Είναι εξάρτηση βαριά να δίνεις στη μηχανή την αξόδευτη αγάπη, ολισθηρή απόδραση από τα «στενά» της ζωής, ακόμη και αν περισσεύει γύρω η μοναξιά. Είναι λίγο έως πολύ το συμπέρασμα σχετικά πρόσφατης έρευνας για το συναισθηματικό δέσιμο των ανθρώπων με τα chatbots τεχνητής νοημοσύνης. Την έρευνα διενήργησαν το MIT Media Lab και η OpenAI, η «μητέρα» του τρίχρονου ChatGPT, που επιχειρεί να βελτιώσει τη συμπεριφορά του «παιδιού» της προς χρήστες οι οποίοι εκδηλώνουν αυτοκαταστροφικές τάσεις (1,2 εκατ. άτομα την εβδομάδα, όπως η ίδια δημοσιοποίησε προ ημερών), μετά τη διευκόλυνση που αυτό παρείχε στον 16χρονο Ανταμ Ρέιν από την Καλιφόρνια να αυτοκτονήσει. Διότι το chatbot δεν έχει συνείδηση, ούτε των λεγομένων του ευθύνη. Δεν κατανοεί τα ανθρώπινα, δεν γνωρίζει τι πάει να πει άγχος, άλγος, τραύμα, δεν έχει εσωτερική ζωή, και αν ξέρει πολύ καλά τι ακριβώς λέει, είναι διότι έχει εξασκηθεί –σε όγκους δεδομένων– να προβλέπει την επόμενη λέξη. Γράφει ή μιλάει όχι κατόπιν σκέψης, αλλά στατιστικά επεξεργασμένων εικασιών περί του λεξιλογικού στοιχείου που είναι πιθανόν να ακολουθήσει.

Παρά ταύτα, αν και όχι το 10% του παγκόσμιου πληθυσμού, δηλαδή τα 800 εκατομμύρια άτομα που χρησιμοποιούν το ChatGPT εβδομαδιαίως (και πολλά ακόμη το Gemini της Google, το Glaude της Anthropic και άλλα chatbots), αλλά ανησυχητικά μεγάλο κομμάτι τους περνάει τουλάχιστον μισή ώρα κάθε μέρα με τον ψηφιακό του σύντροφο, φίλο, δικό του «άνθρωπο». Τίποτα καινούργιο. Σαν τενεκεδένια ανθρωπάκια με αισθήματα βλέπαμε τα ρομποτάκια από την εμφάνισή τους το ’60. Όμως σήμερα το chatbot έχει μετατραπεί σε ψυχοθεραπευτή και σωτήρα. Θόλωσαν τα όρια ανάμεσα στον συμπαραστάτη και στο εργαλείο, είπαν οι ερευνητές· βαδίζουμε όλο και βαθύτερα σε αχαρτογράφητα ψυχολογικά εδάφη. Η συναισθηματική σχέση των ανθρώπων με τη μηχανή πλέον διαπερνά όλες τις διαστρώσεις της ύπαρξης. Οι χρήστες μιλούν στο chatbot για όσα απογειώνουν κι όσα καταπατούν τη ζωή τους, του ζητούν των βασάνων τους θεραπείες, του αποκαλύπτουν αβύσσους της ψυχής, τους εφιάλτες που τους ξυπνούν μες στη νύχτα, σκέψεις και φόβους παράλογους, γεννημένους από ακραία συμβεβηκότα της στιγμής, ιδέες παράδοξες που δεν τολμούν να μοιραστούν με τα αγαπημένα τους πρόσωπα. Μυστικά που εκείνο δεν βρίσκει τρομακτικά ή κοινότοπα. Δεν δυσανασχετεί με τις ίδιες εμμονικές ερωτήσεις των χρηστών του, δεν εκφράζει αμφιβολίες για τις αποφάσεις τους, δεν διαψεύδει, δεν κρίνει, δεν πληγώνει, δεν παραπονείται, δεν κουβαλά ουλές και μίση, είναι εχέμυθο, πάντα διαθέσιμο, με ανεξάντλητα αποθέματα προσοχής. Επικροτεί, χωρίς ακριβώς να κατανοεί, τις ενέργειές τους. Εξυπηρετεί τις ανάγκες τους χωρίς όρους. Και προοδευτικά, παρεισδύουν μέσα στα έμψυχα όντα δυνάμεις που τα παγιδεύουν σε ένα πλαστό σύμπαν. Υπάρχει μεγαλύτερη παραίτηση από την πίστη σε μια ανύπαρκτη οντότητα, μια φανταστική καρδιά;

Η πίστη αυτή στο όποιο θυμικό των chatbots αλλοιώνει –δείχνουν οι έρευνες– τις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων. Περισσότερο, όταν εκείνα μιλούν με ανθρώπινη φωνή και ιδιαίτερα του αντίθετου φύλου από εκείνο του χρήστη. Μοναξιά μασκαρεμένη σε υπερ-συνδεσιμότητα. Τότε τα δεσμά είναι πιο βαριά και πιο ισχυρή η προτίμηση στη σχέση με τη μηχανή από εκείνη με το είδος. Το TikTok είναι γεμάτο βίντεο χρηστών που υποστηρίζουν ότι το ChatGPT «είναι καλύτερος σύντροφος από τον πραγματικό φυσικό φίλο». Και έχοντας οι άνθρωποι μάθει να έχουν το πάνω χέρι στις κουβέντες με πειθήνιους βοηθούς τεχνητής νοημοσύνης, είναι πιθανό ασυνείδητα να επιδιώξουν το ίδιο στις σχέσεις τους με τους ανθρώπους, λένε οι ειδικοί. Δεν είναι οι μοναδικές εστίες δεινών. Τα όλο και πιο ελκυστικά (συναισθηματικά) chatbots μεταμορφώνονται, δίπλα στα δίκτυα κοινωνικής δικτύωσης, σε έναν ακόμη μαγνητικό πόλο που δημιουργεί πεδία εξαιρετικά πρόσφορα για εμπορική εκμετάλλευση.

Δηλαδή, η απελευθέρωση στον πεινασμένο για αγάπη κόσμο μας πανέξυπνων προγραμμάτων (κι ας τα αποκαλούν «στοχαστικούς παπαγάλους» και «ηχώ των ανθρώπινων προτεραιοτήτων»), τα οποία μπορούν να απορροφήσουν και να μιμηθούν την κάθε λέξη που έχει παραγάγει η ανθρώπινη διάνοια και μαζί την κάθε απόπειρα ερμηνείας τού τι σημαίνει να νοιάζεται και ν’ αγαπάς, μας έχει καταστήσει αιχμαλώτους. Όχι μόνο των chatbots, αλλά κυρίως εκείνων που τα δημιούργησαν – των μεγάλων τεχνολογικών κολοσσών και των υποτακτικών τους. Μπλέκουμε στους ιστούς μιας νέας δεσποτείας;

(Πηγή: kathimerini.gr)