Ένα γνωστό ανέκδοτο από τη ζωή του Μεγάλου Ναπολέοντα επανέρχεται επίμονα στη σκέψη μου, κάθε φορά που διαβάζω τις νέες (;), ανακυκλούμενες, επα­νειλημμένες και, πάντως, τελικώς ατελέσφορες προθέσεις από τον εκάστοτε Υπουργό Παιδείας της χώρας μας, σχετικά με το εκπαιδευτικό μας σύστημα και, κυρίως, με τη θλιβερή κατάσταση που επικρατεί στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά μας Ιδρύματα.

Πρόκειται για τον διάλογο που έγινε μετα­ξύ του Ναπολέοντα και του αξιωματικού, του υπεύθυνου για τη ρίψη των -προβλε­πομένων από το σχετικό πρωτόκολλο- εκατό κανονιοβολισμών, σε κάποια επίσημη υποδοχή του, όταν αυτοί οι κανονιοβολι­σμοί δεν πραγματοποιήθηκαν. Στην αυστη­ρή ανάκριση του Ναπολέοντα για την αιτία αυτής της παράλειψης, ο αξιωματικός υποστήριξε ότι:

– Οφείλεται σε εκατό λόγους Στρατηγέ μου.

– Απαριθμήστε τους, διέταξε ο Στρατηγός.

– Πρώτον, δεν είχαμε πυρίτιδα. Δεύτερον…

– Αρκετά!, τον διέκοψε οργισμένος ο Ναπο­λέων. Αυτός ο λόγος και μόνο φτάνει για να δια­γράψει τη σημασία των λοιπών 99… Πηγαίνετε.

Διαβάζοντας, λοιπόν, και πάλι τις αναλύ­σεις για τα κακώς κείμενα και τις νέες σχετι­κές προτάσεις για τα ΑΕΙ -οι οποίες περι­λαμβάνουν, κατά τη γνώμη μου, αρκετά στοι­χεία προς τη σωστή κατεύθυνση- όπως αυτές έχουν υποβληθεί σε νέο κύκλο διαλό­γου και πάλι (!), και σχολιάζονται στις Συνόδους των Πρυτάνεων, σε Επιτροπές, και σε εμπεριστατωμένα άρθρα έγκριτων ακαδημαϊκών δασκάλων, θυμάμαι τον πιο πάνω διάλογο. Κι αυτό γιατί δεν βρίσκω στα κείμενα να αναφέρεται, εντελώς ξεκάθαρα, η πρωταρχική αίτια της σημερινής κατάντιας. Αυτή η αίτια που, στην προκειμένη περίπτω­ση, περιορίζει στο ελάχιστο, για να μην πω ότι καταργεί παντελώς, τη σημασία όλων των άλλων παραγόντων, που, γενικώς ή μερικώς, ενοχοποιούνται για τα όσα, επί χρόνια, ταλα­νίζουν και, τελικώς, απαξιώνουν τραγικά τα δικά μας Πανεπιστήμια.

Έχοντας συμπληρώσει σαράντα χρόνια ακαδημαϊκής ζωής, λέγοντας πρωταρχική αίτια εννοώ τον άκρατο κομματισμό και τον δηλητηριώδη κομματικό συνδικαλισμό, που έχει επισήμως εισχωρήσει και παντοδύναμος κυριαρχεί στα Ιδρύματα της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, με τις κομματικά ελεγχόμενες Νεολαίες και με τους τρόπους και τις αναλο­γίες εκπροσώπησης των φοιτητών στα διά­φορα διοικητικά όργανα και στα εκλεκτορι­κά σώματα Πρυτάνεων, Κοσμητόρων, Προέ­δρων Τμημάτων κ.τ.λ (Ν. 1268/1982).

Γι’ αυτό το συγκεκριμένο θέμα αναφέρει χαρακτηριστικά ο αείμνηστος Γιώργος Κουμάντος στο εξαιρετικό βιβλίο του Θητεία στην Ελευθερία (Εκδ. Πόλις, Αθήνα 2007, σ. 462):

«Αριθμητική των εκλογών.
Οι νόμοι που ισχύουν (αχ αυτός ο νόμος-πλαίσιο του 1982, πόσους θα έχει οδηγήσει στην κόλαση!) προβλέπουν εκλογή των πανεπι­στημιακών οργάνων με πλατειές δημοκρατικές διαδικασίες. Κάθησε κανείς να λογαριάσει πρα­κτικά, με χαρτί και μολύβι, τι σημαίνει αυτό σύμ­φωνα με τους νόμους; […] Το σύνολο των διδα­σκόντων βρίσκεται εξ αρχής σε μειοψηφία, αφού οι φοιτητές και οι υπάλληλοι άνετα εκλέ­γουν τον Πρόεδρο του Τμήματος. […] Κι όταν μιλάμε για ψήφο των φοιτητών να ξέρουμε ότι μιλάμε για κάποιες ομάδες συνδικαλιστών που βασικά επηρεάζονται από δύο κριτήρια: την υπόσχεση εξεταστικών διευκολύνσεων και, κυρίως, την κομματική γραμμή».

Από αυτήν επομένως και μόνο την αρχή -και παρά τις κάποιες δειλές μεταγε­νέστερες προσπάθειες που έγιναν για περιο­ρισμό του ποσοστού συμμετοχής των φοι­τητών στα εκλεκτορικά σώματα- καλλιεργή­θηκε και άνθησε στα Πανεπιστήμιά μας η πιο ειδεχθής διαπλοκή μεταξύ διδασκόντων και διδασκομένων. Η διαπλοκή αυτή καθιέρωσε και αντίστοιχες συμπεριφορές οι οποίες, μεταξύ πολλών άλλων, έδειχναν ότι:

α) Οι φιλόδοξοι για οφφίκια διδάσκο­ντες έπρεπε, για να εκλεγούν, να εξασφαλί­σουν, με όποιο θεμιτό ή αθέμιτο τρόπο, τις ψήφους των φοιτητών.

β) Οι φοιτητές, ελεγχόμενοι από τα κόμματα, έμαθαν να ακολουθούν άκριτα, αλλά με ανταλλάγματα, τις υποδείξεις των εκάστοτε «ινστρουχτόρων», οι οποίοι, συχνά, για τον σκοπό αυτό, παρέμεναν στρατευμέ­νοι «αιώνιοι» φοιτητές ή κατέληγαν, τελι­κώς, να γίνουν… υπουργοί.

γ) Στους φοιτητές μας, τα δεκαοκτά­χρονα νιάτα, τα ανυπεράσπιστα απέναντι στην ύπουλη κομματική σκοπιμότητα και εμπάθεια, αυτή η αίσθηση ισχύος κατέληξε, όχι μόνο στην κατάργηση κάθε έννοιας σεβασμού προς τον δάσκαλο και προς τον χώρο της εκπαίδευσης, αλλά και σε μια εντελώς ασύδοτη αυθάδεια και εξαχρείωση. Αυτή, εκτός άλλων εκδηλώσεων (π.χ. καταλήψεις, αυθαίρετες διακοπές της ακαδημαϊκής λειτουργίας, ατιμώρητες καταστρο­φές της δημόσιας περιουσίας και, συχνά, ανυπολόγιστες ζημιές σε μακροχρόνιες ερευνητικές εργασίες), είχε, θα έλεγα, ως επιστέγασμα, το σύνθημα «Φοιτητής κομμένος, καθηγητής σφαγμένος». Ο πρόσφατος ξυλοδαρμός καθηγητού από αποτυχόντες στις εξετάσεις φοιτητές, στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, επιβεβαιώνει νομίζω του λόγου το ασφαλές.

Ως συμπέρασμα σε όλα τα προηγούμε­να, μπορεί, εντελώς επιγραμματικά, να υποστηριχθεί ότι σ’ αυτήν την, πρωτοφανή στον κόσμο, κατάσταση των Πανεπιστη­μίων μας και στην αντίστοιχη εκμαυλιστική νοοτροπία που αυτή καλλιέργησε, σε σει­ρές γενεών, οφείλονται, μεταξύ άλλων, τα πιο κάτω:

– η αποσύνδεση της έννοιας των ουσια­στικών σπουδών από την έννοια του μόχ­θου

– η αναξιοκρατία μέσα στα Πανεπιστή­μια, αλλά, κατ’ επέκταση, και μέσα στην κοι­νωνία γενικότερα

– η χαμηλή ποιότητα διδασκόντων και διδασκομένων

– η επικράτηση της έννοιας και της με­θοδολογίας του κομματικού ρουσφετιού και του «μέσου», με την υποταγή των νέων παιδιών στο σύστημα

– η παραδοχή της συκοφαντίας και της αναξιοπρέπειας ως θεμιτού τρόπου ζωής, και

– η αποστέρηση, μέσα στα Πανεπι­στήμια της χώρας μας, κάθε πνευματικότη­τας από αυτό που ουσιαστικά σημαίνει η έννοια Παιδεία, στην ευρύτερή της διά­σταση, με ευθύνη διδασκόντων και διδα­σκομένων.

Επομένως, αν δεν θα υπάρξει το θάρ­ρος και η έντιμη ευρεία πολιτική συναί­νεση που απαιτούνται ώστε:

α) να ομολογηθεί, ρητά και δυνατά, από όλους τους υπεύθυνους, ο ολέθριος ρόλος αυτής της πρώτης αίτιας των δεινών των Πανεπιστημίων μας, της τυφλής δηλαδή κομ­ματικής εκμετάλλευσης των φοιτητών μας από όλα ανεξαιρέτως τα κόμματα,

β) να συναποφασίσουν οι αρμόδιοι το αυτονόητο, ότι δηλαδή τα ΑΕΙ είναι ναοί της γνώσης και όχι καφενεία πολιτικών αντιπα­ραθέσεων, και

γ) να βροντοφωνάξουν όλοι «Έξω τα κόμματα από τα Πανεπιστήμια!»,

και να προχωρήσουν, στη συνέχεια, στις απαιτούμενες, απαραίτητες για τον σκοπό αυτό, θεσμικές ενέργειες -αυτό θα είναι μια αληθινά ευλογημένη επανάσταση-, είναι βέβαιο ότι όλες οι άλλες προτάσεις και αποφάσεις κινδυνεύουν να ακυρωθούν κατά την εφαρμογή τους.

Διότι…, χωρίς πυρίτιδα, είναι αδύνατον, με οποιαδήποτε δύναμη, να πέσουν κανο­νιοβολισμοί, έστω κι αν εκλείψουν όλοι οι υπόλοιποι 99 λόγοι…