Επιθετικότητα, με λόγια ή με πράξεις, απέναντι σε πρωτοβουλίες εντός του δημόσιου χώρου υποδηλώνει δυσανεξία προς τη νεωτερικότητα. Συνήθως προέρχεται από ανθρώπους ή φορείς οι οποίοι δεν έχουν συμφιλιωθεί με τους κανόνες της αστικής δημοκρατίας, οπότε μεταχειρίζονται προνεωτερικούς αυτοματισμούς για να υποχρεώσουν το κράτος να συμμορφωθεί. Να το ξεκαθαρίσουμε: απέναντι στη βέβηλη τέχνη, η δυτική έννομη τάξη δεν διαθέτει διοικητικές ή νομικές λύσεις.

Αδιέξοδο, λοιπόν: ή προκλητικός ή ακραίος. Ενοχλούμαι που είναι σαν να μην έχουν φωνή όλοι εκείνοι που διαθέτουν καλλιτεχνικό αισθητήριο ώστε να βρίσκουν τα συγκεκριμένα έργα και τερατώδη και βέβηλα, αλλά και πολιτισμικό αισθητήριο επαρκές ώστε να αυτοσυγκρατούνται. Αποτελεί σοβαρό πρόβλημα να κυριαρχεί στη δημοσιότητα το ψευδοδίλημμα ότι αν έχεις αντίρρηση στα προσβλητικά έργα τέχνης, ανήκεις αναγκαστικά στους γραφικούς.

α) Πονηριά. Συστηματικά οι «βλάσφημοι» καλλιτέχνες στοχεύουν στα χριστιανικά σύμβολα. Γιατί άραγε; Μα, προκλητικοί ή επιθετικοί θέλουν να είναι, όχι ηλίθιοι. Ποιος θα διακινδύνευε τη σωματική του ακεραιότητα για να διαδώσει μια καλλιτεχνική έμπνευση; Τον Σαλμάν Ρουσντί τον μαχαίρωσαν 34 χρόνια μετά!

Δεν θα πρέπει να προσπεράσουμε αυτή τη μεθόδευση, όμως, ως απλώς προνοητική. Το ότι οι χριστιανοί δεν σκοτώνουν για να διαμαρτυρηθούν για προσβολή της πίστης τους δεν έχει εκτιμηθεί από τους εκκοσμικευμένους χώρους. Τα στερεότυπά τους δεν τους επιτρέπουν να συνειδητοποιήσουν ότι ο χριστιανικός κόσμος είναι αρκετά ανεκτικός, ακριβώς επειδή έχει αφομοιώσει στοιχεία της νεωτερικής ανοιχτής κοινωνίας, πολύ περισσότερα από οποιαδήποτε άλλη θρησκεία. Μερικά, μάλιστα, τα είχε προετοιμάσει! (Βλέπε περί αυτού τον Φρεντερίκ Λενουάρ, «Ο Χριστός φιλόσοφος»).

γ) Μηδενισμός. Σήμερα προσβάλλονται οι χριστιανοί, αλλά αργά ή γρήγορα θα έρθει η σειρά άλλων. Αυτό στο οποίο καλούμαστε να συμφωνήσουμε είναι πως οι θρησκείες (και αυτές που μας αρέσουν και αυτές που απεχθανόμαστε) αποτελούν πτυχές του ανθρώπινου πολιτισμού. Αν δεν τύχουν της αλληλεγγύης όλων μας, πιστών και αθέων, ποιος θα εμποδίσει την τέχνη να γίνει εργαλείο του φανατισμού και άλλοθι του φονταμενταλισμού;

Οι διανοούμενοι, οι καλλιτέχνες, οι δημοσιογράφοι, οφείλουν να λάβουν θέση αλληλεγγύης, λοιπόν, και να μην αφήνουν υστερόβουλα το έργο αυτό στις θρησκείες, ώστε κατόπιν να τις κατηγορήσουν για αναχρονιστική και συντεχνιακή νοοτροπία. Δεν κινδυνεύουν οι θρησκείες, αλλά ο πολιτισμός. Είμαστε όλοι στην ίδια βάρκα.

Ο Νιλ Πόστμαν («Τεχνοπώλιο») είχε προειδοποιήσει με οξυδέρκεια για τη «μεγάλη αφαίμαξη των συμβόλων» της ανθρωπότητας μέσω της διαφήμισης και ενός είδους κακής εκπαίδευσης. Επιπλέον, ο Ολιβιέ Ρουά (Η ισοπέδωση του κόσμου) καταγγέλλει πως η μεταμοντέρνα καταιγίδα αποσυμβολοποιεί την κουλτούρα, κάτι που συνιστά κίνδυνο για τον πολιτισμό εν γένει. Εξάλλου, η αποδόμηση των συμβόλων ανοίγει τον δρόμο για τον πιο άγριο καπιταλισμό, διότι τον κενό χώρο καταλαμβάνουν τα σύμβολα της παγκόσμιας αγοράς.