Γρηγόριος Νύσσης

Λόγος εις την Φωτοφόρον και Αγίαν Ανάστασιν του Κυρίου (Άγιος Γρηγόριος Νύσσης)

1. «Εἶναι δοξασμένος ὁ Θεός» (Λουκ. α´ 68). Ἂς ποῦμε ἐπαινετικὰ λόγια σήμερα στὸ Μονογενῆ Θεό, τὸν δημιουργὸ τῶν οὐρανίων πραγμάτων, Αὐτὸν ποὺ ἔσκυψε στὶς μυστικὲς ἐκτάσεις τῆς γῆς καὶ μὲ τὶς φωτεινὲς ἀκτῖνες Του φώτισε ὅλη τὴν οἰκουμένη. Ἂς ποῦμε ὕμνους σήμερα γιὰ τὴν Ταφὴ τοῦ Μονογενῆ, τὴν Ἀνάσταση τοῦ Νικητῆ, τὴ χαρὰ τοῦ κόσμου, τὴ ζωὴ ὅλων τῶν ἐθνῶν (Ἰωάν. ιστ´ 20, Λουκ. β´ 10). Ἂς ὑμνήσουμε σήμερα αὐτὸν ποὺ φόρεσε τὴν ἁμαρτία (Β´ Κορ. ε´ 21). Ἂς ποῦμε εὔφημα λόγια σήμερα στὸ Θεὸ Λόγο, ποὺ ντρόπιασε τὴ σοφία τοῦ κόσμου (Α´ Κορ. α´ 20) ἐπιβεβαίωσε τὴν πρόρρηση τῶν Προφητῶν, συγκέντρωσε τὸν ὅμιλο τῶν Ἀποστόλων, διέδωσε τὴν πρόσκληση τῆς Ἐκκλησίας καὶ τὴ Χάρη τοῦ Πνεύματος. Διότι νὰ ἡ ἀπόδειξη, ἐμεῖς, ποὺ κάποτε ἤμασταν ξένοι ἀπὸ τὴ βαθειὰ γνώση τοῦ Θεοῦ (Ἐφ. β´ 13, 19), γνωρίσαμε τὸν Θεὸ καὶ ἐκπληρώθηκε τὸ γραμμένο, «θὰ θυμηθοῦν καὶ θὰ στραφοῦν στὸν Κύριο ὅσοι κατοικοῦν στὶς ἄκρες της γῆς καὶ θὰ πέσουν νὰ τὸν προσκυνήσουν ὅλες οἱ φυλὲς τῶν ἐθνῶν» (Ψαλμ. κα´ 28). Διαβάστε περισσότερα »

Ομιλία στην ημέρα των Φώτων (Άγιος Γρηγόριος Νύσσης)

Τώρα αναγνωρίζω το κοπάδι μου, σήμερα βλέπω τη συνηθισμένη εκκλησία, σήμερα που, μισώντας και την απασχόληση με τις σαρκικές φροντίδες, τρέξατε όλο το πλήρωμα για να λατρεύσετε το Θεό. Και γεμίζει ο λαός ασφυκτικά μέσα το ναό φτάνοντας ως τα ιερά άδυτα, αλλά γεμίζει και τον εξωτερικό χώρο στα προαύλια, όσος δεν μπορεί να χωρέσει μέσα σύμφωνα με την εικόνα των μελισσών, που άλλες δουλεύουν μέσα κι άλλες βομβούν απ’ έξω απ’ την κυψέλη. Έτσι λοιπόν, παιδιά μου, να κάνετε και μη χάνετε ποτέ το ζήλο σας αυτόν. Συγκινούμαι, ομολογώ, ως ποιμένας και θέλω καθισμένος σ’ αυτή την υψηλή σκοπιά να βλέπω γύρω μου στους πρόποδες συναγμένο το ποίμνιό μου. Κι αν μου συμβαίνει αυτό, γεμίζω από προθυμία θαυμαστή και επεξεργάζομαι μ’ ευχαρίστηση το λόγο μου, όπως οι βοσκοί τα ποιμενικά τους τραγούδια. Όταν όμως συμβαίνει διαφορετικά και σας παρασύρει η εξωτερική πλάνη, όπως πρόσφατα κάνατε την περασμένη Κυριακή, δυσαρεστούμαι πολύ και προτιμώ τη σιωπή. Σκέφτομαι να φύγω από δω κι αναζητώ το όρος Κάρμηλο του προφήτη Ηλία ή ένα ακατοίκητο βράχο. Γιατί όσοι είναι κυριευμένοι από λύπη αγαπούν τη μοναξιά και την ερημία. Τώρα όμως, βλέποντάς σας με όλη την οικογένειά σας να είστε όλοι συγκεντρωμένοι στην πανήγυρη, θυμάμαι το λόγο του προφήτη, που από παλιά ο Ησαΐας αναφώνησε, υμνώντας την καλλίτεκνη και πολύτεκνη Εκκλησία του Χριστού. «Ποιοί είναι αυτοί;», λέει˙ «έρχονται καταπάνω μου σαν σύννεφα και σαν περιστέρια με τα μικρά τους».1 Μαζί μ’ αυτό και εκείνο: «είναι στενός ο τόπος για μένα, κάνε μου τόπο για να κατοικήσω».2 Αυτά όρισε η δύναμη του Πνεύματος για την πολυάνθρωπη Εκκλησία του Θεού, που έμελλε πολλά χρόνια αργότερα «να γεμίσει όλη την οικουμένη απ’ άκρη σε άκρη».3 Διαβάστε περισσότερα »

Δεύτερο εγκώμιο στον άγιο Στέφανο τον Πρωτομάρτυρα (Άγιος Γρηγόριος Νύσσης)

Ο Χριστός ήρθε στο κόσμο για να τον σώσει και μετά από αυτόν βλάστησαν οι καρποί της Εκκλησίας. Έλαμψε ο μάρτυρας της αλήθειας και μαζί του έλαμψαν οι μάρτυρες της μεγάλης οικονομίας. Ακολούθησαν οι μαθητές το δάσκαλο βασίζοντας τα ίχνη του Κυρίου. Μετά τον Χριστό οι Χριστοφόροι, μετά τον ήλιο της δικαιοσύνης οι φάροι της οικουμένης. Και πρώτος για χάρη μας άνθησε ο Στέφανος, όχι στεφάνι πλεγμένο από ιουδαϊκά αγκάθια, αλλά από την άφθονη εκκλησιαστική σοδειά πρώτος καρπός που προσφέρθηκε στον Κύριο. Διαβάστε περισσότερα »

Λόγος στους κεκοιμημένους (Άγιος Γρηγόριος Νύσσης)

Όσοι θεωρούν συμφορά την αναπόφευκτη ακολουθία της ανθρώπινης φύσης μας για εκείνους που εξέρχονται από τη ζωή και πενθούν βαρύτατα γι’ αυτούς που μεταβαίνουν από το βίο αυτόν στο νοερό και ασώματο δε μου φαίνεται ότι σκέφτηκαν τι είναι η ζωή μας, αλλά παθαίνουν ό,τι και οι πολλοί, που από κάποια ανόητη συνήθεια ό,τι έχουν το αγαπούν ως καλό, ό,τι κι αν είναι. Και βέβαια όποιος προηγείται από την άλογη φύση στο λόγο και στη νόηση θα ταίριαζε να έχει σ’ αυτό μονάχα ροπή, που παρουσιάζεται στην κρίση του λόγου καλό και προτιμητό και να μην προτιμά οπωσδήποτε αυτό που τους φαίνεται από κάποια συνήθεια και άκριτη προσκόλληση ευχάριστο και επιθυμητό. Γι’ αυτό μου φαίνεται ότι είναι σωστό με κάποια επινόηση, αφού τους απομακρύνω από τη διάθεσή τους προς τη συνήθεια, να τους μεταφέρω όσο είναι δυνατό στην καλύτερη και πρέπουσα στους λογικούς σκέψη. Γιατί έτσι θα εξοριστεί από την ανθρώπινη ζωή η ανοησία γύρω από τα πάθη που επιδεικνύουν οι πολλοί. Και θα μπορούσε να γίνει η ανάλυσή μας σύμφωνη με το θέμα που μας απασχολεί, αν εξεταστεί πρώτα τι είναι το αληθινά αγαθό, θεωρήσομε έπειτα το ιδιαίτερο γνώρισμα της ασώματης ζωής, και εκτός από αυτά, αν αντιπαραβληθούν με όσα έχομε αυτά που μένουν να ελπίζομε. Έτσι θα προχωρήσει η θεωρία προς το στόχο του λόγου μας, ώστε να μετατεθεί η διάνοια των πολλών από το συνηθισμένο στο αγαθό. Επειδή σ’ όλους τους ανθρώπους υπάρχει μια έμφυτη σχέση με το καλό και προς αυτό κινείται κάθε προαίρεση, προτάσσοντας το στόχο του καλού σε όλη την προσπάθεια της ζωής, γι’ αυτό η ακρισία αναφορικά με το πράγματι καλό προκαλεί συνήθως τα περισσότερα αμαρτήματα. Αν ήταν πρόδηλο σε όλους το αληθινά αγαθό, δε θ’ αστοχούσαμε ποτέ σ’ εκείνο που η φύση του είναι η αγαθότητα ούτε θα συμβιβαζόμαστε εκούσια στη δοκιμή των κακών, αν δεν είχαν τα πράγματα την επίχρωση μιας απατηλής φαντασίας του καλού. Ας κατανοήσομε λοιπόν στο λόγο μας τούτο πρώτο, ποιο είναι το αληθινά αγαθό, ώστε από πλάνη σ’ αυτό να μην επιδιώξομε κάποτε το χειρότερο στη θέση του καλού. Πρέπει λοιπόν, νομίζω, να βάλομε σαν προϋπόθεση του λόγου μας κάποιον ορισμό και χαρακτήρα του θέματός μας, που θα επιτρέψει να γίνει η κατανόηση του καλού χωρίς λάθος. Ποιός είναι λοιπόν ο χαρακτήρας της αληθινής αγαθότητας; Διαβάστε περισσότερα »

Ο θάνατος των νηπίων (Μητροπολίτης Ναυπάκτου & Αγίου Βλασίου Ιερόθεος)

Το θέμα αυτό, όπως το ανέπτυξε ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης και όπως θα το παρουσιάσουμε στην συνέχεια, έχει σχέση με όσα λέγονται στο κεφάλαιο αυτό για τον θάνατο και τον χωρισμό της ψυχής από το σώμα, γιατί, αφ’ ενός μεν θα συγκεφαλαιώση τις βασικές θέσεις της διδασκαλίας των Πατέρων για τον χωρισμό της ψυχής από το σώμα, που αναφέραμε προ ολίγου, αφ’ ετέρου δε θα τονισθούν μερικές άλλες ενδιαφέρουσες πλευρές που μας απασχολούν. Διαβάστε περισσότερα »