετήσεων αφορά τις επιπτώσεις των νέων τεχνολογιών στην αγορά εργασίας και τις εργασιακές σχέσεις, τους φόβους που σχετίζονται με την ανεργία από τη μία, αλλά και τις δυνατότητες για νέες θέσεις εργασίας από την άλλη. Γίνονται συζητήσεις σχετικά με τους κινδύνους που ενέχει το νέο αυτό περιβάλλον στη λειτουργία τής δημοκρατίας και των θεσμών, την ιδιωτικότητα, την ασφάλεια, τις δυνατότητες χαλιναγώγησης της κοινής γνώμης από τη μία, αλλά και τις νέες δυνατότητες για περισσότερη άμεση Δημοκρατία και πιο ενημερωμένους πολίτες μέσα από μία πιο ελεύθερη διακίνηση ιδεών αλλά και με τον ταυτόχρονο κίνδυνο πλαστογράφησης των γεγονότων μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα. Συζητήσεις διεξάγονται σχετικά με τα (τεχνο)φοβικά αισθήματα που δημιουργούνται στην αυγή τής νέας αυτής εποχής και γίνονται αφορμή εκμετάλλευσης από «ιδεολογικούς» γυρολόγους, που ευαγγελίζονται τη θαλπωρή μέσα από ακραία ιδεολογικο/θρησκευτικά συστήματα από τη μία, αλλά και ταυτόχρονα την απελευθερωτική ορμή και τις δυνατότητες που αναφαίνονται από τις νέες τεχνολογίες, όπως για παράδειγμα τη μείωση των ωρών εργασίας, το εγγυημένο ελάχιστο εισόδημα και τις δυνατότητες επιμήκυνσης του προσδόκιμου της ζωής, μέσα από τις εξελίξεις τής ιατρικής και τις δυνατότητες αυτού που ονομάζεται «προσωποποιημένη» ιατρική.

Πολύ λιγότερα όμως έχουν γραφεί και έχουν συζητηθεί σχετικά με την ίδια την Τεχνολογία που ωθεί τις παραπάνω εξελίξεις, την τεχνολογία δηλαδή της τεχνητής νοημοσύνης και των νευρωνικών δικτύων αρχιτεκτονικών βάθους (deep neural networks). Στο παρόν άρθρο θα εστιάσουμε σε αυτήν την πτυχή και σε ορισμένες «φιλοσοφικές» προεκτάσεις που απορρέουν από αυτή, με απλά, πολύ απλά λόγια. Στόχος μας είναι η «απομυθοποίηση» των τεχνολογιών αυτών. Μία τέτοια απομυθοποίηση είναι προϋπόθεση για να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις που τίθενται στη νέα αναδυόμενη εποχή. Ας μη ξεχνούμε ότι οι πολιτικές θεωρίες, οι ιδεολογίες και κατά συνέπεια ο ίδιος ο ανθρώπινος πολιτισμός και τα ρεύματα που τον διαμορφώνουν στον ρου τού χρόνου αποτελούν «αφηγήματα». Είναι το σύνολο των αξιών, των αντιλήψεων και των συμπεριφορών, μέσω των οποίων αντιλαμβανόμαστε τον υπάρχοντα κόσμο και συνδεόμαστε μαζί του. Και οι «μύθοι» παίζουν κυρίαρχο ρόλο στη διαμόρφωσή τους. Διαβάστε περισσότερα »

Χρόνος: το Μέλλον. Τόπος: ένα σούπερ-μάρκετ. Και μέσα σ’ αυτό τρία ρομπότ, συνοδευόμενα από έναν άνθρωπο, κοιτάζουν, ελέγχουν κι εξετάζουν τα διάφορα προϊόντα, για ν’ αποφασίσουν τελικά ν’ αγοράσουν κάποιο συγκεκριμένο. Μ’ αυτό τον τρόπο διαφήμισε πρόσφατα στην τηλεόραση τα προϊόντα της γνωστή εταιρία.
Για τους περισσότερους η διαφήμιση αυτή δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα απλό «παραμύθι», επιστημονικής φαντασίας. Λίγοι είναι αυτοί που πρόσεξαν πως ο άνθρωπος δεν αποτελεί παρά έναν «κομπάρσο, ένα διακοσμητικό στολίδι», στο θέμα της διαφήμισης, κι ακόμη λιγότεροι αυτοί που ανησύχησαν. Μήπως, η σκηνή δεν αποτελεί απλώς μια έξυπνη επινόηση των διαφημιστών, αλλά κι ένα δυσάρεστο οιωνό για το μέλλον; Μήπως τα λόγια του Μαρξ αποδειχθούν προφητικά; Διαβάστε περισσότερα »

Μία πρώτη νύξη γιὰ τὸ τόσο σοβαρὸ αὐτὸ θέμα, καλοί μου φίλοι, κάναμε τελευταῖα σ’ ἕνα κείμενό μας μὲ τίτλο «Ἡ δημοκρατία στὴν ψηφιακή μας κοινωνία», τότε ποὺ οἱ ἀλγόριθμοι τοῦ Facebook ἀπέκλεισαν ἕνα ἄλλο κείμενο αὐτῆς τῆς στήλης ὡς «προσβλητικὸ πρὸς τοὺς ἄλλους χρῆστες του»!!! Κι ἐπειδὴ τὸ θέμα αὐτὸ εἶναι τεράστιο, καὶ οὐσιαστικὰ ἀφορᾶ τὴν τεχνητὴ νοημοσύνη, εἴπαμε νὰ ἀσχοληθοῦμε καὶ πάλι. Διαβάστε περισσότερα »