Είναι, κυριώτατα, οι συνειδητοί συγγραφείς, οι συνειδητοi δηµιουργοi
τέχνης και οι συνειδητοi παιδαγωγοί. Μαζί µ’ αυτούς, σ’ έναν υψηλότερο
όµως αναβαθµό, είναι εκείνοι που εκφράζουν και υπηρετούν τη θρησκευτική
συνείδηση του λαού, οι κληρικοi και οι θεολόγοι.

Η πρόκληση που απευθύνουν οι δύσκολοι αυτοί καιροί προς την πνευµατική
αυτή ηγεσία, στ’ αλήθεια είναι βαρειά. Γιατί το «ήθος» των καιρών, το
ήθος της ιστορικής ώρας που ανηφορίζοντας από τον 18ο αιώνα σ’ αγωνία,
έφτασε στην κορύφωσή της μέσα στον άδικο κι άπονο αυτόν αιώνα, είναι
βασικά αντιπνευµατικό. Το ήθος της σηµερινής ζωής κατευθύνεται εναντίον
του πνεύµατος. Δεν πρόκειται πια µονάχα για µια άρνηση, πρόκειται σήµερα
για εχθρότητα, για δίωξη του πνεύµατος, για αµφισβήτηση συστηµατική του
πρωτείου του στη σύνθεση της ζωής. 

Η πρόκληση αυτή των καιρών, στοιχειοθετεί διαφορετικά τη θέση του
πνευµατικού ηγέτη στην κοινωνία: είναι η θέση του αµφισβητία που του
ανήκει, εκείνου που γεννά ανησυχία µέσα στον καταναλωτικό οίστρο µιας
κοινωνίας που απλώνεται ιταµά σ’ Ανατολή και Δύση. Είναι η θέση του
ήρωα, η φυσιογνωµία µιας µοναχικής συνείδησης που υψώνεται µε το φως της
το δακρυσµένο στην αποπνιχτική σκοτεινιά του ηθικού µας βίου.

Αλλά υπάρχουν σήµερα πνευµατικοi ηγέτες; Υπάρχει ηγεσία πνευµατική; Αν
υπήρχε, τότε δεν θα βρίσκαµε τις αιµατηρές πνευµατικές αφορµές που µας
έκαναν να µιλήσουµε για τους εµπόρους του µίσους και για τους αρρώστους
της Δηµοκρατίας. Η πνευµατική ηγεσία θα είχε σώσει τον λαό, µε τον
φωτισµένο της λόγο, ακόµη περισσότερο: µε τη φωτισµένη της πολιτεία, από

τις σκληρύνσεις που δηµιουργεί στην ψυχή του µία ανεύθυνη και
απάνθρωπα επιθετική 
επιπόλαιη και υλόφρονη πολιτική πράξη. Θα είχε
διαφωτίσει, διαπαιδαγωγήσει και οδηγήσει τον λαό έξω από τα δύσοσµα
τενάγη των ολοκληρωτικών ιδεολογιών που ευαγγελίζονται, µε την
ανακατανοµή του χρήµατος, τη σωτηρία της οικουµένης.

Το σπουδαιότερο όμως: µια αληθινή, υπεύθυνη πνευµατική ηγεσία, θα είχε
δώσει νόηµα και στην ελευθερία, και στη Δηµοκρατία των καιρών µας και θα
τα είχε νόµιµα συνταιριάξει µε την τάξη, την κοινωνική δικαιοσύνη και
τον σταθερό πολιτιστικό προορισµό µιας ανθρώπινης κοινωνίας.

Αυτά δεν έγιναν, αυτά δεν γίνονται, γιατi στ’ αλήθεια, δεν έχουµε
πνευµατική ηγεσία. 
Για τούτο και ο άνθρωπος ως ηθικό Πρόσωπο –
απείκασµα του Θεού, και η ελευθερία του, κινδυνεύουν από θανάσιµες
απειλές σήµερα.

Μα τότε, όλοι αυτοί, συγγραφείς, καλλιτέχνες, εκπαιδευτικοί, κληρικοί
και θεολόγοι που πηγαινόρχονται στο προσκήνιο της επικαιρότητας µε
περισσή έµφαση προκαλώντας τους µεθυστικούς προβολείς της δηµοσιότητας,
θορυβώντας και «δρώντας» -αυτοί τί είναι επιτέλους;

Αυτοί είναι συγγραφείς και καλλιτέχνες συµφεροντολόγοι και επιπόλαιοι,
που πιστεύουν περισσότερο από τον έµπορο στην προτεραιότητα της ύλης,
που έχουν χάσει την αίσθηση της ιερότητας της ζωής, της τιµιότητας του
ανθρωπίνου προσώπου και που έχουν αποσυσχετισθεί από το βαθύ µυστήριο
της δηµιουργίας. Τα έργα τους ηχούν ξύλινα, παράτονα, άψυχα, πλάσµατα
µιας αχάριστης µαστοριάς και η καρδιά τους είναι βορά φθόνου, µίσους,
κακεντρέχειας και συκοφάντησης των συναδέλφων τους. Είναι ακόµη όχι
περήφανα δηµιουργικά πλάσµατα µιας ελεύθερης κοινωνίας αλλά υποτελείς
και υπηρέτες σκοταδιστικών, ολοκληρωτικών ιδεολογιών που τους
προσφέρουν τη μέθη της δημοσιότητας σπάταλα, το χρήµα και την απατηλή
δόξα ερήµην του πνεύµατος και ερήµην του ανθρώπου που προδίδουν κι
εξαπατούν με τα έργα τους.

Είναι παιδαγωγοi που βλέπουν τους νέους ως υλικό δυναµικό στην υπηρεσία
των επιδιώξεών τους, ως αντικείµενα ιδεολογικής απάτης και πολιτικής
εκµετάλλευσης, που 
δεν διδάσκουν την σωκρατική αλήθεια εκείνη που
σπέρνει τη γόνιµη ανησυχία στις 
συνειδήσεις -αλλά διδάσκουν ό,τι είναι
σκόπιµο, ώστε οι νέοι να µη γνωρίσουν την αλή
θεια και να υποδουλωθούν
στην πιο ταπεινή και άβουλη πολιτική πράξη που τους υποβάλλουν.
Παιδαγωγοi που λατρεύουν το χρήµα και που πλάθουν τον άνθρωπο µε βάση τη
γνώση, τη χρησιµότητα και την επαγγελµατική τοποθέτησή του, όχι µε
γνώµονα την συνείδηση, την ελευθερία και την αρετή.

Κι ακόµα, είναι κληρικοί και θεολόγοι που όταν η αρχή και το πέρας, της
ζωής και της έγνοιας τους δεν είναι το χρήµα και η κοινωνική ανάδειξη
σε βάρος κάθε αρχής, µε βιασµό και της αλήθειας και της τιµιότητας-
τότε, προχωρούν είτε σε µια ξεπερασµένη ηθικιστική διδασκαλία ή σε ένα
µ’ έµφαση παρουσιασµένο χριστιανο-µαρξιστικό συγκρητισμό που συνιστά το
άκρο άωτο της ιδεολογικής σύγχυσης των καιρών µας. Άνθρωποι που δεν
εµφανίζουν την εικόνα του Θεού στον κόσµο. Όταν όμως λείπει η αληθινή
πνευµατική ηγεσία, όταν οι λίγοι πνευµατικοί ηγέτες, µε την συστηµατική
εγκληµατική για το Έθνος 
τακτική των µέσων ευρείας δηµοσιότητας
αποκόβονται από τον λαό και ζουν στο περιθώριο -αληθινοί αµφισβητίες της
ανισόροπης αυτής κοινωνίας- κι όταν τον χώρο της πνευµατικής ηγεσίας
καταλαµβάνουν οι ψευδεπίγραφοι υπηρέτες των πολιτικών ιδεολογιών του
ολοκληρωτισµού και της τυρρανίας, τότε, τι φταίει ο λαός που παραπαίει,
που αυθαδιάζει, που ασχηµονεί, που ξεσηκώνεται – συχνά χωρiς λόγο, µε
τον ερεθισµό του υλικού συµφέροντος και µόνο που αποστρέφεται το πνεύµα
και που δίνει την εκλογή του σ’ ότι πιο ψεύτικο υπάρχει στο χώρο που
λέγεται ακόµη «χώρος του πνεύµατος»;

Σ’ αυτό το κακό που σκεπάζει σαν πανούκλα όλες τις κοινωνίες της ώρας
αυτής που ζούµε µε την ψυχή στα δόντια, είναι πολύ δύσκολο να προτείνει
κανείς τίµια και καθαρά µια λύση. Γιατί ίσως μια και μόνη λύση δεν είναι
αρκετή. Χρειάζεται ένα πλέγµα πολλών λύσεων αλλά επειδή ο υπογραφόµενος
αισθάνεται αποστροφή να παρασταίνει τον γιατρό των κακών της σηµερινής
ζωής, θα πει µονάχα δυο σκέψεις:

Η πρώτη είναι πως χρειάζεται απ’ όσους καταλαβαίνουν την κρισιµότητα
της στιγµής αυτής, από όλους, όπου κι αν στέκονται, ότι κι αν κάνουν,
αρκεί να πονούν τον τόπο µας και να σέβονται τον άνθρωπο και την
ελευθερία του, χρειάζεται µια συστηµατική, επίµονη συσπείρωση γύρω από
τους λίγους, 
συχνά αποµονωµένους, αληθινούς κι όχι ψευδεπίγραφους
πνευµατικούς µας ηγέτες.

Η δεύτερη: χρειάζεται να οργανωθεί µια επίµονη κι έξυπνη, θαρραλέα και
διαρκής, πνευματική αντίσταση απέναντι σ’ όλες τις αντιπνευµατικές
δυνάµεις της σηµερινής κοινωνίας κι απέναντι στους ψεύτες και
εξαγορασµένους που εµφανίζονται ως πνευµατικοί ηγέτες της εποχής µας.

Αντίσταση, από ποιούς; Μα από όλους. Πρώτ’ απ’ όλα, από τους γνήσιους
πνευµατικούς ηγέτες κι από όσους νιώθουν τη δυσωδία του ψέµατος και την
ασχήµια της απατηλής παράστασης που οργανώνεται καθηµερινά σε βάρος του
λαού.

Αυτά, πριν είναι αργά για την ελευθερία και για την Ιστορία πριν η ψυχή του λαού 
πεθάνει.