Η διογκούμενη οικολογική κρίση λαμβάνει τραγικές πλέον διαστάσεις απειλώντας με αφανισμό ολόκληρο τον πλανήτη. H απειλή αυτή θέτει ολόκληρη την ανθρωπότητα προ των ευθυνών της και επιτάσσει την εύρεση ικανοποιητικών λύσεων για την αντιμετώπιση των οξυτάτων περιβαλλοντολογικών προβλημάτων.
Στις μέρες μας σημειώνεται μία ιδιαίτερη ευαισθητοποίηση για την προστασία του περιβάλλοντος, από οικολογικές οργανώσεις, κυβερνήσεις κρατών, κοινωνικούς φορείς, διεθνείς οργανισμούς και μεμονωμένα άτομα. Μία ευαισθητοποίηση η οποία, όμως, τις περισσότερες φορές δεν ξεκινά από ασφαλή βάση, καθώς αρνείται να αναγνωρίσει την αληθινή αιτία της κρίσεως, η οποία είναι πρωτίστως πνευματική και πηγάζει από την απομάκρυνση του ανθρώπου από τον Άγιο Τριαδικό Θεό και την άρνηση των εντολών του.
Για την ορθόδοξη πατερική σκέψη και θεολογία η κτίση είναι δημιουργία του Θεού και γι’ αυτό η μόνη αληθινή και σωτήρια σχέση του ανθρώπου με το περιβάλλον απορρέει από την ανάλογη σχέση και κοινωνία του ανθρώπου με τον Θεό.
Ο κορεσμός και η αλλοτρίωση που επέφεραν οι φρενήρεις ρυθμοί της τεχνολογικής αναπτύξεως, με τις ανεπανόρθωτες συνέπειές τους στο φυσικό περιβάλλον, έστρεψαν την ανθρώπινη αναζήτηση στους αντίποδες αυτής της συλλογιστικής, στις σύγχρονες, δηλαδή, μορφές αυτονομημένης φυσιολατρείας και ιεροποιήσεως της φύσεως.
Στο πλαίσιο αυτό συναντά κανείς όλο και πιο έντονες παγανιστικές και αποκρυφιστικές επιδράσεις στις αντιλήψεις και τις δραστηριότητες πολλών συγχρόνων οικολογικών κινημάτων.
Ενδεικτική της νεοεποχικής αυτής τάσεως είναι και η λεγομένη «νέα οικολογική (ή περιβαλλοντολογική) ηθική» που καλλιεργείται και προβάλλεται και που καταλήγει στην προσπάθεια αντικαταστάσεως της ανθρωποκεντρικής ηθικής από μία «βιοκεντρική» ηθική.
Η περιβαλλοντική ή βιοκεντρική ηθική μεριμνά αγωνιωδώς για την διάσωση του αισθητού κόσμου. Σύμφωνα με τους θεωρητικούς της, ο άνθρωπος οφείλει να αισθάνεται υπεύθυνος μόνο για ό,τι διακυβεύεται σε αισθητό επίπεδο και όχι για την «απώλεια» της ψυχής του ή του πνευματικού προορισμού του κόσμου (Roderick Nash, Τα δικαιώματα της φύσης).
Αντίστοιχη κινητοποίηση για το περιβάλλον επιδεικνύεται και σε διαθρησκειακό επίπεδο, όπου καταγράφονται μία σειρά δραστηριοτήτων και εκδηλώσεων για την συμβολή των θρησκειών στην προστασία του περιβάλλοντος. Οι περισσότερες, όμως, από αυτές τις δραστηριότητες ενέχουν τον κίνδυνο για την Ορθοδοξία (όταν υπάρχει ορθόδοξη συμμετοχή) συμφειρμού της με ποικίλες κακοδοξίες διαφόρων ομολογιών, σεκτών, αποκρυφιστών κ.ά.
Μία εκδήλωση για το περιβάλλον πραγματοποιήθηκε τον Νοέμβριο του 2000 στο Κατμαντού του Νεπάλ, στο πλαίσιο του 39ου Διεθνούς Συνεδρίου του WWF (Παγκόσμιο Ταμείο για την Φύση) και σε συνεργασία με την ARC (Alliance of Religions and Conservation), όπου εκπρόσωποι των θρησκειών «προσέφεραν ιερά δώρα στην Γη».
Στην εκδήλωση παρέστη και συμμετείχε ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος, ο οποίος ήταν και ο κεντρικός εισηγητής του Συνεδρίου και προσέφερε ως «ιερό δώρο στην Γη» μία μοναστηριακή έκταση στην περιοχή της Δωδεκανήσου.
Οπως αναφέρει η σχετική ειδησιογραφία, ένα σύνολο 26 «ιερών δώρων» προσφέρθηκαν στον πλανήτη Γη κατά την διάρκεια της τελετής «Ταξίδι στο Κατμαντού: Ιερά Δώρα για έναν Ζωντανό Πλανήτη». Ο Βασιλιάς του Κατμαντού Birendra κήρυξε την έναρξη της ειδικής αυτής τελετής με την αφή μίας παραδοσιακής λάμπας.
Ο Πρίγκηπας Φίλιππος, Δούκας του Εδινβούργου (Πρόεδρος του WWF International) παρέλαβε 26 διαφορετικά «Ιερά Δώρα για έναν Ζωντανό Πλανήτη» από τους εκπροσώπους των κυριοτέρων ομολογιών και αρχηγούς Εκκλησιών από όλο τον κόσμο, που προσέφεραν συμβολικά δώρα στην «μητέρα γη» κατά την διάρκεια της τελετής.
Την πρώτη μέρα των εκδηλώσεων πραγματοποιήθηκε, με την παρουσία του Οικουμενικού Πατριάρχου, τελετουργική εκδήλωση κατά το θρησκευτικό τυπικό των Σιντοϊστών κατά την οποία δόθηκαν και οι σχετικές Σιντοϊστικές «ευλογίες» προς την φύση και τους ανθρώπους. Το απόγευμα της ίδιας ημέρας δόθηκαν «ευλογίες» κατά το Ζωροαστρικό τυπικό και στην συνέχεια απενεμήθησαν, από το WWF, βραβεία σε εκείνους που συνετέλεσαν στην διατήρηση του περιβάλλοντος.
Πολλές από τις πτυχές των δραστηριοτήτων αυτών ενέχουν τον κίνδυνο διολισθήσεως σε συγκρητιστικές θεωρήσεις και πρακτικές. Η ορολογία δε και η σημειολογία της όλης εκδηλώσεως, προκαλεί συσχετισμούς και ανάγει σε νεοπαγανιστικές επιδράσεις και ποικίλες «επιστημονικές» αντιλήψεις γκουρουϊστικής προελεύσεως.
Είναι προφανές πως στην αντιμετώπιση της οικολογικής κρίσεως απαιτείται από την Ορθοδοξία ένας λόγος αληθής, καθαρός, διακριτός και διαφοροποιημένος από το συνονθύλευμα των ποικίλων αμφιλεγομένων δοξασιών.
Ο σύγχρονος άνθρωπος περιμένει από την Ορθοδοξία, όπως παρατηρεί ο Μητροπολίτης Περγάμου κ. Ιωάννης Ζηζιούλας, «έναν πειστικό λόγο, που θα συντελέσει στη διαμόρφωση του ήθους και της νοοτροπίας εκείνης που θα αποτελούσε την εναλλακτική λύση τόσο έναντι του τεχνολογικού πολιτισμού των συγχρόνων δυτικών κοινωνιών μας, ο οποίος καταστρέφει αλόγιστα το φυσικό μας περιβάλλον, όσο και ενός παγανισμού που επιδιώκει πλέον φανερά να δώσει αυτός τη λύση στα αδιέξοδα της οικολογικής μας κρίσεως».