Από την προοπτική της ορθόδοξης προσέγγισης της Δημιουργίας -και πιο συγκεκριμένα, από το πρίσμα όσων είπαμε σχετικά με την αποστολή του ανθρώπου να αντιπροσφέρει ευχαριστιακά τον κό­σμο στον Θεό- τί μπορούμε να πούμε για τη σημε­ρινή κρίση του περιβάλλοντος, για την οικολογική καταστροφή που μας απειλεί σε όλες σχεδόν τις πε­ριοχές του πλανήτη; Οπως επισημαίνει ο Αμερικανός ποιητής Robert Frost, «δεν θέλει πολύ για να καταστρέψεις μία ήπειρο» -ή, μπορούμε να προσθέ­σουμε- έναν ολόκληρο πλανήτη.

Το πρώτο πράγμα που θα πρέπει να πούμε είναι πως η παρούσα κρίση δεν είναι στην πραγματικότη­τα μία κρίση περιβαλλοντική, αλλά κρίση εσωτερική του άνθρωπου με τον εαυτό του. Η θεμελιώδης δυ­σκολία δεν έγκειται εκτός αλλά εντός· δεν θα πρέπει να αναζητηθεί στο οικοσύστημα, αλλά στην καρδιά του σύγχρονου ανθρώπου. Το βασικό πρόβλημα δεν είναι τεχνολογικό ή οικονομικό· είναι πνευματικό. Εάν η ατμόσφαιρα μολύνεται όλο και περισσότερο, αν οι λίμνες και τα ποτάμια δηλητηριάζονται, αν τα δάση πεθαίνουν και οι πράσινες πεδιάδες μετατρέπο­νται σε ερήμους, αυτό είναι επειδή εμείς οι άνθρωποι έχουμε αποξενωθεί από τον Θεό και από τον αληθινό μας εαυτό κι έτσι λησμονήσαμε και την πραγματική μας σχέση με τον κόσμο γύρω μας.
Η λύση δεν μπορεί να προέλθει απλώς από την ανάπτυξη τεχνολογικών δεξιοτήτων. Θα έρθει μόνο ως αποτέλεσμα της δικής μας μετάνοιας· θα είναι μία συμπαντική μετάνοια· κι εδώ χρησιμοποιώ τη λέξη με την αυθεντική έννοια του όρου, που είναι η μεταστροφή του νοός. Είναι απαραίτητο να αλλάξουμε εκ βάθρων τον τρόπο που σκεφτόμαστε για τον Θεό, τον κόσμο και τους εαυτούς μας.
Και στο σημείο αυτό, θέλω να στραφώ σ’ ένα απολύτως συναφές θέμα. Η κακοποίηση του περι­βάλλοντος από την πλευρά μας αποτελεί αμαρτία. Η πρόταση αυτή υιοθετήθηκε με μεγάλη έμφαση από το Πρώτο Διεθνές Συμπόσιο Θρησκείας, Επι­στήμης και Περιβάλλοντος, που συγκλήθηκε τον Σε­πτέμβριο του 1995 από την Αυτού Θεία Παναγιότητα, τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο Α’ και το οποίο ολοκλήρωσε τις εργασίες του στην Πάτμο. Το να πει   κανείς ότι η κακοποίηση του περι­βάλλοντος δεν προέρχεται απλώς από λάθος υπο­λογισμούς, αλλά αποτελεί αμαρτία, μπορεί να φανεί σε πολλούς προφανές. Είναι όμως σημαντικό θέμα και οι περισσότεροι χριστιανοί στο παρελθόν το παρέβλεψαν, θεωρώντας ότι η αμαρτία σχετίζεται μόνο με πράξεις μας απέναντι σε άλλους ανθρώπους. Κι ό­μως, η σκέψη αυτή είναι τραγικά κοντόφθαλμη. Η κακοποίηση της γης και του αέρα, των ζώων και των φυτών, προέρχεται από την αμαρτωλή μας λαι­μαργία και τον αμαρτωλό μας πόθο για εξουσία. Θα πρέπει, άραγε, να μετανοήσουμε για την αμαρτία που διαπράττουμε ενάντια στο περιβάλλον; Θα πρέπει να αφουγκραστούμε την κραυγή της γης (κι εδώ μεταφέρω τα λόγια του Ευχολογίου στην ακολουθία περί κινδύνου εκ σεισμών): «Η γη, αν και χωρίς λόγι­α, κραυγάζει: γιατί, άνθρωποι, με καταδικάζετε σε τέτοια δεινά;».
Πράγματι, μέσα στην αμαρτία μας, έχουμε κατα­φέρει και εξακολουθούμε να καταφέρουμε βαρύτατα «πλήγματα» στην υπομονετική γη που ο Θεός στη γενναιοδωρία Του μας έδωσε τη χάρη να κατοι­κούμε. Φοβερά και απαίσια δεινά στην ατμόσφαιρα και στις πηγές, στα δέντρα και τα ζώα. Και γι’ αυτά τα τρομερά δεινά χρειάζεται να ζητήσουμε συγχώρε­ση. Κύριε, ελέησε μας τους αμαρτωλούς!

…

… Η οικολογική κρίση μπο­ρεί να λυθεί -εάν μία λύση είναι ακόμη εφικτή- μόνον μέσω της επιθυμίας μας για αυτοπεριορισμό στην κατανάλωση όχι μόνον τροφής, αλλά και όλων των φυσικών πόρων. Μπορεί να λυθεί μόνον εάν προβούμε στη διάκριση μεταξύ του τι επιθυμούμε και του τι χρειαζόμαστε, μεταξύ των εγωιστικών μας επιθυμιών και των φυσικών μας αναγκών. Μόνο μέ­σα από την άρνηση του εαυτού μας, μέσω της από­φασης της αποχής, μέσω της απόφασης να πούμε μερικές φορές “όχι” στον εαυτό μας, θα επανανακαλύψουμε την πραγματική μας θέση στο σύμπαν…

(Αποσπάσματα από τη δημόσια διάλεξη του Μητροπολίτη Καλλίστου Ware στη Ζωσιμαία Ακαδημία Ιωαννίνων στις 30 Σεπτεμβρίου 2006. Η διάλεξη εκδόθηκε υπό τον τίτλο «Αρχή Ημέρας: Η Ορθόδοξη προσέγγιση της Δημιουργίας», Ιερό Προσκύνημα Αγ. Γεωργίου του εν Ιωαννίνοις, Κεντρική Διάθεση: Εκδόσεις ΑΚΡΙΤΑΣ)