Φώτης Κόντογλου, Κυδωνιεύς: Εις οσμήν ευωδίας πνευματικής (Νίκος Ορφανίδης)

Καθώς ψηλαφούμε το έργο του Φώτη Κόντογλου, νιώθουμε να μας πλημμυρίζει το άρωμα, και το μύρο ενός άλλου τόπου κι ενός άλλου κόσμου. Η οσμή ευωδιάς πνευματικής της ορθοδόξου παραδόσεως. Αυτή του αγια­σμένου τόπου της καθ’ ημάς Ανατολής. Που μυροβλύζει μέσα στους αιώνες και αναδίδει άρωμα και μύρο ευωδίας πνευματικής αιωνίου. Και δροσιά και χαρά και ευφροσύνη. Γιατί πρόκειται για ένα τόπο αγιασμένο και μυροβλύζοντα. Γιατί ο τόπος της καθ’ ημάς Ανατολής, ο τόπος του Φώτη Κόντογλου, όπως και ο τόπος του αγιασμένου Βυζαντίου, είναι, και συγχρόνως δεν είναι, εκ του κόσμου τούτου. Όπως δεν είναι εκ του κόσμου τούτου, αυτού του κόσμου της φθοράς και του θανάτου και της λήθης και της εξαθλίωσης και του καλπάζοντος αφελληνισμού και ανθελληνισμού, που μας διακρίνει, η λογο­τεχνία, καθώς και τα ψηφιδωτά της ταπεινής τέχνης του Φώτη Κόντογλου. Του Κυδωνιέως. Διαβάστε περισσότερα »

Εθνεγερσία: σύγκρουση δύο οραμάτων (Χρήστος Γιανναράς, Καθηγητής Φιλοσοφίας)

Ομιλία του Καθηγητού Φιλοσοφίας Χρήστου Γιανναρά σε επετειακή εκδήλωση του Αρσακείου Πατρών (24 Μαρτίου 2008)

Κάποτε τις ομιλίες που γίνονταν στις επετείους τις εθνικές, τις ονομάζαμε «πανηγυρικός της ημέρας». Η έκφραση δήλωνε, νομίζω, ακριβώς τη σύνοψη του νοήματος της πανηγύρεως. Ήταν μια πανήγυρις η εθνική εορτή. Κάτι γιορτάζαμε. Και το να γιορτάζει κάτι ένας λαός είναι φανερό. Εκφράζει πραγματικά τη χαρά του για κάτι που συνέβη και που έχει σημαδέψει το συλλογικό βίο και δεν θέλει να ξεχαστεί. Δεν ξέρω, ένα από τα προβλήματα που πρέπει νομίζω να μας απασχολούν στο ποσοστό που γρηγορεί η συνείδηση που ανήκει σ’ ένα λαό όπως ο ελληνικός, δεν ξέρω εάν σήμερα, και μόνο η λέξη «πανήγυρις» και «πανηγυρικός», εαν έχει ρεαλιστικό αντίκρισμα. Πάντως, έτσι κι αλλιώς, νομίζω ότι η περιγραφή ή οι αναφορές οι επαινετικές για το γεγονός που γιορτάζουμε, ίσως έχουν κορεσθεί πια, έχουμε κορεσθεί από τέτοιες αναφορές, και πιθανόν ο γονιμότερος εορτασμός είναι να προβληματιζόμαστε σε κάθε τέτοια ευκαιρία και περίπτωση.

Διαβάστε περισσότερα »

Ο σύγχρονος Ναρκισσισμός (Φώτιος Σχοινάς)

Ο Ζυλ Λιποτβεσκί στο βιβλίο του «Η εποχή τού κενού. Δοκίμια για τον σύγ­χρονο ατομικισμό» γράφει πως κάθε εποχή έχει έναν κυρίαρχο μυθολογικό τύπο (Οιδίποδα, Αχιλλέα, Αντιγόνη, Προμηθέα, Αμλετ κ.ά.) που εκφράζει το επικρατούν πνεύμα της. Ο μυθολογικός τύπος που εκφράζει και αποτυπώνει το κυρίαρχο πνεύμα τής σύγχρονης εποχής τής μετανεωτερικότητας είναι ο Νάρκισ­σος. Ο μετανεωτερικός ναρκισσισμός αποτελεί την ακραία απόληξη του νεωτερικού ατομικισμού. Διαβάστε περισσότερα »

Η χαλασμένη γειτονιά (Κώστας Ε. Τσιρόπουλος)

Όσοι, με άκαμπτη επιμονή, είχαν τον περασμένο αιώνα ονειρευτεί, —βυθισμένοι σε δυσπερίγραπτα δεινά— μιαν Ευρώπη ειρηνεμένη και σωφρονισμένη, μια «γει­τονιά» κρατών με ακοίμητη την φιλία, την αλληλεγγύη και την φιλοδοξία να υψώσουν έναν πολιτισμό-υπόδειγμα πραγ­ματικό της Οικουμένης όλης, αισθάνονται σήμερα προδομένοι, ταπεινωμένοι, απο­γοητευμένοι, με την καρδιά τους κλει­στή. Διαβάστε περισσότερα »

Εις άτοπον οικολογία και Χριστούγεννα (Xρήστος Γιανναράς)

Το οικολογικό λεγόμενο πρόβλημα είναι οργανικό γέννημα συγκεκριμένου πολιτισμού, δηλαδή γενικευμένου τρόπου του βίου: του καταναλωτικού τρόπου. Καταναλωτισμός δεν σημαίνει απλώς βουλιμική συμπεριφορά, αλλά «στάση» ζωής. Ο άνθρωπος της καταναλωτικής «στάσης» ταυτίζει τη ζωή με την ανάγκη και απαίτηση ιδιοποίησης, κατοχής, κυριαρχίας. Δεν ξέρει να κοινωνεί, να μοιράζεται, δεν υποπτεύεται τη χαρά της αυθυπέρβασης, της αυτοπροσφοράς, την ερωτική ανιδιοτέλεια.

Διαβάστε περισσότερα »