Ο ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ (Κ. Καρακατσάνη, αναπληρωτή καθηγητή και διευθυντή του Εργαστηρίου Πυρηνικής Ιατρικής, του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης)

Στο τεύχος 40 της 10ης/12/2002 της ε­βδομαδιαίας έκδοσης «Ιατρικά» της εφημερίδας «Ελευθεροτυπία» αναγρά­φεται ότι το Δ.Σ. της Ελληνικής Εταιρείας Εντατικής Θεραπείας (ΕΕΕΘ) -χωρίς ν’ ανα­φέρονται τουλάχιστον τα ονόματα του προέ­δρου και του γενικού γραμματέα, ως είθισται έλαβε απόφαση (ως απάντηση σε δύο δημο­σιευθέντα άρθρα, ένα του υπογράφοντος και έτερο άλλου συναδέλφου) στην οποία εκτίθε­νται οι θέσεις της Εταιρείας αυτής για το θέ­μα του «εγκεφαλικού θανάτου» («εθ»). Με α­φορμή την αναφερόμενη απόφαση του Δ.Σ. της προαναφερθείσας Εταιρείας θα ήθελα να παρατηρήσω τα εξής:
Ο υπογράφων και η συνεργαζόμενη ομάδα των συναδέλφων έχουμε δημοσιεύσει για το θέμα του «εθ» ένα άρθρο στο περιοδικό «Ια­τρική» (1999, τόμος 76, τ. 3, σελ. 219-228) και πρόσφατα στο αμερικανικό περιοδικό «Issues in Law and Medicine» (2002, νοl. 18, Νο 2, p. 127-141), στο οποίο μπορεί ν’ ανατρέξει κάθε εν­διαφερόμενος. Επιτροπές κρίσεως των εργα­σιών υπάρχουν και στα δύο αυτά περιοδικά.
Επιπροσθέτως, έχουμε δημοσιεύσει για το ί­διο θέμα και δύο άρθρα στο «Ιατρικό Βήμα» (1999, τεύχος 67, σελ. 22-24 και το έτος 2000 το τεύχος 69, σελ. 70-74), τα οποία υπέγρα­φαν, εκτός των άλλων επτά συναδέλφων, και δύο διευθυντές Μονάδων Εντατικής Θερα­πείας (ΜΕΘ) και ένας αναπληρωτής διευθυντής νευροχειρουργός. Ακόμη είναι γνωστό ό­τι σήμερα οι πλέον ακριβείς παρακλινικές μέ­θοδοι για τη διάγνωση του αποκαλούμενου «εθ» είναι οι μέθοδοι της Πυρηνικής Ιατρικής SPECT και ΡΕΤ. Επομένως δεν ευσταθούν οι ι­σχυρισμοί του Δ.Σ. της ΕΕΕΘ ότι δεν υπήρχαν επιτροπές κρίσεως στα περιοδικά και ότι όσοι υπογράψαμε για το θέμα του «εθ» είμαστε α­ναρμόδιοι.
Λυπούμαστε διότι οι συνάδελφοι του Δ.Σ. της ΕΕΕΘ, αντί να παρουσιάσουν έγγραφη τεκμη­ριωμένη βιβλιογραφική κατοχύρωση των ισχυ­ρισμών τους, για τα ημέτερα δημοσιεύματα, μέ­σω ιατρικών περιοδικών, καταφεύγουν σε αο­ριστολογίες και εκφράσεις, όπως «παρερμη­νεία δεδομένων», «ασαφή και αστήρικτα συ­μπεράσματα», «σύγχυση εννοιών και περιγρα­φών», οι οποίες δεν αρμόζουν σε διάλογο με­ταξύ επιστημόνων. Όσον αφορά τις συγκεκρι­μένες ενστάσεις τους, απαντούμε ως εξής:

 

Ø      Το ότι η μεγάλη πλειονότητα των ιατρών έχει αποδεχθεί την έννοια του «εθ» δεν σημαίνει ό­τι το θέμα αυτό έχει τελεσιδίκως κλείσει και ό­τι δεν είναι δυνατή η επανεξέτασή του υπό το φως των νέων δεδομένων, τα οποία έχουν συ­γκεντρωθεί την τελευταία τριακονταετία. Δεν είναι τυχαίο ότι η έννοια του «εθ» αμφι­σβητείται ευθέως από κορυφαίους ειδικούς στο χώρο, όπως ο καθηγητής της Παιδιατρι­κής Αναισθησιολογίας στο Harvard και διευθυ­ντής της Παιδιατρικής ΜΕΘ στη Βοστόνη, Robert Τruog, ο καθηγητής της Παιδιατρικής Νευρολογίας Alan Shewmon στο Los Angeles και ο καθηγητής της Νευρολογίας R. Taylor Πανεπιστήμιο Οhio των ΗΠΑ.

Ø      Η νέκρωση του εγκεφαλικού στελέχους και του φλοιού (διάγνωση παθολογο-ανατομική, εφικτή μόνο μετά τη μεταθανάτια εξέταση του εγκεφάλου) δεν είναι δυνατόν να διαγνωστεί με οποιονδήποτε συνδυασμό κλινικών κριτη­ρίων της επιτροπής του Ηarvard πριν από την οριστική παύση της καρδιακής λειτουργίας, ό­πως επισημαίνει ο καθηγητής Μolinari στην πο­λυκεντρική μελέτη ΝΙΝCDS.

Ø      Στους «εγκεφαλικά νεκρούς» («εν») ασθε­νείς υποκαθίσταται με τον αναπνευστήρα η λειτουργία των μεσοπλεύριων μυών και του διαφράγματος και υποστηρίζεται συχνά (στο 70% των περιπτώσεων) η καρδιαγγειακή λει­τουργία με τη χορήγηση συμπαθητικομιμητι­κών αμινών, αλλά η ανταλλαγή των αναπνευ­στικών αερίων και η «οξείδωση» των θρεπτι­κών ουσιών σε κυτταρικό επίπεδο επιτελού­νται ικανοποιητικά. Ομοίως ικανοποιητικά επι­τελούνται στις ΜΕΘ οι πλεί­στες λειτουργίες του σώματος.

Ø      Η διάγνωση του «εθ» και ιδι­αίτερα η βασική για τη διάγνω­ση αυτή δοκιμασία της άπνοιας στηρίζεται σε ανεπαρκή δε­δομένα (αυθαίρετος καθορι­σμός του ουδού του CΟ2 και του χρόνου απνοϊκής οξυγό­νωσης), εκτελείται όχι ικανο­ποιητικά στο 40% των χωρών ανά τον κόσμο, σύμφωνα με τον καθηγητή και εκπρόσωπο της Αμερικανικής Νευρολογι­κής Ακαδημίας Ε.Wijdichs. Πε­ραιτέρω, σύμφωνα με τον προαναφερθέντα καθηγητή του Ηarvard, R. Τruog, αλλά και ερευνητές της πολυκεντρικής αμερικανικής μελέτης ΝΙΝCDS, η έννοια του «εθ» ουδέποτε απέκτησε καθορισμένη κλινική ή παθολογο-ανατομική βάση.

Ø      Αναφέρονται στη βιβλιογραφία περιστατικά «εν» παιδιατρικών ασθενών που ανέκτησαν μερικώς -για εβδομάδες ή λίγους μήνες- λει­τουργίες του ΚΝΣ (Οkamoto Κ., Sugimoto Τ. Pediatrics 1995, 96: 518-520, Κohrman ΜΗ, Spivack ΒS, Ρed Νeurol 1990,6:47-50, Αshwal S., Schneider S. Pediatrics 1989: 84: 429-437, Reid et al J. Νucl Μed 1989, 30: 1621 -1626).

Ø      Οι παρατηρούμενες αυτόματες κινήσεις σε «εν» ασθενείς συνήθως μετά την προσωρινή ή οριστική αποσύνδεση από τον αναπνευστήρα (Lazarus’ sign) θεωρούνται σύνθετες νωτιαίες αποκρίσεις, αλλά, σύμφωνα με τα αρχικά κριτήρια της επιτροπής του Harvard και εκεί­νων της Μinnesota, στους «εν» ασθενείς δεν πρέπει να υπάρχουν ούτε νωτιαία αντανακλα­στικά.

Ø      Η μόνιμη «φυτική κατάσταση» και ο «εθ» εί­ναι ασφαλώς διαφορετικές οντότητες, αλλά έ­χουν ως κοινό χαρακτηριστικό τη θεωρούμενη μόνιμη απώλεια του περιεχομένου της συνεί­δησης και των ανώτερων διανοητικών λει­τουργιών. Εάν επικρατήσει, όπως διαφαίνεται, ως κριτήριο θανάτου η απώλεια των ανώτε­ρων διανοητικών λειτουργιών, τότε νεκροί θα θεωρούνται και οι ασθενείς με μόνιμη «φυτική κατάσταση», οι οποίοι αναπνέουν μόνοι τους (χωρίς αναπνευστήρα).

Ø      Είναι όχι αποδεκτή η άποψη του Δ.Σ. της ΕΕΕΘ ότι η συζήτηση και ο προβληματισμός για το σπουδαιότατο θέμα του «εθ», το οποίο έχει όχι μόνο ιατρικό αλλά και κοινωνικό, νομι­κό, φιλοσοφικό και θεολογικό, είναι αρμοδιό­τητα μόνο των εντατικολόγων ιατρών. Η κοι­νωνία μας δεν είναι δυνατόν ν’ ανεχθεί την αποκλειστικότητα της «όρασης» του θέματος του «εθ» μέσα από τα στενά παράθυρα μόνο της μηχανικής υποστήριξης και του ελέγχου ορισμένων αντανακλαστικών του εγκεφαλικού στελέχους, ό­ταν κορυφαίοι συνάδελφοί τους -όπως ο καθηγητής του Πανεπιστημίου του Ηarvard R. Τruog- ομολογούν ότι για τον ορισμό του θανάτου είναι α­παραίτητες οι θρησκευτικές και φιλοσοφικές μας αξίες.
Με την αποδοχή του «εθ» έ­γινε αλλαγή της έννοιας του θανάτου για κοι­νωνικούς λόγους. Για παρόμοιους λόγους έγι­νε νομιμοποίηση των αμβλώσεων. Όπως διαφαίνεται, στο προσεχές μέλλον θα υπάρξουν κριτήρια για την εφαρμογή της «ευθανασίας» ή της κλωνοποίησης, τα οποία, για πολλούς λό­γους, θα γίνουν διεθνώς αποδεκτά. Αυτό ση­μαίνει ότι θα πρέπει να έχει κανείς την ειδικό­τητα της Ογκολογίας ή της Γεροντολογίας ή να είναι ερευνητής – γενετιστής για να λάβει θέση για τα θέματα αυτά; Ή μήπως ο γιατρός δεν πρέπει διαρκώς να προβληματίζεται, εάν οι διάφορες αντιλήψεις, οι οποίες επιβάλλονται στον τομέα της υγείας που υπηρετεί, είναι σύμφωνες με τον ιπποκράτειο όρκο που έδωσε και τη συνείδηση του; (Πηγή: ‘Ε’ ΙΑΤΡΙΚΑ, Εφημερίδα ‘Ελευθεροτυπία’)

[Ψήφοι: 0 Βαθμολογία: 0]