Φυλακισμένοι Έξω (Νίκος Τουλαντάς)

Παθαίνεις σοκ, όταν συναντάς την πληροφορία πως από τα αρχαία ακόμα χρόνια (αρχαιότητα, στον χώρο της αρχαιολογίας, λογίζεται ό,τι βρίσκεται πριν τον 5ο αι. μ.Χ., άρα εδώ αναφερόμαστε στην αρχαιότητα της αρχαιότητας) οι άνθρωποι είχαν άγχος, κατά την προσπάθειά τους να σταθούν επιμελώς απέναντι στις υποχρεώσεις τους. Διαβάστε περισσότερα »

Δύο αξεσουάρ παντρεύονται (Νίκος Τουλαντάς)

Είναι μία στατιστική αλήθεια: ποτέ πριν την εποχή μας, τα περισσότερα ζευγάρια δεν είχαν πιο πολλά ζώα από παιδιά (το πιο σύνηθες είναι ο ίδιος αριθμός).

Άλλη αλήθεια: ποτέ πριν την εποχή μας δεν σύναπτες και ξεσύναπτες ερωτικό δεσμό τόσες πολλές φορές στη ζωή σου, εφόσον, το πέντε-δέκα «σχέσεις» (υπό πειραματισμό συσχετισμοί ουσιαστικά) θεωρείται φυσιολογικό και μάλιστα απαραίτητο για την απόκτηση ξεκάθαρης γνώσης του «τι χρειάζεσαι». Ο άλλος είναι αυτό που χρειάζεσαι, όχι αυτό που χρειάζεσαι – πέρα από τον έλεγχό σου, τους όρους και τις λογικές αναστολές – να αγαπάς και να προσέχεις. Ζει κανείς χωρίς να έχει έναν έρωτα στον οποίον να ατενίζει η ύπαρξή του; Ζει κανείς χωρίς να βγαίνει απʼ το πετσί του; Μετά ρωτάς: Για τι ζει;

Διαβάστε περισσότερα »

Οικονομία: η επιστήμη της ιδιωφέλειας (Xάρης Ναξάκης, καθηγητής πολιτικής οικονομίας, συγγραφέας)

Ο διευθυντής ενός κέντρου αιμοδοσίας, με σπουδές στα οικονομικά, θέλοντας να αυξήσει τα αποθέματά του σκέφτηκε μια μέρα να προσφέρει στους αιμοδότες μια αμοιβή. Προς μεγάλη του έκπληξη το αποτέλεσμα ήταν αντίθετο του αναμενόμενου. Ο αριθμός των αιμοδοτών μειώθηκε και ο λόγος δεν είναι τόσο μυστηριώδης. Οι δότες ενίοτε επιδεικνύουν αλτρουισμό, γενναιοδωρία. Η συμπεριφορά τους έχει και ηθικό χαρακτήρα, υπαγορεύεται από το ενδιαφέρον για τον άλλον. Το να τους πληρώσεις μπορεί να αλλάξει τα πάντα. Η οικονομική όμως επιστήμη και η διοίκηση επιχειρήσεων που σπούδασε ο διευθυντής τον έχει εφοδιάσει με ένα ακαταμάχητο εργαλείο. Η οικονομική επιστήμη θεωρεί ότι η μοναδική ορθολογική κινητήρια δύναμη των ανθρώπινων συμπεριφορών είναι το εγωιστικό συμφέρον, το καλώς εννοούμενο συμφέρον. Ο ορθολογικός εγωιστικός υπολογισμός είναι αυτός που εξοπλίζει το άτομο με τα αναγκαία επιχειρήματα και τις απαραίτητες αποφάσεις για να μεγιστοποιήσει την ωφέλειά του. Αυτός ο άνθρωπος είναι ο οικονομικός άνθρωπος, ο homo ecomomicus. Έτσι ο διευθυντής για να πετύχει τον στόχο του να αυξήσει τα αποθέματα αυξάνει την αμοιβή, προκειμένου να παρακινήσει τους αιμοδότες να προσέλθουν έτσι κι αλλιώς παρακάμπτοντας τις ηθικές τους αναστολές. Ο σημερινός κόσμος έτσι λειτουργεί, ο homo economicus έχει καταλάβει τον κόσμο κι όταν αυτός εισέρχεται στη σκηνή ο ηθικός άνθρωπος αποχωρεί. Διαβάστε περισσότερα »

Ξεχείλισμα ή Κολόβωση (Νίκος Τουλαντάς)

Η ζωή, ο πόνος, η μοναξιά, οι άλλοι, ο θάνατος, περιμένουν μία νοηματοδότηση. Δε μπορούμε να εξηγήσουμε ένα από αυτά – κι ό,τι άλλο σημαντικό – κι όχι ένα άλλο. Έχουμε ανάγκη να τα μάθουμε όλα, όσο ακατόρθωτο και ουτοπικό κι αν ακούγεται.

Το ερώτημα είναι: μπορούμε; Η απάντηση είναι: γιατί να αναρωτιόμασταν αν δεν μπορούσαμε; Αν μπορούμε, δίκαιο δε θα ‘ταν να μπορούσαν και οι προηγούμενοι της ιστορίας; Δίκαιο εκ του πλάστη της των πάντων ύπαρξης.

Διαβάστε περισσότερα »

H άνοδος της ασημαντότητας (Κορνήλιος Καστοριάδης)

«H άνοδος της ασημαντότητας» («La mont’ee de l’ insignifiance», εκδ. Seuil). Το βιβλίο αυτό του Kορνήλιου Kαστοριάδη περιλαμβάνει θεωρητικά κείμενα, διαλέξεις, άρθρα -καλύπτοντας την περίοδο από το 1982 ώς το 1995- και αποτελεί τον τέταρτο τόμο του έργου του «Tα σταυροδρόμια του λαβύρινθου»…

Ο Kορνήλιος Kαστοριάδης παρεμβαίνει εκθέτοντας τη σκέψη και τις απόψεις του για τα μεγάλα προβλήματα του καιρού μας. Όχι, δεν δίνει απαντήσεις-οδηγίες. Όμως δείχνει κάποιους δρόμους· και αυτό είναι το εξαιρετικά σημαντικό. Στην εποχή που ζούμε και στις κοινωνίες που βρισκόμαστε «υπάρχουν πολλά πράγματα που με κάνουν να αγανακτώ» λέει ο ίδιος (στο ραδιόφωνο της France Culture, 30.4.1996). Δηλαδή; Ποια είναι αυτά; «H γενικευμένη ψευδο-συναίνεση», «η απουσία κριτικής σκέψης», «η ενασχόληση των διανοούμενων με σχολιασμούς επί σχολιασμών και ερμηνείες επί ερμηνειών», «η κυριαρχία των μέσων ενημέρωσης, της κατανάλωσης και του κομφορμισμού», «η απάθεια και η συνενοχή του κοινού σε όλα όσα συμβαίνουν».

Aπέναντι σ’ αυτή την κατάσταση δεν υπάρχουν αντιστάσεις; Ο Kορνήλιος Kαστοριάδης επισημαίνει ότι «ασφαλώς υπάρχουν αντιστάσεις, ατομικές και συλλογικές, αλλά είναι λιγότερο σημαντικές σήμερα από ό,τι πριν από είκοσι και πριν από τριάντα χρόνια».

Από το ομότιτλο κεφάλαιο, το απόσπασμα που ακολουθεί. Διαβάστε περισσότερα »