Σχέδιο: Εδουάρδος Σακαγιάν
«Κάθε ον, ως ον, τείνει να διατηρηθεί ως ον», λέει ο Σπινόζα στο τέταρτο μέρος της Ηθικής του. Εγώ προχωρώ περισσότερο και διακηρύσσω πως κάθε άνθρωπος ως άνθρωπος, τείνει να υπάρχει σε πληρότητα. Αυτό το αξίωμα ή πρώτη αρχή της Φιλοσοφικής Ανθρωπολογίας αντέχει παρά το ότι πρέπει να πεθάνουμε. Ακόμα περισσότερο, το χρέος του θανάτου πλάθει την προβολή μας προς το μέλλον. Στη συμβίωση δοκιμάζουμε συχνά το ξέσχισμα μιας υπαρξιακής κοινότητας στον εκπληκτικό θάνατο του πλησίον. Και με τον θάνατο του πλαϊνού μας φίλου γεννιέται η αγωνία της κοσμικής μοναξιάς. Κάτι αιφνίδια ακρωτηριάζεται όταν πεθαίνει ένα αγαπητό πλάσμα. Παρ’ όλο που απομένουν οι αναμνήσεις, τα λείψανα του θανάτου, οι στερνές συστάσεις. Συντρίβονται οι οργανικοί δεσμοί της ερωτικής συνιδιοκτησίας, οι δικοί μας δεσμοί, του κοινού φράγματος. Κάθε στιγμή βιωμένη είναι μια στιγμή λιγότερη για να ζήσουμε. Ο ελεύθερος χώρος της ζωής χάνεται συγκλίνοντας βαθμιαία, στενεύοντας. Το παρελθόν μεγαλώνει και το μέλλον μικραίνει. Η βίωση αυτού του στενέματος, μαζί με την εμπειρία του θανάτου των άλλων, κατευθύνει την προσοχή μας προς τον θάνατο.
«Θάνατος» στα ελληνικά και «mors» στα λατινικά, είναι ουσιαστικά που εφαρμόζονται κατά προτεραιότητα στους ανθρώπους, στην κατάσταση θανάτου της ανθρωπότητας. Μεταφορικά αναφέρεται σε φυτά και ζώα.
