«Κατά καιρούς στον εκκλησιαστικό μας χώρο γίνεται λόγος, για την λεγομένη λειτουργική αναγέννηση, που υπονοείται ως μία κίνηση, για να επανέλθουν τα αρχαία τυπικά της λατρείας και οι αρχαίες λειτουργικές παραδόσεις. Παρά τις πολλές προσπάθειες, που έγιναν στο πρόσφατο παρελθόν, για μια λειτουργική αναγέννηση, τελικά δεν επεκράτησε, και αυτό οφείλεται στο ότι επεχείρησαν την αλλαγήν των εξωτερικών τυπικών, ανεξάρτητα από την θεολογία της Εκκλησίας. Αν όμως δεν δη κανείς την εκκλησιολογία της λατρείας, την θεολογία, που διαποτίζει την λατρευτική ζωή, αν δεν δη την ασκητική και την ησυχαστική διάσταση κάθε τέτοιας αλλαγής, τότε δεν ορθοποδεί κάθε λειτουργική αναγέννηση. Για παράδειγμα γίνεται λόγος, για την επαναφορά στην αρχαία εκκλησιαστική τάξη της συχνής θείας Κοινωνίας. Αν, όμως, δεν εξετάσουμε τα αίτια, που οδήγησαν τους Χριστιανούς στην αραιά μετοχή στην θεία Κοινωνία, ή αν δεν δούμε την ασκητική διάσταση του θέματος, τότε θα επικρατήση αυτή η λεγομένη λειτουργική αναγέννηση ή και αν επικρατήση, θα θεωρηθή μια μηχανική λειτουργία και μηχανική αναγέννηση, γιατί η μετάληψη των Τιμίων Δώρων δεν γίνεται απροϋπόθετα. Στην Παπική «Εκκλησία» με την Β’ Βατικάνεια Σύνοδο προσπάθησαν να κάνουν μια λειτουργική αναγέννηση, να απλοποιήσουν, δηλαδή, την λειτουργική ζωή, αλλά επειδή η Παπική “Εκκλησία” διατηρεί την απόκλιση από το δόγμα, όλες αυτές οι λειτουργικές αλλαγές τελικά δεν προσφέρουν τίποτε στο λαό. Παρά την καλή προσπάθεια των αγωνιζομένων, για την λειτουργική αναγέννηση, εν τούτοις ως όρος και ως κίνηση μου προκαλεί δυσφορία, όταν μάλιστα συνδέεται με μερικές εξωτερικές και τυπικές αλλαγές. Γι αυτό είναι ανάγκη να δούμε, για λίγο την θεολογία της λεγομένης λειτουργικής αναγεννήσεως. Στην συνέχεια θα εξετάσω το θέμα αυτό μέσα από την θεολογία τής Εκκλησίας και θα διατυπώσω μερικές σκέψεις, οι οποίες στην πραγματικότητα δείχνουν και το τι σημαίνει στην πραγματικότητα λειτουργική αναγέννηση, γιατί μια κακής ποιότητας λειτουργική αναγέννηση όχι μόνο δεν θα επικρατήση, αλλά θα δημιουργήση και πνευματική ζημιά. Διαβάστε περισσότερα »

Διαβάστε περισσότερα »

Η Ελληνική γλώσσα έχει μια μοναδική δυναμικότητα. Εφ’ όσον είναι προϊόν διαχρονικού πολιτισμού αιώνων, μπορεί να εκφράσει όλο το εύρος πλάτος και μήκος των αισθημάτων, των βιωμάτων, των εμπειριών, αλλά και όλων των υψηλών διανοημάτων των ισορροπημένων προγόνων μας από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι σήμερα. Μέσω αυτής εκφράστηκε ο οικου­μενικός άνθρωπος, ο ώριμος άνθρωπος, ο φιλοσοφημένος άνθρωπος, ο άνθρωπος της εσωτε­ρικής ευαισθησίας αλλά και της δημιουργικής αυτοκυριαρχίας. Άπαντα τα προσόντα της Ελληνικής γλώσσης χριστοποιήθηκαν και θεανθρωποποιήθηκαν από τότε που η Θεία Χάρις αλληλοπεριχωρήθηκε και δέθηκε μαζί της. Από τότε που η Αγία Γραφή, ο Λόγος του Θεού εκφράστηκε μέσω του Ελληνικού λόγου, η Ελληνική γλώσσα έγι­νε πιο εκφραστική, πιο χαρούμενη, καθόλου ξύλινη, υπάκουη, ευέλικτη και προσαρμοστική, έτοιμη να εκφράσει τις μεγάλες αλήθειες της χριστιανικής πίστεως και ζωής. Τα υψηλά δόγμα­τα βρήκαν τα κτιστά λεκτικά σχήματα για να μορφώσουν τις συνειδήσεις των ανθρώπων και από την αρχαιοελληνική ισορροπία να τους οδηγήσουν στην αυτοσυνειδησία τους ως εικόνων Θεού πορευομένων προς την «κατά Χάριν» θέωση. Καταξιώθηκε να γίνει και γλώσσα της θείας Λα­τρείας, με την οποία μιλάμε στον εν Τριάδι Θεό και μέσα από την οποία αποκτάμε νουν Χριστού. Ο συγγραφέας καταφέρνει να παρουσιάσει το μεγαλείο του αρχετυπικού Ελληνικού λό­γου, να καταδείξει τη μετάλλαξή του σε χριστοποιημένο γλωσσικό θησαυροφυλάκιο, ανά πάσα στιγμή χρήσιμο και έτοιμο να κατανύξει τις ψυχές και των νεωτέρων και των πρεσβυτέρων και να αναδείξει ειλικρινώς ασκούμενες και θεούμενες προσωπικότητες, να αναιρέσει τις πρόχειρες και αφελείς προτάσεις όλων των κατά τόπους και χρόνους «ανανεωτών» που ζητούν μεταφράσεις, μεταγλωττίσεις, μεταρρυθμίσεις.

(Εκδόσεις “ΤΗΝΟΣ“)

Διαβάστε περισσότερα »

Και πάλι στις μέρες μας, πολύς ο λόγος για κάποια λειτουργική αναγέννησι. Δεν γνωρίζω αν ο όρος είναι ανεκτός από ορθοδόξου πλευράς, φαίνεται όμως σαφώς ότι νοηματοδοτείται από την λειτουργική κίνησι της Δύσεως, τις αρχές του Μπωντουαίν (BEAUDUIN) και των μαθητών του, ίσως ελαφρώς επεξεργασμένες από την σύγχρονη φιλοσοφία και τις κοινωνικές ανάγκες, εφ’ όσον από τότε επέρασαν ήδη πενήντα περίπου χρόνια. Βεβαίως το αίτημα της “λειτουργικής αναγεννήσεως” δεν προέρχεται μόνον από την Δύσι, συνδέεται όμως πάντοτε με τραγικά πρόσωπα της εκ­κλησιαστικής μας ιστορίας, ανθρώπους που διέκριναν την παρακμή της Λατρείας εις την εποχή τους και θέλησαν να εργασθούν για την ανύψωσί της. Όμως, με την αυτοπεποίθησι όπου τους διέκρινε, προχώρησαν με το δικό τους βήμα, με την δική τους συμβολή, ώρυξαν εαυτοίς φρέαρ συντετριμμένον, χαλκεύοντας έτσι, ασυναισθήτως ίσως, πληρέστερα την αρξαμένη αποσύνθεσι. Διαβάστε περισσότερα »

Για ό,τι και αν κάμη ο σημερινός άνθρωπος, πιστεύει πως την πρώτη θέσι πρέπει να έχη η καλή εικόνα που θα δοθή προς τα έξω. Οποιαδήποτε πράξις του κρίνεται όχι καθ’ εαυτήν, αλλ’ από την εντύπωσι που θα δημιουργήση στο ευρύτερο κοινό. Έτσι, συχνά, κανείς λαμβάνει τούτη ή εκείνη την απόφασι, όχι επειδή έχει βεβαιωθή για την ορθότητα της, αλλ’ επειδή τον διακαιώνει ή όχι η κοινή γνώμη. Εδώ και πολλές δεκαετίες, τουλάχιστον, η δημοτικότης και η αποδοχή της κοινής γνώμης ήσαν τα κριτήρια της ρωμαιο­καθολικής εκκλησίας. Φαίνεται, όμως, ότι στις ημέρες μας, η ανευθυνότης των κριτηρίων αυτών άρχισε να εισβάλη εντός των πυλών της ορθοδόξου Εκκλησίας. Γι’ αυτό και διάφοροι “εκπρό­σωποί” της αναζητούν σήμερα “νέους τρόπους” εκφράσεως της Αληθείας, “νέους  τρόπους” προσεγγίσεως των πιστών, μέσα από μια προσπάθεια, της οποίας την αιχμή του δόρατος αποτελεί η υποκριτικώς ονομαζομένη “λειτουργική αναγέννησις”, για να αποφευχθή τεχνηέντως ο κακόηχος μεν, αλλ’ αντικειμενικός όρος “λειτουργική μεταρρύθμισις”. Διαβάστε περισσότερα »