Τι είναι ο σολιψισμός και γιατί μας χαρακτηρίζει στον 21ο αιώνα

Έτσι είναι αν έτσι νομίζετε;

Η φιλοσοφική πεποίθηση ότι το μυαλό μας είναι η μοναδική συνειδητή οντότητα που υπάρχει φαίνεται ότι επικρατεί στον 21ο αιώνα: την εκπροσωπεί, στην πιο ακραία της μορφή, ο Ντόναλντ Τραμπ. Οι σολιψιστές -ο όρος προέρχεται από το λατινικό «solus ipse», που σημαίνει «ο ίδιος μόνο»- πιστεύουν ότι το σύμπαν υπάρχει στο κεφάλι τους, και πως όταν πεθάνουν, θα εξαφανιστεί μαζί τους. Αν και μπορεί να ακούγεται ακραίο, ο σολιψισμός παρουσιάζει έναν τρόπο να βλέπει κανείς τη ζωή και τον εαυτό του που ξεπερνά τα όρια της ίδιας της φιλοσοφίας. Ο σολιψισμός είναι μια θεωρία της γνώσης, δηλαδή εμπίπτει στον τομέα της επιστημολογίας η οποία ασχολείται με ερωτήματα όπως «Τι είναι η γνώση;», «Ποιες είναι οι προϋποθέσεις της γνώσης;» και «Σε ποιες περιπτώσεις μπορούμε να πούμε ότι γνωρίζουμε κάτι;» Συνοψίζοντας, ο σολιψισμός μπορεί να διατυπωθεί ως εξής: «το μόνο που ξέρω είναι ότι υπάρχω» ή, θα μπορούσαμε να πούμε: «όλα όσα ξέρω πρέπει να απορρέουν από το γεγονός της ύπαρξής μου».

Ωστόσο, έχει προεκτάσεις: στον σύγχρονο κόσμο, αυτή η σκεπτικιστική προσέγγιση για το σύμπαν προκαλεί τέτοια δυσπιστία έναντι της αντικειμενικής πραγματικότητας ώστε εντέλει ισχύει το «έτσι είναι αν έτσι νομίζετε». Ο σολιψισμός οδηγεί στην εγωκεντρική ηθική και στον ηθικό μηδενισμό: καθώς υποστηρίζει ότι μόνον ο εαυτός υπάρχει, επιχειρεί να δικαιολογήσει κάθε εγωιστική συμπεριφορά. Η πιο συνηθισμένη δικαιολογία είναι ότι μπορούμε να γνωρίζουμε μόνο τι σκεφτόμαστε και τι πιστεύουμε εμείς οι ίδιοι, όχι τι συμβαίνει στο μυαλό των άλλων. Επομένως, πρέπει απλώς να επικεντρωθούμε στο να κάνουμε τη ζωή μας όσο το δυνατόν καλύτερη και να αφήσουμε τους άλλους να κάνουν ό,τι τους φωτίσει ο Παντοδύναμος. Αλλά αν δεν προσπαθούμε να καταλάβουμε τι είναι καλό για τους άλλους απαλλασσόμαστε από τις ηθικές συνέπειες των πράξεών μας: καθώς η ουσία της ηθικής βασίζεται στην αναγνώριση της σκέψης και των αναγκών των άλλων ανθρώπων, ο σολιψισμός συνεπάγεται ένα είδος ηθικού μηδενισμού.

Συχνά, ο σολιψισμός συνδέεται με τον ευδαιμονισμό: ο καθένας φροντίζει για την ευτυχία του και επινοεί έναν μικρόκοσμο, ένα κέλυφος που τον απομονώνει από τον μεγάλο, «κακό» κόσμο. Ένα καινούργιο βιβλίο της Isabelle Delpta “Du pays vide: Réfuter le solipsisme politique” που κυκλοφόρησε στη Γαλλία αναλύει τη φιλοσοφία του σολιψισμού όπως εφαρμόζεται στην πολιτική: η Delpta προειδοποιεί για το πού μπορεί να μας οδηγήσει η υπερβολικά υποκειμενική πρόσληψη της πραγματικότητας μαζί με τη σημερινή πεποίθηση πως όλες οι γνώμες είναι «σεβαστές». Για παράδειγμα, μπορεί να είναι «σεβαστή» η συνωμοσιολογία; Πώς μπορεί να είναι σεβαστή η αψηφησιά, η άρνηση συγκεκριμένων επιστημονικών δεδομένων; Είναι «σεβαστή» η ιδέα ότι ο γάιδαρος πετάει; Παρ’ όλ’ αυτά, γίνεται καθημερινά λόγος για την «αλήθεια» του καθενός: η αλήθεια «μου», η αλήθεια «σου» κτλ. Ο σολιψισμός ανοίγει τον δρόμο για τέτοια ποικιλία κοσμοαντιλήψεων ώστε κινδυνεύει να καταργήσει την αξία της λογικής.

(Πηγή: athensvoice.gr)