Διάλεξη στην εναρκτήρια τελετή του 1ου Πανελληνίου Συνεδρίου νόσου Alz­heimer, Θεσσαλονίκη 13-16 Ιανουαρίου 2000

1. Πολύς πόνος, λίγη βοήθεια

Υπάρχει στον κόσμο πολύς πόνος και ποικίλος. Όχι μόνο από τους πολλούς ασθενείς και τα ποικίλα είδη των ασθενειών, σωματικών και ψυχικών, που αντιμετωπίζουν οι γιατροί στα νοσοκομεία και στα ιατρεία, αλλά και από τις ποικίλες συμφορές και θλίψεις, από τα πάμπολλα δεινά που κατατρέχουν τους ανθρώπους, από την ημέρα που θα γεννηθούν σφραγίζοντας με το βρεφικό κλάμμα την αδυσώπητη πραγματικότητα του πόνου, μέχρι την ημέρα που θα τελειώσουν την επί γης πορεία τους με τον θάνατο, που είναι το αποκορύφωμα του πόνου. Επισκεπτόμενος κανείς τα νοσοκομεία βλέπει αθροιστικά την εικόνα αυτή του ανθρώπινου πόνου, αλλά και έξω από τα νοσοκομεία, στα σπίτια και στα εργαστήρια, υπάρχει κρυμμένος ή έκδηλος πολύς πόνος^. κάθε σπίτι και κάθε άνθρωπος κουβαλά τον δικό του σταυρό, και, όπως συνήθως λέμε, υπάρχει πάντοτε μεγαλύτερος σταυρός από τον δικό μας. Έχει απλώσει ο πόνος τα δίχτυα του παντού ή μάλλον τα φορτία του πόνου διαρκώς γίνονται βαρύτερα και μοιάζει η ανθρωπότης να στενάζει και ως αχθοφόρος του πόνου να γονατίζει, να λυγίζουν τα γόνατά της, και να παραπατά, έτοιμη να πέσει από το βαρύ φορτίο.

Το μονοπάτι της ζωής είναι όλο πόνος και δάκρυ∙ όλο αγκάθια και καρφιά∙ παντού φυτρωμένοι σταυροί∙ παντού αγωνία και θλίψη. Κάθε βήμα και μία Γεθσημανή. Κάθε ανηφοριά και ένας Γολγοθάς. Κάθε στιγμή και μία λόγχη. «Αν μπορούσαμε να στίψουμε την γη σαν το σφουγγάρι θα έσταζε αίμα και δάκρυα».

Σε περιόδους κρίσεως ο άνθρωπος εγκαταλείπει την ελαφρότητα και αρχίζει να στοχάζεται σοβαρά, εκτός και αν βιώνει έσχατη παρακμή και κατάπτωση. Η γενιά που οδήγησε τη χώρα μας σε παρακμή, η δική μου γενιά, έζησε τη φρίκη του πολέμου ή, τουλάχιστον, γεύτηκε τη στέρηση και τις συνέπειές της. Κατάφερε όμως, χάρη στις ψυχικές δυνάμεις που διέθετε, αρχικά να ορθοποδήσει και στη συνέχεια να παλέψει με τις αντιξοότητες και να δημιουργήσει. Και τότε, που άρχισε να γεύεται τα αγαθά των κόπων της άλλαξε φιλοσοφία. Το σύνθημα «να μη ζήσουν τα παιδιά μου ό,τι έζησα εγώ» κατέστη κυρίαρχο. Αν εννοούσαμε μόνο τον πόλεμο, ασφαλώς η ευχή μας ήταν αγαθή. Εννοούσαμε όμως και πολλά άλλα: Να μη κουραστούν τα παιδιά μας, να μη συναντήσουν δυσκολίες, να μη γευτούν την κοινωνική αδικία, να μη τους λείψει τίποτε! Ευχές κούφιες και ανόητες, που οδήγησαν τη νέα γενιά στην πλαδαρότητα, παντελώς γυμνή από εφόδια για τη βιοπάλη!