ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ πρόσφατες θεολογικές συζη­τήσεις, θα ήθελα να καταθέσω τον λογισμό μου, ειλικρινά, ταπεινά και πολύ απλά. Κατ’ αρχάς θεωρώ αδόκιμο τον όρο «λειτουργική ανα­γέννηση». Αναγέννηση νομίζω σημαίνει εκ νέου γέννηση, ξαναγέννημα, επειδή έχουμε φθορά, ακρωτηριασμό, αδυναμία ή και παρακμή. Παρατηρείται αποδεδειγμένα κάτι τέτοιο, και γι’ αυτό φταίει το κείμενο, η γλώσσα της θ. Λειτουργίας και η εκ τούτου μη συμμετοχή των λαϊκών στα «εκκλησιαστικά δρώμενα»; Με μόνο οπλισμό την ειλικρίνειά μου εξέρχομαι, για να μη χαρακτηρι­σθώ «κοσμόφοβος και μισόκοσμος», και δίχως δυ­νατά και υψηλά επιχειρήματα διατυπώνω ξεκά­θαρα τη σκέψη μου και λέγω, πρώτα σε μένα, πως χρειάζεται καλύτερα προσωπική αναγέννηση· τα­πεινή μαθητεία στην παράδοση, στην απλότητα, στη σωφροσύνη, με άχρωμα γυαλιά. Δεν θεωρώ ότι αυτό είναι το κύριο πραγματικό ποιμαντικό πρόβλημα. Είναι δημιουργημένο, κατασκευασμέ­νο πρόβλημα. Μάλιστα προέρχεται από εκεί πού δεν θα το περίμενες. Δεν θεωρώ, επαναλαμβάνω, ότι είναι πραγματικής ποιμαντικής αναγκαιότητας.

Αν πούμε «ειρήνη σε όλους» και όχι «ειρήνη πάσι», λύσαμε τα προβλήματα της Εκκλησίας; Η «χάρις» δεν το καταλαβαίνουμε, η «χάρη» το καταλαβαίνουμε; Η «κοινωνία του Αγίου Πνεύμα­τος» πώς θα ειπωθεί; Τι σημαίνει, αλήθεια, «ειρή­νη», «χάρις», «κοινωνία»; Είναι, αδελφοί μου, «ιδεαλιστικό τείχος» η θ. Λειτουργία; Δεν μιλώ καθόλου για μαγική γλώσσα εδώ. Η μετάφραση ή η μεταγλώττιση ή όπως αλλοιώς την πούμε πιστεύ­ετε ότι θα λύσει το μεγάλο πρόβλημα του μη εκ­κλησιασμού των πολλών ανθρώπων; Μήπως δη­μιουργήσει και τότε άλλα ισχυρότερα τείχη; Μή­πως έχουμε τότε άλλες διαιρέσεις φοβερές στην Εκκλησία με τη νέα ή την παλαιά γλώσσα, όπως με το νέο ή το παλαιό ημερολόγιο, παλαιορθοδόξους και νεορθοδόξους; Αυτοί πού εκκλησιάζο­νται συχνά, συνήθως δεν παραπονούνται. Αυτοί πού δεν εκκλησιάζονται, ψάχνουν και βρίσκουν προφάσεις για τον δεσπότη, τον παπά, των ψάλτη, τη γλώσσα και λοιπά. Υπερβάλλω ως καλόγερος; Δεν μιλάμε για μαγική ή ιερή γλώσσα, αλλά για αγιασμένη, ωραία, αληθινή γλώσσα. Δεν παί­ζουμε με τις λέξεις, αλλά η δύναμη των λέξεων μας απέδωσε καταπληκτικά νοήματα, που ποιος μπορεί να τα αντικαταστήσει δίχως θεοπνευστία και θεοχαρίτωτη δύναμη; Δεν συμφωνώ διόλου ότι πρόκειται για «ιδιωτική θρησκευτική γλώσ­σα», αλλά για χαριτωμένη, ευλογημένη, από πλούσια αγιοπνευματική δρόσο, πού ευφραίνει και αναπαύει ταπεινές ψυχές. Είπα πώς δεν έχω ισχυρά επιχειρήματα επιστημόνων και το βλέπε­τε. Αφήστε με να μιλώ με την καρδιά μου. Μήπως χρειάζεται να μιλήσουμε για εσωτερική νηνεμία, νηφαλιότητα και καθαρότητα, ώστε ν’ ανοιχθούν φωτεινά παράθυρα πού θα συνδράμουν στην των ευαγγελικών ρημάτων κατανόηση, στη βίωση του «Κύριε ελέησον» μετά πενήντα χρόνια;