Στην Εθνική Πινακοθήκη, έγινε κάτι που πολλοί είδαν ως «τέχνη», άλλοι ως πρόκληση, και κάποιοι, πιο μυημένοι, ως παραφωνία μέσα στην Ιερά Παράδοση.

Μια αγιογραφία, ένας κρίκος σε μια αλυσίδα αιώνων, διαστρεβλώθηκε στο όνομα μιας νέας αισθητικής. Όμως, η αγιογραφία δεν είναι απλώς ζωγραφική. Δεν είναι καμβάς για νεωτερισμούς και πειραματισμούς. Είναι δέηση, θεολογία, σάρκωση του αοράτου μέσα από την παράδοση. Δεν θέλει άλλη τέχνη πάνω στην τέχνη. Είναι ήδη Τέχνη με κεφαλαίο Τ. Μια παράδοση χιλιετίας και βάλε, που δεν την ακουμπάς.

Τι θα έλεγε ο κυρ Φώτης ο Κόντογλου;

Θα άναβε το καντήλι στο εικονοστάσι του, θα έσκυβε το κεφάλι και θα έλεγε: «Αδέρφια μου, δεν είναι η τέχνη για μασκαριλίκια. Οι αγιογράφοι δεν είναι ζωγράφοι του κόσμου τούτου. Είναι καλογέροι με το πινέλο στο χέρι. Δεν βάζεις φτιασίδια στην αγιογραφία, όπως δεν φτιασιδώνεις το Ευαγγέλιο». Ο Κόντογλου, που με τόση αγάπη αναβίωσε την παράδοση των παλιών μαστόρων, θα ένιωθε πως κάποιοι αντί να συνεχίσουν το έργο των Πατέρων, βάλθηκαν να παίξουν με το Άγιο.

Και ο Πανσέληνος;

Αν ζούσε ο Μανουήλ Πανσέληνος, ο μεγάλος αγιογράφος της Θεσσαλονίκης, θα έβλεπε το γεγονός αυτό σαν μια επιστροφή στις παλιές έριδες. Στους διωγμούς των εικόνων, στους εικονομάχους που δεν καταλάβαιναν πως η εικόνα δεν είναι ένα απλό καλλιτέχνημα, αλλά η θεώρηση του Θεού μέσα στον κόσμο. Οι έριδες εικονομάχων και εικολατρών δεν έγιναν για την τέχνη απλώς, αλλά για να τιμηθεί το Πρόσωπο που ζωγραφίζεται. Δεν είναι διακοσμητική η εικόνα, είναι προσευχή. Δεν είναι ιδέα, είναι Παρουσία.

Τι θα έλεγαν οι παλιοί μάστορες της Βυζαντινής Αγιογραφίας;

Οι μάστορες που ζωγράφισαν τα καθολικά των μοναστηριών, τα εικονοστάσια των ναών, οι ανώνυμοι και ταπεινοί τεχνίτες που έβαζαν την ψυχή τους σε κάθε πινελιά, δεν θα έπιαναν καν πινέλο για να «πειράξουν» μια εικόνα. Θα έλεγαν πως το χέρι του αγιογράφου δεν ζωγραφίζει ελεύθερα, όπως του λαϊκού ζωγράφου. Καθοδηγείται από τη νηστεία, την προσευχή, την Παράδοση. Δεν επινοεί, μεταδίδει. Δεν παίζει, διακονεί. Κάθε εικόνα είναι μια αποτύπωση του Ακτίστου Φωτός. Γι’ αυτό και η Παράδοση δεν πρέπει να ακουμπιέται.

Η βυζαντινή αγιογραφία άντεξε αιώνες, πέρασε διωγμούς, ξαναγεννήθηκε από τις στάχτες της. Δεν είναι μουσειακό είδος, δεν είναι θέμα αισθητικής αναζήτησης.

Είναι αναπόσπαστο κομμάτι της πίστης μας. Όποιος την αγγίζει με ελαφρότητα, δεν πειράζει απλώς μια ζωγραφιά. Πειράζει την ίδια τη μνήμη της Εκκλησίας. Και η Εκκλησία, σαν ζωντανός οργανισμός, ξέρει να θεραπεύει τις πληγές της, να υπερβαίνει τις μόδες, και να κρατά αλώβητη τη χάρη της.

(Πηγή: thebest.gr)