Πρόλογος

Ο ΟΣΙΟΣ Μάρκος ὁ ἀσκητής εἶναι ἕνας ἀπό τούς ἐπιφανέστερους ἀσκητικούς συγγραφεῖς τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἔζησε στά τέλη του 4ου καί στίς ἀρχές τοῦ 5ου αἰ. Ἦταν μαθητής τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου. Διετέλεσε πρεσβύτερος καί προϊστάμενος μοναστικῆς ἀδελφότητας στην Ἄγκυρα, πρίν ἀποσυρθεῖ στήν ἔρημο τῆς Γαλατίας, ὅπου ἀσκήτεψε μόνος. Κοιμήθηκε αἰωνόβιος μετά τό 430.
Φιλόθεος καί φιλόπονος ὁ ὅσιος Μάρκος, ἐπιδόθηκε για ἑξήντα χρόνια στή νήψη καί τή μελέτη τῶν θείων Γραφῶν. Φτάνοντας «εἰς τὸ ἄκρον τῆς ἀσκήσεως καὶ τῆς ἀρετῆς», ὅπως σημειώνει χαρακτηριστικά ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης στό συναξάρι του (5 Μαρτίου), ἀπέκτησε τά χαρίσματα τῆς θαυματουργίας καί τῆς ἁγιοπνευματικῆς σοφίας. Το τελευταῖο τό ἀποδεικνύουν διαχρονικά τά δογματικά και ἀσκητικά του συγγράμματα, τά ὁποῖα ἔγιναν τόσο δημοφιλή, ὥστε οἱ βυζαντινοί χριστιανοί ἔφτασαν νά λένε: «Πάντα πώλησον καὶ Μᾶρκον ἀγόρασον»! Τή μαρτυρία του, ἄλλωστε, ἐπικαλοῦνται συχνά μεταγενέστεροί του ἀσκητικοί συγγραφεῖς, ὅπως ὁ ἀββάς Δωρόθεος, ὁ ὅσιος Ἰωάννης ὁ Σιναΐτης, ὁ ὅσιος Συμεών ὁ Νέος Θεολόγος, ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς κ.ἄ.
Ἕνα ἀπό τά ἔργα τοῦ θεοφόρου ἀσκητῆ, μικρό ἀλλά ἔξοχο, εἶναι καί τό Περὶ νόμου πνευματικοῦ, πού περιέχεται στή Φιλοκαλία τῶν ἱερῶν Νηπτικῶν. Σ’ αὐτό, σέ διακόσια ἀποφθεγματικά «κεφάλαια», μέ τρόπο πρωτότυπο ἀλλά και μέ στέρεη θεμελίωση στήν Ἁγία Γραφή καί τήν ἱερή Παράδοση, ἀναλύεται ἡ λειτουργία τοῦ πνευματικοῦ νόμου. Ὁ νόμος αὐτός, σύμφωνα μέ τόν ἱερό συγγραφέα, εἶναι «ὁ νόμος τῆς ἐλευθερίας», ὁ ὁποῖος περιέχεται στό Εὐαγγέλιο τοῦ Χριστοῦ. Ἡ τήρηση τῶν εὐαγγελικῶν ἐντολῶν ἀποτελεῖ το περιεχόμενο τῆς χριστιανικῆς ἀσκήσεως καί ὁδηγεῖ τούς πιστούς ἀπό τή δουλεία τῶν παθῶν στήν ἐλευθερία τῶν τέκνων τοῦ Θεοῦ καί στήν εἰρήνη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.
Ἀξίζει νά σημειωθεῖ ὅτι ὁ ὅσιος Συμεών ὁ Νέος Θεολόγος (949-1022) ἔφτασε σέ πολύ νεαρή ἡλικία στή θέα τοῦ ἀκτίστου θείου φωτός, μελετώντας μέ ὑπόδειξη
τοῦ πνευματικοῦ του πατέρα τό σύγγραμμα αὐτό τοῦ ὁσίου Μάρκου καί ἐφαρμόζοντας κυρίως τήν ἀκόλουθη συμβουλή του: «Ἄν ζητᾶς νά θεραπευθεῖς, φρόντισε τή συνείδησή σου καί κάνε ὅ,τι σοῦ λέει…».
Σήμερα, πού ἡ περιφρόνηση τοῦ νόμου τοῦ Θεοῦ ἔχει ὁδηγήσει τήν κοινωνία μας σέ βαθιά κρίση καί σέ ἀδυναμία διακρίσεως τοῦ καλοῦ ἀπό
τό κακό, τά θεόσοφα «κεφάλαια» τοῦ ἁγίου Μάρκου προβάλλουν ὡς πολύτιμος καθοδηγητικός κανόνας τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς. Τά σημαντικότερα ἀπ’
αὐτά ἔχουν ἀνθολογηθεῖ στίς ἑπόμενες σελίδες καί πιστεύουμε ὅτι θά ὠφελήσουν τούς ἀδελφούς μας ἐκείνους πού ἀγωνίζονται εὐσυνείδητα ν’ ἀπαλλαγοῦν «ἀπὸ τοῦ νόμου τῆς ἁμαρτίας καὶ τοῦ θανάτου» καί νά οἰκειωθοῦν «τὸν νόμον τοῦ πνεύματος τῆς ζωῆς ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ» (πρβλ. Ρωμ. 8:2).

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ

Ο πνευματικός νόμος

ΟΣΙΟΣ ΜΑΡΚΟΣ Ο ΑΣΚΗΤΗΣ

ΕΠΕΙΔΗ πολλές φορές θελήσατε νά μάθετε πῶς ὁ νόμος τοῦ Θεοῦ εἶναι πνευματικός, σύμφωνα με τόν ἀπόστολο (βλ. Ρωμ. 7:14), καί τί πρέπει νά γνωρίζουν καί νά κάνουν ὅσοι θέλουν νά τόν τηρήσουν, θα σᾶς πῶ γι’ αὐτό κατά τή δύναμή μου.

Πρῶτα-πρῶτα γνωρίζουμε ὅτι ὁ Θεός εἶναι ἡ ἀρχή καί ἡ μεσότητα καί τό τέλος κάθε καλοῦ. Τό καλό εἶναι ἀδύνατο νά πράττεται ἤ νά πιστεύεται παρά μόνο μέ τήν ἕνωση μέ τόν Ἰησοῦ Χριστό καί μέ τόν φωτισμό τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.

Σέ κάθε προσπάθειά σου βάλε ἀρχή Ἐκεῖνον πού εἶναι ἡ ἀρχή κάθε καλοῦ, γιά νά γίνει κατά Θεόν ἐκεῖνο πού ἀποφάσισες νά κάνεις.

Ἡ βέβαιη πίστη εἶναι ἕνας ἰσχυρός πύργος. Καί ὁ Χριστός γίνεται τά πάντα γιά τόν ἄνθρωπο πού πιστεύει.

Ὁ νόμος τοῦ Εὐαγγελίου, πού ὁδηγεῖ στήν ἐλευθερία, διδάσκει ὅλη τήν ἀλήθεια. Καί οἱ πιό πολλοί τόν διαβάζουν ἁπλά γιά νά τόν γνωρίσουν· λίγοι, ὅμως, τόν κατανοοῦν, ἀνάλογα μέ τήν ἐκτέλεση τῶν ἐντολῶν. Ὁ νόμος αὐτός γιά νά διαβαστεῖ χρειάζεται ἐπίγνωση, για νά κατανοηθεῖ χρειάζεται τήν τήρηση τῶν ἐντολῶν, ἀλλά γιά νά ἐκπληρωθεῖ ἀπαιτεῖται τό ἔλεος τοῦ Χριστοῦ.

Μή ζητᾶς νά δεῖς τήν τελειότητα τοῦ θείου νόμου σέ ἐνάρετους ἀνθρώπους, γιατί τέλειος σέ ἀρετές δεν μπορεῖ νά βρεθεῖ κανείς. Ἡ τελειότητά του εἶναι κρυμμένη στόν Σταυρό τοῦ Χριστοῦ.

Ὁ Κύριος εἶναι κρυμμένος μέσα στίς ἐντολές Του καί ἀποκαλύπτεται σ’ ἐκείνους πού Τόν ζητοῦν, ἀνάλογα μέ τήν προθυμία τους στήν ἐκτέλεση αὐτῶν τῶν ἐντολῶν.

Ὅταν ἀσκήσουμε βία στόν ἑαυτό μας γιά τήν ἐκτέλεση ὅλων τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ, τότε θά ἀντιληφθοῦμε ὅτι ὁ νόμος τοῦ Κυρίου εἶναι τέλειος καί ὅτι ἐμεῖς μέν τόν ἐφαρμόζουμε μέ τά καλά μας ἔργα, κανείς ἄνθρωπος, ὅμως, δέν μπορεῖ νά τόν τηρήσει τέλεια χωρίς τούς οἰκτιρμούς τοῦ Θεοῦ.

Ὅποιος ἔχει ταπεινοφροσύνη καί ἐργασία πνευματική, ὅταν διαβάζει τίς θεῖες Γραφές, ὅλα τά ἐννοεῖ ἀναφορικά μέ τόν ἑαυτό του καί ὄχι μέ ἄλλον.

Νά μελετᾶς τά λόγια τῆς Γραφῆς, ἐκτελώντας τις θεῖες ἐντολές, καί μήν καταγίνεσαι σέ πλατειασμούς καί θεωρητικές ἀναλύσεις, πού φέρνουν ὑπερηφάνεια. Ἐκεῖνος πού γνωρίζει τό θέλημα τοῦ Θεοῦ καί τό ἐκτελεῖ κατά τή δύναμή του, μέ μικρούς κόπους ἀποφεύγει τούς μεγάλους.

Ἐκεῖνος πού δέν προτιμᾶ θεληματικά τούς κόπους γιά χάρη τῆς εὐσέβειας, δοκιμάζεται σκληρότερα ἀπό τούς ἀθέλητους κόπους. Ἡ συνείδηση εἶναι ἕνα βιβλίο πού τό ἔχουμε ἀπό τή φύση μας. Ἐκεῖνος πού τό μελετᾶ στήν πράξη, δέχεται θεία βοήθεια.

Ἄν ζητᾶς νά θεραπευθεῖς, φρόντισε τή συνείδησή σου καί κάνε ὅ,τι σοῦ λέει, καί πολύ θά ὠφεληθεῖς.

Τά κρυφά τοῦ κάθε ἀνθρώπου τά γνωρίζουν ὁ Θεός καί ἡ συνείδησή του. Ἀπ’ αὐτά τά δύο ἄς διορθώνεται ὁ καθένας.

Ἡ ἀγαθή συνείδηση ἀποκτᾶται μέ τήν προσευχή καί ἡ καθαρή προσευχή μέ τή συνείδηση. Γιατί ἀπό τη φύση τους ἔχουν ἡ μία τήν ἀνάγκη τῆς ἄλλης.

Ὅποιος ἐκτελεῖ ἐντολή τοῦ Θεοῦ, ἄς περιμένει τον πειρασμό πού τήν ἀκολουθεῖ. Γιατί ἡ ἀγάπη πρός τον Χριστό μέ τά ἀντίθετα δοκιμάζεται.

Ἐκεῖνος πού θέλει νά νικήσει τούς πειρασμούς χωρίς προσευχή καί ὑπομονή, δέν θά τούς διώξει, ἀλλά θά περιπλακεῖ περισσότερο.

Μή λές ὅτι ἔχεις ἀποκτήσει ἀρετή χωρίς θλίψη. Γιατί ἡ ἀρετή πού ἀποκτᾶται μέ ἄνεση εἶναι ἀδοκίμαστη.

Τά αἰώνια ἀγαθά ἔχουν ἑτοιμαστεῖ γιά τούς ἀνθρώπους πού περνοῦν θλίψεις. Ὅμοια καί τά αἰώνια βάσανα ἔχουν ἑτοιμαστεῖ γιά τούς ἀνθρώπους πού περνοῦν μέ κενοδοξία καί ἡδονή.

Μή νομίζεις ὅτι κάθε θλίψη ἔρχεται στούς ἀνθρώπους ἐξαιτίας τῶν ἁμαρτιῶν τους. Ὑπάρχουν ἄνθρωποι πού εὐαρεστοῦν τόν Θεό, καί ὅμως ἔχουν θλίψεις. Γιατί ἡ Γραφή, πού λέει ὅτι «οἱ ἀσεβεῖς θά διωχθοῦν» (Ψαλμ. 36:28), λέει ἐπίσης ὅτι «ὅλοι ὅσοι θέλουν νά ζήσουν μέ εὐσέβεια, σύμφωνα μέ τό θέλημα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, θά ἀντιμετωπίσουν διωγμούς» (Β΄ Τιμ. 3:12).

Στίς θλίψεις ἐναντιώθηκαν πολλοί μέ πολλούς τρόπους. Κανείς, ὅμως, δέν τίς ξεπέρασε χωρίς προσευχή καί μετάνοια.

Κάθε ἀθέλητης θλίψεως νά ἀναλογίζεσαι τό ἀποτέλεσμα, καί θά βρεῖς σ’ αὐτό τό σβήσιμο κάποιας ἁμαρτίας.

Κάθε κατά Θεόν θλίψη εἶναι πραγματικό ἔργο εὐσέβειας. Γιατί ἡ ἀληθινή ἀγάπη δοκιμάζεται μέ τά ἀντίθετα.

Τίς θλίψεις τοῦ παρόντος νά τίς ἀνταλλάσσεις προκαταβολικά μέ τά μελλοντικά ἀγαθά, καί ποτέ δέν θα ἀτονήσει ὁ ἀγώνας σου ἀπό ἀμέλεια.

Οἱ χλευασμοί τῶν ἀνθρώπων φέρνουν θλίψη στην καρδιά, ἐξαγνίζουν ὅμως ἐκείνους πού τούς ὑπομένουν.

Ἄν ζημιωθεῖς ἤ χλευαστεῖς ἤ διωχθεῖς ἀπό κάποιον, μή σκέφτεσαι τό παρόν, ἀλλά περίμενε τό μέλλον, καί θά διαπιστώσεις ὅτι αὐτός σοῦ ἔγινε πρόξενος πολλῶν καλῶν ὄχι μόνο στήν παρούσα ζωή ἀλλά καί στή μέλλουσα.

Ἐκεῖνος πού ἀδικεῖται ἀπό τούς ἀνθρώπους, ἀπαλλάσσεται ἀπό ἁμαρτίες καί βρίσκει βοήθεια ἀπό τον Θεό ἀνάλογη μέ τή θλίψη.

Ἀπό ἐκείνους πού ἀδικοῦν φανερά, πιό πονηρός εἶναι ἐκεῖνος πού ἀδικεῖ κρυφά, γι’ αὐτό καί κολάζεται σκληρότερα.

Ὅποιος προσεύχεται γιά τούς ἀνθρώπους πού τον ἀδικοῦν, χτυπᾶ μέ ὁρμή τούς δαίμονες. Ὅποιος ἐναντιώνεται στούς ἀνθρώπους πού τόν ἀδικοῦν, πληγώνεται ἀπό τούς δαίμονες.

Μήν προσπαθεῖς νά λύσεις τά δύσκολα προβλήματα μέ φιλονικία, ἀλλά μέ τά μέσα πού ἐπιβάλλει ὁ πνευματικός νόμος, δηλαδή μέ τήν ὑπομονή, τήν προσευχή καί τήν ἁπλότητα τῆς ἐλπίδας.

Καλύτερα νά σέ πολεμοῦν οἱ ἄνθρωποι παρά οἱ δαίμονες. Ἐκεῖνος πού εὐαρεστεῖ τόν Κύριο, τούς νίκησε καί τούς δύο.

Στόν καιρό τῆς θλίψεως νά προσέχεις τήν ἐπίθεση τῆς ἡδονῆς. Γιατί τότε γίνεται εὔκολα ἀποδεκτή, ἐπειδή παρηγορεῖ τή θλίψη.

Φωτιά πού καίει εἶναι ἡ ἁμαρτία. Ὅσο, λοιπόν, ἐλαττώνεις τό ὑλικό πού τήν τροφοδοτεῖ, τόσο και θά σβήνεται. Καί ὅσο προσθέτεις ὑλικό, τόσο καί θα φουντώνει.

Μήν ἀφήσεις ἁμαρτία χωρίς νά τήν ἐξαλείψεις, ἀκόμα κι ἄν εἶναι πολύ μικρή, γιά νά μή σέ παρασύρει μετά σέ μεγαλύτερα κακά.

Τά μικρά ἁμαρτήματα ὁ διάβολος μᾶς τά παρουσιάζει ἀσήμαντα, ἐπειδή μέ ἄλλον τρόπο δέν μπορεῖ νά μᾶς ὁδηγήσει σέ μεγαλύτερα κακά.

Ὅταν ἁμαρτήσεις κρυφά, μήν προσπαθήσεις νά κρυφτεῖς. Γιατί «ὅλα εἶναι γυμνά καί ξεσκεπασμένα στά μάτια τοῦ Κυρίου» (Ἑβρ. 4:13), στόν ὁποῖο θα λογοδοτήσουμε γιά τίς πράξεις μας.

Γιά ὅποιον ἁμαρτάνει φανερά, χωρίς νά μετανοεῖ, καί δέν παθαίνει τίποτα μέχρι τόν θάνατό του, νά πιστεύεις πώς ἡ Κρίση θά εἶναι ἀνελέητη.

Ὅπως τούς ἀνόρεχτους τούς ὠφελεῖ ἡ πικρή ἀψιθιά, γιατί τούς ἀνοίγει τήν ὄρεξη, ἔτσι καί τούς κακότροπους τούς συμφέρει νά παθαίνουν συμφορές, γιατί τούς κάνουν νά μετανοοῦν.

Ἄν ἐξετάζεις τίς δικές σου ἁμαρτίες καί ὄχι τοῦ πλησίον σου, ποτέ δέν θά λεηλατήσουν οἱ δαίμονες το πνευματικό ἐργαστήριο τοῦ νοῦ σου.

Ἄς ὑποθέσουμε πώς εἶναι δώδεκα τά πάθη. Ἄν ἀγαπήσεις ἕνα ἀπ’ αὐτά μέ τή θέλησή σου, εἶναι ἱκανό νά ἀναπληρώσει καί τά ἄλλα ἕντεκα.

Αἰτίες κάθε κακίας εἶναι ἡ κενοδοξία καί ἡ φιληδονία. Ἐκεῖνος πού δέν τίς μίσησε αὐτές, δέν νικᾶ κανένα πάθος.

Ρίζα ὅλων τῶν κακῶν ἔχει ὀνομαστεῖ ἡ φιλαργυρία (βλ. Α΄ Τιμ. 6:10). Αὐτή, ὡστόσο, σαφῶς ἀποτελεῖται ἀπό τήν κενοδοξία καί τή φιληδονία. Ἀπ’ αὐτά τά τρία πάθη, τή φιλαργυρία, τήν κενοδοξία καί τή φιληδονία, τυφλώνεται ὁ νοῦς.

Ἐξαιτίας αὐτῶν τῶν παθῶν, ἔχουν αὐξηθεῖ τόσο πολύ ἀνάμεσα στούς ἀνθρώπους ὁ θυμός, ἡ ὀργή, οἱ πόλεμοι, οἱ φόνοι καί ὅλα τά ὑπόλοιπα κακά. Πρέπει, λοιπόν, νά τά μισήσουμε ὡς μητέρες τῶν κακῶν και μητρυιές τῶν ἀρετῶν.

Κάθε πράγμα ἀπό λίγο ἀρχίζει, καί σιγά-σιγά ἀναπτύσσεται καί μεγαλώνει.

Τά κακά παίρνουν δύναμη τό ἕνα ἀπό τό ἄλλο. Ὅμοια καί τά καλά αὐξάνονται τό ἕνα μέ τή βοήθεια τοῦ ἄλλου, ὠθώντας ὅλο καί πιό μπροστά τόν ἄνθρωπο πού μετέχει σ’ αὐτά.

Ὅταν βρίσκεσαι στήν ἀρχή τοῦ κακοῦ, μή λές: «Δεν θά μέ νικήσει». Γιατί ἔχεις ἤδη νικηθεῖ τόσο, ὅσο βρίσκεσαι μέσα στό κακό. Δίχτυ πολύπλοκο εἶναι ἡ μέθοδος τῆς κακίας, κι ἐκεῖνος πού μπλέχτηκε λίγο, ἄν ἀμελήσει, σφίγγεται ὁλόκληρος μέσα σ’ αὐτό.

Ἀπό τή φιληδονία ἔρχεται ἡ ἀμέλεια καί ἀπό την ἀμέλεια ἡ λήθη τῶν καλῶν. Γιατί ὁ Θεός ἔχει χαρίσει σέ ὅλους τή γνώση ἐκείνων πού μᾶς συμφέρουν.

Ἡ φιλήδονη καρδιά γίνεται φυλακή καί ἁλυσίδα γιά τήν ψυχή τήν ὥρα τοῦ θανάτου, ἐνῶ ἡ φιλόπονη καρδιά εἶναι πόρτα ἀνοιχτή στό ἔλεος τοῦ Θεοῦ.

Ἄν δέν θέλεις νά πάθεις κακό, μή θέλεις νά κάνεις κακό. Γιατί, ἀναπόφευκτα, τό ἕνα ἀκολουθεῖ τό ἄλλο. «Ὅ,τι σπέρνει ὁ ἄνθρωπος, αὐτό καί θά θερίσει» (Γαλ. 6:7). Ὅταν, λοιπόν, μέ τή θέλησή μας σπέρνουμε τά κακά καί ἔπειτα χωρίς τή θέλησή μας τά θερίζουμε, πρέπει νά θαυμάζουμε τή δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ.

Μή θέλεις ν’ ἀκοῦς ξένες πονηρές πράξεις, γιατί ἔτσι ἐντυπώνονται μέσα σου καί τά ἰδιαίτερα χαρακτηριστικά αὐτῶν τῶν πράξεων.

Ὅταν ἀκοῦς μέ εὐχαρίστηση ἄσχημα λόγια, νά θυμώνεις μέ τόν ἑαυτό σου καί ὄχι μ’ ἐκεῖνον πού τά εἶπε. Γιατί ἄν ἡ ἀκοή σου εἶναι πονηρή, θά φορτώνεις τόν ἑαυτό σου μέ πονηρά ἀκούσματα.

Ὅπως δέν εἶναι δυνατό νά βόσκουν μαζί πρόβατα καί λύκοι, ἔτσι δέν εἶναι δυνατό νά βρεῖ ἔλεος ἐκεῖνος πού ἐπιβουλεύεται τόν πλησίον του.

Ὅπως δέν μποροῦν νά συνυπάρξουν τό νερό καί ἡ φωτιά, ἔτσι δέν μποροῦν νά συνυπάρξουν ἡ δικαιολογία καί ἡ ταπείνωση.

Ἄν κανείς σέ ἐπαινεῖ ὑποκριτικά, περίμενε κάποια στιγμή καί νά σέ κατηγορήσει.

Ἄν ὑπερηφανεύθηκες ἐπειδή σέ ἐπαίνεσαν, περίμενε ἀτιμία. Γιατί λέει ἡ Γραφή: «Ὅποιος ὑψώνει τον ἑαυτό του, θά ταπεινωθεῖ» (Λουκ. 14:11).

Ὅταν ἔχεις λογισμό πού σέ προτρέπει νά ζητήσεις ἀνθρώπινη δόξα, νά ξέρεις καλά ὅτι σοῦ προετοιμάζει αἰσχύνη.

Ἐκεῖνος πού ἐπιζητεῖ τόν ἔπαινο, βρίσκεται μέσα στό πάθος. Κι ἐκεῖνος πού θρηνεῖ γιά θλίψη πού τοῦ ἦρθε, ἀγαπᾶ τήν ἡδονή.

Ὑπάρχει ἔλεγχος πού γίνεται ἀπό κακία ἤ ἀπό ἄμυνα. Ὑπάρχει καί ἔλεγχος πού γίνεται ἀπό φόβο Θεοῦ καί ἀπό ἀγάπη πρός τήν ἀλήθεια.

Καλύτερα νά προσεύχεσαι μέ εὐλάβεια γιά τόν πλησίον σου, παρά νά τόν ἐλέγχεις γιά κάθε του ἁμάρτημα.

Πολλοί εἶναι οἱ τρόποι τῆς προσευχῆς καί διαφέρει ὁ ἕνας ἀπό τόν ἄλλο. Κανένας, ὅμως, τρόπος προσευχῆς δέν εἶναι ἐπιβλαβής, ἐκτός ἄν δέν εἶναι προσευχή ἀλλά σατανική ἐνέργεια.

Μήν ὑπερηφανευθεῖς, ἄν χύνεις δάκρυα στήν προσευχή σου. Εἶναι ὁ Χριστός πού ἄγγιξε τά μάτια σου καί θεράπευσε τήν τύφλωση τοῦ νοῦ σου.

Κάποιος ἄνθρωπος πού θέλησε νά κάνει κακό, προηγουμένως προσευχήθηκε νοερά ἀπό συνήθεια. Και ἀφοῦ κατ’ οἰκονομίαν Θεοῦ ἐμποδίστηκε ἀπό τό κακό, ὕστερα πολύ Τόν εὐχαρίστησε.

Ἡ ἀγρυπνία, ἡ προσευχή καί ἡ ὑπομονή στίς θλίψεις φέρνουν στήν καρδιά συντριβή ἀσφαλή καί ὠφέλιμη, ἀρκεῖ νά μήν ἀνατρέψουμε τήν ἰσορροπία τῶν τριῶν αὐτῶν μέ τήν ὑπερβολή. Ἐκεῖνος πού καλλιεργεῖ ὑπομονετικά αὐτές τίς ἀρετές, θά λάβει βοήθεια καί σέ ἄλλες, ἐνῶ ἐκεῖνος πού ἀμελεῖ καί διασκορπίζεται ἐδῶ κι ἐκεῖ, θά νιώσει ἀφόρητη ὀδύνη τήν ὥρα τοῦ θανάτου του.

Νά μή σκέφτεσαι καί νά μήν κάνεις τίποτα χωρίς σκοπό σύμφωνο μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Γιατί ἐκεῖνος πού βαδίζει χωρίς σκοπό, μάταια κουράζεται.

Ὑπάρχει πράξη πού φαίνεται καλή, ἀλλά ὁ σκοπός ἐκείνου πού τήν κάνει δέν εἶναι καλός. Ὑπάρχει και ἄλλη πράξη πού φαίνεται κακή, ἀλλά ὁ σκοπός ἐκείνου πού τήν κάνει εἶναι καλός. Καί αὐτό συμβαίνει ὄχι μόνο σέ ἔργα ἀλλά καί σέ λόγια. Αὐτή ἡ ἀντίθεση πράξεως καί σκοποῦ ὀφείλεται ἄλλοτε σέ ἀπειρία ἤ ἄγνοια, ἄλλοτε σέ πονηρή διάθεση καί ἄλλοτε σε εὐσεβή σκοπό.

Ὁ Θεός τίς πράξεις μας τίς λογαριάζει σύμφωνα μέ τίς προθέσεις μας. Γιατί λέει ἡ Γραφή: «Νά σοῦ δώσει ὁ Κύριος κατά τήν καρδιά σου» (Ψαλμ. 19:5).

Ὑπάρχει ἄνθρωπος πού φαινομενικά ἐκτελεῖ ἐντολή τοῦ Θεοῦ, ἐνῶ εἶναι δοῦλος σέ πάθος καί μέ τους πονηρούς λογισμούς καταστρέφει τήν καλή πράξη.

Μήν καταφρονήσεις καί μήν παραμελήσεις ποτέ τούς λογισμούς σου. Γιατί ὁ Θεός γνωρίζει ἀλάθητα κάθε λογισμό.

Ὁ Θεός κρίνει καί ζυγίζει κάθε σκέψη μας. Μπορεῖ τό ἴδιο πράγμα νά τό σκεφθεῖ κανείς ἤ μέ ἁπλό ἤ μέ ἐμπαθή τρόπο.

Ἀκούγοντας τόν Κύριο νά λέει, «Ὅποιος δέν ἀπαρνηθεῖ ὅλα του τά ὑπάρχοντα, δέν εἶναι ἄξιος γιά μαθητής μου» (πρβλ. Λουκ. 14:33), μήν ἐννοήσεις ὅτι ἀναφέρεται μόνο στά χρήματα, ἀλλά καί σέ ὅλες τίς πράξεις τῆς κακίας.

Ἐκεῖνος πού μετανοεῖ σωστά, περιπαίζεται ἀπό τούς ἀνόητους ἀνθρώπους. Καί αὐτό εἶναι σημάδι ὅτι εὐαρεστεῖ τόν Θεό.

Ἡ ἀμέλεια στό νά κάνουμε ὅσα καλά μποροῦμε, δύσκολα συγχωρεῖται. Ἡ ἐλεημοσύνη, ὅμως, καί ἡ προσευχή ἀποκαθιστοῦν ἐκείνους πού ἀμέλησαν να κάνουν τό καλό.

Τίς ἐναλλαγές τῶν καλῶν καί τῶν κακῶν νά τίς δέχεσαι μέ ἠρεμία. Ἔτσι ἐξομαλύνει ὁ Θεός τίς ἀνωμαλίες τῶν ἀνθρωπίνων πραγμάτων.

Μή λές ὅτι ἔρχεται ὁ πειρασμός χωρίς νά τό θέλεις. Γιατί ὁπωσδήποτε, κι ἄν δέν ἀγαπᾶς τήν ἁμαρτωλή πράξη, ἀγαπᾶς τίς αἰτίες της.

Νά προσεύχεσαι νά μή σοῦ ἔρθει πειρασμός. Ἄν ὅμως ἔρθει, δέξου τον σάν δικό σου καί ὄχι σάν ξένο.

Ἄν θέλεις νά σωθεῖς, ἀγάπησε τόν ἀληθινό λόγο και μήν ἀποστραφεῖς ποτέ ἀδιάκριτα ἔλεγχο ἀπό ἄλλον.

Τό στόμα τοῦ ταπεινόφρονα λέει τήν ἀλήθεια. Ὅποιος ἀντιλέγει στήν ἀλήθεια, εἶναι ὅμοιος μέ τον ὑπηρέτη ἐκεῖνον πού ράπισε τόν Κύριο στό πρόσωπο.

Ἄλλο εἷναι ἡ ἐκτέλεση ἐντολῆς καί ἄλλο ἀρετή, ἄν καί παίρνουν ἡ μία ἀπό τήν ἄλλη τίς ἀφορμές τῶν ἀγαθῶν. Ἐκτέλεση ἐντολῆς εἶναι τό νά κάνει κανείς τά διαταγμένα ἀπό τόν θεῖο νόμο. Ἀρετή, ὅμως, εἶναι τό νά τοῦ ἀρέσει ἀληθινά ἡ ἐκτέλεση τῆς θείας ἐντολῆς.

Ὅπως τό φῶς τῆς ἡμέρας προέρχεται ἀπό τόν ἥλιο, ἔτσι καί κάθε ἀρετή προέρχεται ἀπό τόν Θεό.

Ὅταν κατορθώσεις κάποιαν ἀρετή, θυμήσου τον Χριστό πού εἶπε: «Χωρίς ἐμένα, δέν μπορεῖτε νά κάνετε τίποτα» (Ἰω. 15:5).

Κάθε καλό ἔχει χαριστεῖ ἀπό τόν Κύριο στους ἀνθρώπους κατ’ οἰκονομίαν· καί ἐκεῖνος πού πιστεύει ἔτσι, δέν θά τό χάσει ποτέ.

Γιά τήν ντροπή πού θά σηκώσει κανείς μέ εὐχαρίστηση γιά τήν ἀλήθεια τοῦ Χριστοῦ, ἑκατό φορές περισσότερο θά δοξαστεῖ ἀπό πολλούς ἀνθρώπους. Καλύτερα, ὅμως, εἶναι νά ἐνεργεῖ κανείς τό κάθε καλό μόνο γιά τά μελλοντικά ἀγαθά.

Ἐκεῖνος πού ἔχει κάποιο πνευματικό χάρισμα και συμπονᾶ ἐκείνους πού δέν ἔχουν, μέ τή συμπόνια διατηρεῖ τό χάρισμα. Ὁ ἀλαζόνας, ὅμως, θά τό χάσει, καθώς χτυπιέται ἀπό τούς ἀλαζονικούς λογισμούς του.

Ἡ καρδιά πού ἔχει ἔλεος γιά τούς ἄλλους, ἀναμφίβολα θά ἐλεηθεῖ. Εἶναι φανερό καί τό ἀντίθετο.

Εἰρήνη εἶναι ἡ ἀπαλλαγή ἀπό τά πάθη, ἡ ὁποία δεν βρίσκεται χωρίς τήν ἐνέργεια τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.

Πάντοτε νά κάνεις τό καλό κατά τή δύναμή σου. Και ὅταν μπορεῖς νά κάνεις τό μεγαλύτερο, μήν ἀρκεῖσαι στό μικρότερο. Γιατί λέει ἡ Γραφή: «Ὅποιος γυρίζει πίσω, δέν εἶναι κατάλληλος γιά τή βασιλεία τῶν οὐρανῶν» (πρβλ. Λουκ. 9:62).

(«Η ΦΩΝΗ ΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ» τ. 34, ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ)

(Πηγή ηλ. κειμένου: imparaklitou.gr)

Η ΑΛΛΗ ΟΨΙΣ: «Θα θέλαμε θερμά να ευχαριστήσουμε τον Αρχιμ. Τιμόθεο, Καθηγούμενο της Ιεράς Μονής Παρακλήτου, για την ευλογία αναδημοσίευσης του φυλλαδίου».