Μετά τά προστατευτικά μέτρα πού ἔλαβε ἡ Ἐκκλησία μας γιά τήν προστασία τῶν πιστῶν ἀπό τήν πανδημία τοῦ κορωνοϊοῦ καί ἐντός τῶν Ἱερῶν Ναῶν, διατυπώθηκε ἡ ἄποψη ὅτι αὐτά συνιστοῦν τήν βλασφημία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, πού εἶναι μεγάλη ἁμαρτία, κατά τόν λόγο τοῦ Χριστοῦ, ἡ ὁποία δέν πρόκειται νά συγχωρηθῆ. Δυστυχῶς αὐτή ἡ ἄποψη στήριξε «θεολογικά» τίς ἀντιδράσεις Κληρικῶν, μοναχῶν καί λαϊκῶν ἐναντίον τῶν ἀποφάσεων τῆς Ἱερᾶς Συνόδου.
Ὕστερα ἀπό συζήτηση πού ἔκανα μέ συνεργάτες μου καταλήξαμε στά ἀκόλουθα:
1. Τί εἶναι ἡ βλασφημία κατά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος
Ὁ Χριστός ὁμίλησε γιά τήν ἁμαρτία τῆς βλασφημίας κατά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος: «Διά τοῦτο λέγω ὑμῖν, πᾶσα ἁμαρτία καί βλασφημία ἀφεθήσεται τοῖς ἀνθρώποις, ἡ δέ τοῦ Πνεύματος βλασφημία οὐκ ἀφεθήσεται τοῖς ἀνθρώποις· καί ὅς ἄν εἴπῃ λόγον κατά τοῦ υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου, ἀφεθήσεται αὐτῷ· ὅς δ ̓ ἄν εἴπῃ κατά τοῦ Πνεύματος τοῦ Ἁγίου, οὐκ ἀφεθήσεται αὐτῷ οὔτε ἐν τῷ νῦν αἰῶνι οὔτε ἐν τῷ μέλλοντι»1.
Τό «διά τοῦτο», πού εἶναι εἰσαγωγικά γιά νά χαρακτηρίση ὁ Χριστός τήν βλασφημία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, συνδέεται μέ τά προηγούμενα. Πρόκειται γιά τήν θεραπεία ἑνός δαιμονισμένου ἀπό τόν Χριστό πού ἦταν «τυφλός καί κωφός». Αὐτό προξένησε κατάπληξη στούς παρόντας Ἰουδαίους καί διερωτῶντο μήπως αὐτός εἶναι «ὁ Χριστός ὁ υἱός Δαυίδ». Ὅμως, οἱ Φαρισαῖοι ὅταν ἄκουσαν αὐτήν τήν ἀπορία τῶν Ἰουδαίων εἶπαν: «Οὗτος οὐκ ἐκβάλλει τά δαιμόνια εἰ μή ἐν τῷ Βεελζεβούλ, ἄρχοντι τῶν δαιμονίων». Ὁ Χριστός εἶδε μέ τήν θεότητά Του τούς διαλογισμούς τους καί εἶπε: «Πᾶσα βασιλεία μερισθεῖσα καθ ̓ ἑαυτήν ἐρημοῦται, καί πᾶσα πόλις ἤ οἰκία μερισθεῖσα καθ ̓ ἑαυτήν οὐ σταθήσεται. καί εἰ ὁ σατανᾶς τόν σατανᾶν ἐκβάλλει, ἐφ’ ἑαυτόν ἐμερίσθη· πῶς οὖν σταθήσεται ἡ βασιλεία αὐτοῦ; καί εἰ ἐγώ ἐν Βεελζεβούλ ἐκβάλλω τά δαιμόνια, οἱ υἱοί ὑμῶν ἐν τίνι ἐκβαλοῦσι; διά τοῦτο αὐτοί κριταί ἔσονται ὑμῶν. εἰ δέ ἐγώ ἐν Πνεύματι Θεοῦ ἐκβάλλω τά δαιμόνια, ἄρα ἔφθασεν ἐφ ̓ ὑμᾶς ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ. ἤ πῶς δύναταί τις εἰσελθεῖν εἰς τήν οἰκίαν τοῦ ἰσχυροῦ καί τά σκεύη αὐτοῦ ἁρπάσαι, ἐάν μή πρῶτον δήσῃ τόν ἰσχυρόν; καί τότε τήν οἰκίαν αὐτοῦ διαρπάσει. ὁ μή ὤν μετ ̓ ἐμοῦ κατ ̓ ἐμοῦ ἐστι, καί ὁ μὴ συνάγων μετ ̓ ἐμοῦ σκορπίζει»2.
Εἶναι προφανές ὅτι ἡ κατηγορία ὅτι ὁ Χριστός ἐξέβαλε τά δαιμόνια ἀπό τόν ἄνθρωπο ἐκεῖνον μέ τήν δύναμη τῶν δαιμόνων καί ὄχι μέ τήν ἐνέργεια τῆς θεότητός Του, εἶναι βλασφημία κατά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Δεδομένου δέ ὅτι κοινή εἶναι ἡ ἐνέργεια τῶν Προσώπων τῆς Ἁγίας Τριάδος, συνεπάγεται ὅτι τό νά ἀποδίδη κανείς στόν Χριστό τήν κατηγορία ὅτι ἐνεργεῖ μέ τήν δύναμη τοῦ διαβόλου, ἐνῶ ἐνεργεῖ μέ τήν θεία ἐνέργειά Του, αὐτό εἶναι βλασφημία κατά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Γενικά βλασφημία κατά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος εἶναι ἡ σύγχυση μεταξύ τῶν ἐνεργειῶν τοῦ Θεοῦ καί τῶν ἐνεργειῶν τῶν δαιμόνων.
Θά παραθέσω τήν πατερική ἑρμηνεία σέ αὐτόν τόν λόγο τοῦ Χριστοῦ πού καθορίζει τί ἀκριβῶς εἶναι ἡ βλασφημία κατά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.
Ὁ Μέγας Βασίλειος ἐρωτηθείς «τί ἄν τις ποιήσας, βλασφημεῖ εἰς τό Πνεῦμα τό Ἅγιον», ἀπαντᾶ:
«Ἐκ τῆς τότε βλασφημίας, ἤν ἐβλασφήμησαν οἱ Φαρισαῖοι, ἐφ’ οἷς καί τό κρῖμα τοῦτο ἐτέθη, δῆλόν ἐστιν, ὅτι καί νῦν ἐκεῖνος βλασφημεῖ εἰς τό Πνεῦμα τό ἅγιον, ὅς ἄν τάς ἐνεργείας καί τούς καρπούς τοῦ ἁγίου Πνεύματος τῷ ἐναντίῳ ἐπιφημίσῃ· ὅπερ πάσχομεν οἱ πολλοί, τόν μέν σπουδαῖον κενόδοξον πολλάκις ῥιψοκινδύνως ἀποκαλοῦντες, τοῦ δέ ζῆλον ἀγαθόν ἐπιδεικνυμένου ὀργήν καταψευδόμενοι, καί ἄλλα τοιαῦτα ἐν ὑπονοίαις πονηραῖς ψευδῶς ἐπιφημίζοντες»3.
Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ἑρμηνεύοντας αὐτόν τόν λόγο τοῦ Χριστοῦ λέγει:
«Τί οὖν ἐστιν ὅ φησιν; Ὅτι ὑπέρ πάντα αὕτη ἡ ἁμαρτία ἀσύγγνωστος. Τί δήποτε; Ὅτι αὐτόν μέν ἠγνόουν ὅστις ποτέ ἦν· τοῦ δέ Πνεύματος ἱκανήν εἰλήφασι πεῖραν. Καί γάρ οἱ προφῆται δι’ αὐτοῦ ἐφθέγξαντο ἅπερ ἐφθέγξαντο, καί πάντες δέ οἱ ἐν τῇ Παλαιᾷ μεγίστην περί αὐτοῦ εἶχον ἔννοιαν. Ὅ τοίνυν λέγει, τοῦτό ἐστιν· Ἔστω, ἐμοί προσπταίετε διά τήν σάρκα τήν περικειμένην· μή καί περί τοῦ Πνεύματος ἔχετε εἰπεῖν, ὅτι Ἀγνοοῦμεν αὐτό; Διά δή τοῦτο ἀσύγγνωστος ὑμῖν ἔσται ἡ βλασφημία, καί ἐνταῦθα καί ἐκεῖ δώσετε δίκην. Πολλοί μέν γάρ ἐνταῦθα ἐκολάσθησαν μόνον, ὡς ὁ πεπορνευκώς, ὡς οἱ ἀναξίως μετασχόντες μυστηρίων παρά Κορινθίοις· ὑμεῖς δέ καί ἐνταῦθα καί ἐκεῖ.
Ὅσα μέν οὖν ἐβλασφημήσατε κατ’ ἐμοῦ πρό τοῦ σταυροῦ, ἀφίημι· καί αὐτό δέ τοῦ σταυροῦ τό τόλμημα· καί ὑπέρ τῆς ἀπιστίας οὐ κατακριθήσεσθε μόνης. (Οὐδέ γάρ οἱ πρό τοῦ σταυροῦ πιστεύσαντες πεπληρωμένην πίστιν εἶχον. Καί πολλαχοῦ δέ παραγγέλλει μηδενί κατάδηλον αὐτόν ποιεῖν πρό τοῦ πάθους· καί ἐν τῷ σταυρῷ ταύτην ἔλεγεν ἀφεθῆναι αὐτοῖς τήν ἁμαρτίαν). Ἅ δέ περί τοῦ Πνεύματος εἰρήκατε, ταῦτα οὐχ ἕξει συγγνώμην.
Ὅτι γάρ περί τῶν εἰς αὐτόν εἰρημένων πρό τοῦ σταυροῦ φησιν, ἐπήγαγεν· Ὅς ἄν εἴπῃ λόγον κατά τοῦ Υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου, ἀφεθήσεται αὐτῷ· ὅς δ’ ἄν εἴπῃ κατά τοῦ ἁγίου Πνεύματος, οὐκέτι. Διατί; Ὅτι τοῦτο γνώριμον ὑμῖν ἐστι, καί πρός τά δῆλα ἀναισχυντεῖτε. Εἰ γάρ καί ἐμέ λέγετε ἀγνοεῖν, οὐ δήπου κἀκεῖνο ἀγνοεῖτε, ὅτι τό δαίμονας ἐκβάλλειν καί ἰάσεις ἐπιτελεῖν τοῦ ἁγίου Πνεύματος ἔργον ἐστίν. Οὐκ ἄρα ἐμέ ὑβρίζετε μόνον, ἀλλά καί τό Πνεῦμα τό ἅγιον. Διό καί ἀπαραίτητος ὑμῖν ἡ δίκη καί ἐνταῦθα καί ἐκεῖ. Καί γάρ τῶν ἀνθρώπων οἱ μέν καί ἐνταῦθα κολάζονται καί ἐκεῖ· οἱ δέ ἐνταῦθα μόνον· οἱ δέ ἐκεῖ μόνον· οἱ δέ οὐδέ ἐνταῦθα, οὐδέ ἐκεῖ. Ἐνταῦθα μέν καί ἐκεῖ, ὡς οὗτοι αὐτοί· (καί γάρ καί ἐνταῦθα ἔδοσαν δίκην, ἡνίκα ἔπαθον τά ἀνήκεστα ἐκεῖνα τῆς πόλεως ἁλούσης· καί ἐκεῖ χαλεπωτάτην ὑπομενοῦσιν)· ὡς οἱ Σοδόμων πολῖται, ὡς ἕτεροι πολλοί. Ἐκεῖ δέ μόνον, ὡς ὁ πλούσιος ὁ ἀποτηγανιζόμενος, καί οὐδέ σταγόνος κύριος ὤν. Ἐνταῦθα δέ, ὡς ὁ πεπορνευκώς παρά Κορινθίοις. Οὔτε δέ ἐνταῦθα, οὔτε ἐκεῖ, ὡς οἱ ἀπόστολοι, ὡς οἱ προφῆται, ὡς ὁ μακάριος Ἰώβ· οὐ γάρ δή κολάσεως ἦν ἅπερ ἔπασχον, ἀλλ’ ἀγώνων καί παλαισμάτων»4.
Ὁ ἱερός Θεοφύλακτος παρατηρεῖ γιά τόν λόγο αὐτόν τοῦ Χριστοῦ:
«Τοῦτο ἐνταῦθα λέγει, ὅτι πᾶσα μέν ἄλλη ἁμαρτία, κἄν μικράν γοῦν ἔχει ἀπολογίαν, οἷον πορνεία, κλοπή. Καταφεύγομεν γάρ εἰς τήν ἀνθρωπίνην ἀσθένειαν, καί συγγνωστότεροί ἐσμεν. Ὅταν δέ τις βλέπῃ θαύματα διά τοῦ Πνεύματος τελούμενα, καί διαβάλλῃ ταῦτα ὡς ὑπό δαίμονος γινόμενα, ποίαν ἕξει οὗτος ἀπολογίαν; Πρόδηλον γάρ ὅτι οἶδε μέν ὅτι ἁπό Πνεύματος ἁγίου γίνονται, ἐθελοκακεῖ δέ. Πῶς οὖν ὁ τοιοῦτος συγγνωστός; Ὅταν μέν οὖν ἔβλεπον οἱ Ἰουδαῖοι τόν Κύριον τρώγοντα καί πίνοντα, καί μετά τελωνῶν διάγοντα καί πορνῶν, καί τἄλλα πάντα ὡς Υἱόν ἀνθρώπου πράττοντα, εἶτα διέβαλλον αὐτόν ὡς φάγον καί οἰνοπότην, ὑπέρ τούτου συγγνώμης ἄξιοι, καί οὐδέ μετάνοιαν ἀπαιτηθήσονται ὑπέρ τούτου. Δοκοῦσι γάρ εὐλόγως σκανδαλίζεσθαι. Ὅταν δέ βλέποντες αὐτόν θαυματουργοῦντα, διέβαλλον καί ἐβλασφήμουν τό Πνεῦμα τό ἅγιον, λέγοντες αὐτό δαιμονιῶδες εἶναι, πῶς ἀφεθήσεται τοῦτο τό ἁμάρτημα αὐτοῖς, ἐάν μή μετανοήσωσιν; Ὥστε γίνωσκε ὡς ὁ μέν εἰς τόν Υἱόν τοῦ ἀνθρώπου βλασφημῶν, ἀνθρωπικῶς ζῶντα βλέπων αὐτόν, καί λέγων αὐτόν φίλον πορνῶν, καί φάγον, καί οἰνοπότην, διά τό ταῦτα τόν Χριστόν ποιεῖν, ὁ τοιοῦτος κἄν μή μετανοήσῃ, οὐ δώσει ὑπέρ τούτου λόγον· συγγινώσκεται γάρ ὡς μή νοήσας αὐτόν Θεόν ὄντα κρυπτόν· ὁ δέ εἰς τό ἅγιον Πνεῦμα, ἤτοι τάς πνευματικάς πράξεις τοῦ Χριστοῦ, βλασφημῶν, καί λέγων αὐτάς δαιμονιώδεις, ἐάν μή μετανοήσῃ, οὐ συγγνωσθήσεται· μή γάρ εὔλογόν τινα ἀφορμήν εἰς τό διαβάλλειν εἶχεν, ὥσπερ ἐκεῖνος ὁ τόν Χριστόν ὀρῶν μετά πορνῶν ὄντα καί τελωνῶν, εἶτα διαβάλλων; Οὐκ ἀφεθήσεται οὖν τούτῳ οὔτε ἐνταῦθα οὔτε ἐκεῖ· ἀλλά καί ἐνταῦθα καί ἐκεῖ τιμωρηθήσεται. Πολλοί γάρ ἐνταῦθα μέν κολάζονται, ἐκεῖ δέ οὐδ’ ὅλως· ὡς ὁ πτωχός Λάζαρος. Ἄλλοι δέ, καί ὧδε καί ἐκεῖ· ὡς οἱ Σοδομῖται, καί οὗτοι οἱ εἰς τό Πνεῦμα τό ἅγιον βλασφημοῦντες. Τινές δέ, οὔτε ὧδε, οὔτε ἐκεῖ· ὡς οἱ ἀπόστολοι, καί ὁ Πρόδρομος. Κἄν γάρ δοκῶσι κολάζεσθαι διωκόμενοι, ἀλλ’ οὐκ εἰσίν ἐκεῖνα κολάσεις ὑπέρ ἁμαρτημάτων, ἀλλά δοκιμασίαι καί στέφανοι»5.
Ὁ ἅγιος Συμεών ὁ Νέος Θεολόγος ἑρμηνεύοντας τό τί εἶναι ἡ βλασφημία κατά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἀποφαίνεται:
«Ζητήσωμεν οὖν τίς ἐστιν ἡ εἰς τό Πνεῦμα τό Ἅγιον βλασφημία. Βλασφημία ἐστίν εἰς τό Πνεῦμα τό Ἅγιον τό ἐπιφημίζειν τάς ἐνεργείας αὐτοῦ τῷ πνεύματι τῷ ἐναντίῳ, καθά φησιν ὁ μέγας Βασίλειος. Πῶς δέ τις τοῦτο ποιεῖ; Ὁπόταν ἤ γινόμενα θαύματα τῷ Ἁγίῳ Πνεύματι ἤ ἕτερόν τις ὁρῶν θεῖον χάρισμα εἰς ἕνα τῶν αὐτοῦ ἀδελφῶν -φημί δή κατάνυξιν ἤ δάκρυα ἤ ταπείνωσιν ἤ γνῶσιν θείαν ἤ λόγον σοφίας τῆς ἄνωθεν ἤ ἄλλο τι χαριζόμενον ὑπό θείου Πνεύματος τοῖς τόν Θεόν ἀγαπῶσι-, λέγει εἶναι τοῦτο ἀπό τῆς ἀπάτης τοῦ διαβόλου· ἀλλά καί ὁ τούς ὑπό θείου Πνεύματος ἀγομένους ὡς υἱούς Θεοῦ, τούς τά προστάγματα ποιοῦντας τοῦ Πατρός αὐτῶν καί Θεοῦ, λέγων ὑπό δαιμόνων πλανᾶσθαι, καί αὐτός εἰς τό Πνεῦμα τό Ἅγιον βλασφημεῖ τό ἐνεργοῦν ἐν αὐτοῖς, καθά δή καί Ἰουδαῖοί ποτε εἰς τόν Υἱόν τοῦ Θεοῦ· ἐκεῖνοι γάρ ἔβλεπον δαίμονας ἀπελαυνομένους ὑπό Χριστοῦ καί κατά τοῦ Ἁγίου αὐτοῦ Πνεύματος ἐβλασφήμουν καί ἀναιδῶς οἱ ἀναιδεῖς ἔλεγον· “Ἐν Βεελζεβούλ, ἄρχοντι τῶν δαιμονίων, ἐκβάλλει τά δαιμόνια”. Ἀλλά ταῦτα ἀκούοντές τινες οὐκ ἀκούουσι καί βλέποντες οὐ βλέπουσι, πάντα δέ τά ὑπό τῆς θείας Γραφῆς μαρτυρούμενα ἔργα ἐκ Πνεύματος Ἁγίου καί ἐνεργείας θείας γίνεσθαι, ὥσπερ ἑαυτῶν ἔξω γενόμενοι καί πᾶσαν θείαν Γραφήν ἀπό τῶν ψυχῶν αὐτῶν ἀποπτύσαντες καί τήν ἐξ αὐτῶν ἐγγινομένην γνῶσιν τῶν διανοιῶν αὐτῶν ἐξωθήσαντες, ἐκ μέθης καί δαιμονικῆς ἐργασίας ταῦτα γίνεσθαι λέγειν οὐ φρίττουσι. Καθάπερ γάρ ἄπιστοι καί παντελῶς τῶν θείων μυστηρίων ὄντες ἀμύητοι, κἄν περί ἐλλάμψεως θείας ἀκούσωσι, κἄν περί φωτισμοῦ ψυχῆς καί νοός, κἄν περί θεωρίας καί ἀπαθείας, κἄν περί ταπεινώσεως καί δακρύων τῶν ἐξ ἐνεργείας καί χάριτος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐκχεομένων, εὐθύς, ὥσπερ μή φέροντες τήν ὑπερβάλλουσαν αἴγλην τῶν λόγων καί δύναμιν, σκοτιζόμενοι τούς ὀφθαλμούς τῆς καρδίας μᾶλλον ἤ αὐγαζόμενοι, ἐκ πλάνης δαιμόνων εἶναι ταῦτα τολμηρῶς ἀποφαίνονται καί οὔτε τό τοῦ Θεοῦ κρίμα, οὔτε τήν τῶν ἀκουόντων αὐτούς βλάβην φρίττουσι, πᾶσι δέ ἀναίδην οἱ τολμητίαι διαμαρτύρονται μηδέν τοιοῦτον νῦν ἔν τινι τῶν πιστῶν παρά Θεοῦ γίνεσθαι, ὅπερ ἀσέβειά ἐστι μᾶλλον ἤ αἵρεσις»6.
Ὕστερα ἀπό τίς πατερικές ἑρμηνεῖες ἐξάγεται ὅτι ἡ βλασφημία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος εἶναι τό νά ἀποδίδη κάποιος στόν διάβολο τίς ἐνέργειες καί τούς καρπούς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, καί τό νά θεωρῆ πλανεμένο κάποιον πού ἔχει τά χαρίσματα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.
2. Οἱ ἀποφάσεις τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος γιά τήν ἀντιμετώπιση τῆς πανδημίας
Στήν συνέχεια θά ἀναφερθοῦμε στό ὅτι οἱ ἀποφάσεις τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος γιά τήν ἀντιμετώπιση τῆς πανδημίας σέ καμμιά περίπτωση δέν ἐμπίπτουν στήν ἁμαρτία τῆς βλασφημίας τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, δηλαδή δέν ἀποδόθησαν οἱ ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ καί οἱ καρποί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος στόν διάβολο. Ἡ ὁποιαδήποτε ἄλλη ἑρμηνεία περί βλασφημίας τοῦ Ἁγίου Πνεύματος παραβιάζει τά ἴδια τά κείμενα.
Ἡ Διαρκής Ἱερά Σύνοδος γιά τό θέμα τῆς πανδημίας ἐνήργησε μέσα στά πλαίσια τῆς ἁρμοδιότητάς της μέ ὑπευθυνότητα, νηφαλιότητα μέ θεολογικά καί ἐκκλησιολογικά κριτήρια, καί αὐτό ἐπικυρώθηκε μέ ὁμόφωνη ἀπόφαση τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος τήν 7η Ὀκτωβρίου 2021.
Θά τονίσω μερικά ἐνδιαφέροντα σημεῖα:
Πρῶτον. Οὐδέποτε ἡ Ἱερά Σύνοδος ἔλαβε ἀπόφαση νά μή γίνεται ἡ θεία Λειτουργία στούς Ἱερούς Ναούς.
Μάλιστα ἡ Ἱερά Σύνοδος στήν συνεδρίαση τῆς 16ης Μαρτίου 2020 ἀποφάσισε: «Μέ αἴσθημα ποιμαντικῆς εὐθύνης λοιπόν ὑποδεικνύει (ἡ Ἱερά Σύνοδος) τήν λιτή τέλεση τῆς Θείας Λειτουργίας ἀπό τήν ἐρχομένη Κυριακή (22.3.2020) μέχρι τοῦ Σαββάτου τοῦ Λαζάρου (11.4.2020), ἀπό 7:00 ἕως 8:00 π.μ., ὡς καί κατά τήν ἑορτή τοῦ Εὐαγγελισμοῦ»7.
Καί τότε πού ἡ Πολιτεία ἔλαβε τήν ἀπόφαση νά κλείσουν ὅλοι οἱ θρησκευτικοί χῶροι λατρείας (ὅλων τῶν θρησκειῶν καί τῶν ἑτεροδόξων) πλήν τῶν κεντρικῶν Ναῶν, καί τότε ἡ θεία Λειτουργία γινόταν σέ κάθε Ἱερά Μητρόπολη, στόν Μητροπολιτικό Ναό, καί ὅπως γνωρίζουμε κάθε θεία Λειτουργία καί στό μικρότερο ἐκκλησάκι τῆς ἐρήμου εἶναι Σύνοδος οὐρανοῦ καί γῆς καί παγκόσμια, δηλαδή εἶναι προσευχή γιά ὅλο τόν κόσμο.
Μάλιστα, ἡ Ἱερά Σύνοδος καί ἰδιαίτερα ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν καί Πάσης Ἑλλάδος κ. Ἱερώνυμος ἔκανε πολλές παρεμβάσεις καί ἦλθε ἐσωτερικά σέ συγκρούσεις μέ τούς Φορεῖς τῆς Πολιτείας, ὅπως γιά τήν ἑορτή τῶν Θεοφανείων τῆς 6ης Ἰανουαρίου 2021, γιά νά γίνονται θεῖες Λειτουργίες καί ἱερές Ἀκολουθίες, ἔστω καί μέ λίγους πιστούς καί μέ τά περιοριστικά μέτρα πού ἴσχυαν γιά ὅλους τούς χώρους καί μάλιστα παγκοσμίως.
Δεύτερον. Ἡ Ἱερά Σύνοδος θεολόγησε γιά τήν μεγάλη ἀξία τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματος τοῦ Χριστοῦ, καί ἀποφάσισε ὅτι δι’ αὐτοῦ δέν μεταδίδονται μικρόβια καί ἰοί. Συγκεκριμένα: Ἡ Διαρκής Ἱερά Σύνοδος σέ ἀπόφασή της τῆς 9ης Μαρτίου 2020 διαλαμβάνει: «3. Γιά τά μέλη τῆς Ἐκκλησίας, ἡ προσέλευση στήν Θεία Εὐχαριστία καί ἡ κοινωνία ἀπό τό Κοινό Ποτήριο τῆς Ζωῆς, ἀσφαλῶς καί δέν μπορεῖ νά γίνει αἰτία μετάδοσης ἀσθενειῶν, γιατί οἱ πιστοί ὅλων τῶν ἐποχῶν, γνωρίζουν ὅτι ἡ προσέλευση στή Θεία Κοινωνία, ἀκόμη καί ἐν μέσω πανδημίας, συνιστᾶ ἀφ ̓ ἑνός μιά ἔμπρακτη κατάφαση αὐτοπαράδοσης στόν Ζῶντα Θεό, καί ἀφ ̓ ἑτέρου τρανή φανέρωση ἀγάπης, ἡ ὁποία κατανικᾶ κάθε ἀνθρώπινο καί ἴσως δικαιολογημένο φόβο: «φόβος δέν ὑπάρχει στήν ἀγάπη, ἀλλά ἡ τέλεια ἀγάπη διώχνει τόν φόβο» (Α ́ Ἰωάν. 4, 18). Τά μέλη της Ἐκκλησίας γνωρίζουν ὅτι ἡ κοινωνία, δηλαδή ἡ σχέση, εἶναι καρπός ἀγάπης καί ἄθλημα ἐλευθερίας, ἀκριβῶς γιατί ἀγνοεῖ τήν καχυποψία, τίς ἐπιφυλάξεις, τούς φόβους.
Οἱ συζητήσεις καί οἱ ἀπόψεις πού ἀκούγονται τίς τελευταῖες ἡμέρες γιά τό ὅλο ζήτημα, ἀκόμη καί γιά ἐνδεχόμενη ἀπαγόρευση τῆς Θείας Εὐχαριστίας, ξεκινοῦν ἀπό διαφορετική ἀφετηρία καί ἔχουν διαφορετική προσέγγιση. Ὅσοι προσέρχονται “μετά φόβου Θεοῦ, πίστεως καί ἀγάπης” καί ἀπολύτως ἐλεύθερα χωρίς κανένα δυναστικό καταναγκασμό, κοινωνοῦν τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Χριστοῦ, πού γίνεται “φάρμακο ἀθανασίας”, “εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν καί εἰς ζωήν αἰώνιον”»8.
Ἐπίσης ἡ Διαρκής Ἱερά Σύνοδος σέ ἀπόφασή της, ὅπως καταγράφηκε στήν ὑπ’ ἀριθμ. 3016/2-4-2020 Ἐγκύκλιό της, μεταξύ τῶν ἄλλων ἀποφαίνεται: «6. Αὕτη ἡ πρόσκαιρος παραμονή τῶν χριστιανῶν εἰς τήν κατ’ οἶκον προσευχήν δέν ὑπονοεῖ οὐδεμίαν ἀμφιβολίαν ἤ, πολύ περισσότερον, δέν σημαίνει ἀμφισβήτησιν τοῦ Μυστηρίου τῆς Θείας Εὐχαριστίας. Διό, ἡ Ἱερά Σύνοδος ἐπαναλαμβάνει ἐκεῖνο τό ὁποῖον ἀπό τήν ἀρχήν τῆς παρούσης κρίσεως διεκήρυξε, εἰς τό ἀπό 9.3.2020 Ἀνακοινωθέν Αὐτῆς, ὅτι “ἡ προσέλευσις εἰς τήν Θείαν Εὐχαριστίαν καί ἡ κοινωνία ἀπό τό Κοινόν Ποτήριον τῆς Ζωῆς, ἀσφαλῶς καί δέν εἶναι δυνατόν νά γίνῃ αἰτία μεταδόσεως ἀσθενειῶν… Ὅσοι προσέρχονται “μετά φόβου Θεοῦ, πίστεως καί ἀγάπης” ἀπολύτως ἐλευθέρως, χωρίς κανένα δυναστικόν καταναγκασμόν, κοινωνοῦν τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Χριστοῦ, τό ὁποῖον γίνεται “φάρμακον ἀθανασίας”, “εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν καί εἰς ζωήν αἰώνιον”. Ἡ οἱαδήποτε ὑπόνοια περί μεταδόσεως νοσημάτων ἐκ τῆς Θείας Εὐχαριστίας εἶναι καταδικαστέα, διότι θίγει τήν δογματικήν Ἀλήθειαν καί τήν Ἀποστολικήν Πίστιν καί Παράδοσιν τῆς Ἐκκλησίας. Ὡς ἐκ τούτου, εἶναι ἀδύνατον νά γίνη ἀποδεκτή ὑπό τῆς Ἐκκλησίας, ἥτις ἐμμένει εἰς τήν ἀκλόνητον πεποίθησιν Αὐτῆς, περί τῆς ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι πραγματικῆς παρουσίας τοῦ Κυρίου εἰς τό Μυστήριον τῆς Θείας Εὐχαριστίας καί εἰς τήν μακραίωνα ἐπί τοῦ θέματος τούτου ἐμπειρίαν Αὐτῆς. Ὡσαύτως, ὑπό τάς παρούσας συνθήκας, οἱαδήποτε συζήτησις καί περί αὐτοῦ τοῦ τρόπου μεταδόσεως τῆς Θείας Μεταλήψεως, τυγχάνει ἄκαιρος, ἀδιάκριτος, δέν οἰκοδομεῖ καί διά τοῦτο τυγχάνει ἀπορριπτέα»9.
Ἀκόμη ἡ Διαρκής Ἱερά Σύνοδος στήν Συνεδρία τῆς 3ης Ἰουνίου 2020 ἀποφάσισε:
«Ἔλαβε γνώση τοῦ ἀπό 17-5-2020 Γράμματος τῆς ΑΘΠ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου σχετικοῦ πρός τό θέμα τῆς κοινῆς πορείας στήν ποιμαντική ἀντιμετώπιση τῶν ἀμφισβητήσεων τοῦ καθιερωμένου τρόπου μεταδόσεως τῆς Θείας Κοινωνίας, ὡς καί τοῦ ἀπό 19-5-2020 Γράμματος της ΑΜ τοῦ Πατριάρχου Ρουμανίας κ. Δανιήλ σχετικοῦ πρός τό ἴδιο θέμα.
Ἡ ΔΙΣ ἀπεφάσισε, ὁμοφώνως, νά ἀποσταλοῦν ἀπαντητικῶς ἀνάλογα Συνοδικά Γράμματα, στά ὁποῖα θά προσεπιδηλοῦται καί πάλι τό ὅτι, ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος ἐμμένει στήν ἐξ ἀρχῆς ἐκφρασθεῖσα δογματική καί θεολογική ἐπιβεβαίωσή της ὅτι “τό Ἱερό Μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας παραμένει ἀδιαπραγμάτευτο ὅπως μᾶς παρεδόθη ἀπό τήν περί αὐτοῦ διδασκαλία της Ὀρθοδόξου Παραδόσεως καί τῶν ἁγίων Πατέρων τῆς ἁγίας μας Ἐκκλησίας”, ὡς ἐπίσης καί τό ὅτι “ἡ διαδικασία μεταδόσεως της Θείας Κοινωνίας πρός τούς πιστούς παραμένει ὡς ἔχει καί ὅπως μᾶς ἔχει παραδοθεῖ ὑπό τῶν ἁγίων Πατέρων καί ὑπό τῆς Ἱερᾶς μας Παραδόσεως”»10.
Τρίτον. Τό μέτρο προστασίας γιά τήν μή μετάδοση τοῦ ἰοῦ μέσα ἀπό τόν συνωστισμό στούς Ἱερούς Ναούς κινεῖται στά πλαίσια τῆς ὑγιεινῆς, ὅπως γίνεται σέ πολλές ἄλλες περιπτώσεις, γιά παράδειγμα καθαριότητα τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ. Σέ καμμιά περίπτωση αὐτό συνιστᾶ παρεμπόδιση τῆς Θείας Χάριτος νά ἐνεργήση οὔτε καί μπορεῖ κανείς θεολογικά ἤ λογικά νά ὑποστηρίξη ὅτι μέ τόν καθαρισμό ἀποβάλλεται ἡ ἄκτιστη Χάρη τοῦ Θεοῦ ἀπό τούς Ἱερούς Ναούς, ἤ ὅτι καί ἡ σκόνη καί οἱ ποικίλες ἀκαθαρσίες ἐντός τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ εἶναι Χάρη Θεοῦ.
Μέσα σέ αὐτήν τήν προοπτική σέ ὅλες τίς περιόδους καθαρίζονται οἱ Ἱεροί Ναοί ἀπό σκόνες, ἀκαθαρσίες, καθαρίζονται ἱερές εἰκόνες καί τά τέμπλα ἀπό τίς σκώρους, καθώς ἐπίσης καθαρίζονται τά ἱερά σκεύη ὅταν ὀξυδώνονται, γίνεται ἀνανέωση τοῦ ἀτμοσφαιρικοῦ ἀέρος, χρησιμοποιοῦνται θερμαντικά σώματα καί ψυκτικά μηχανήματα καί οἱ πιστοί προσέρχονται στούς Ἱερούς Ναούς μέ τήν κατάλληλη ἐνδυμασία γιά νά μή κρυολογήσουν.
Τέταρτον. Ὁ Ἴδιος ὁ Ἄσαρκος Λόγος, ὁ Κύριος τῆς δόξης, στήν Παλαιά Διαθήκη καθόρισε τό πῶς θά πρέπει νά ἀντιμετωπίζεται ἡ ἀσθένεια τῆς λέπρας τῆς ἐποχῆς ἐκείνης, πού ἦταν μεταδοτικό ἀθεράπευτο νόσημα, ἀφ’ ἑνός μέν μέ τήν ἀπομάκρυνση τῶν λεπρῶν ἀπό τήν κοινωνία καί ἀπό τίς συνάξεις λατρείας, ἀφ’ ἑτέρου δέ μέ τήν χρήση προστατευτικῶν μέτρων. Τά ιγ ́καί ιδ ́ κεφάλαια τοῦ Λευϊτικοῦ εἶναι πολύ χαρακτηριστικά. Συγκεκριμένα, ἐκεῖ συνιστᾶται γιά τό πῶς ὁ Ἱερεύς θά κάνη διάγνωση τοῦ λεπροῦ καί σέ ποιές ἐνέργειες πρέπει νά προβῆ.
Προσδιορίζονται τά περί προσωρινῆς ἀπομονώσεως τῶν πασχόντων ἀπό τήν ἀσθένεια τῆς λέπρας πού ἦταν μολυσματική, ἤτοι «ἀφοριεῖ ὁ ἱερεύς τήν ἀφήν ἑπτά ἡμέρας»11 «καί ἀφοριεῖ αὐτόν (τόν λεπρόν) ὁ ἱερεύς ἑπτά ἡμέρας τό δεύτερον»12 «καί μιανεῖ αὐτόν ὁ ἱερεύς καί ἀφοριεῖ αὐτόν, ὅτι ἀκάθαρτος ἐστι»13, «καί λεπρός ἐν ᾧ ἐστιν ἡ ἀφή, τά ἰμάτια αὐτοῦ ἔστω παραλελυμένα καί ἡ κεφαλή αὐτοῦ ἀκάλυπτος καί περί τό στόμα αὐτοῦ περιβαλέσθω, καί ἀκάθαρτος κεκλήσεται· πάσας τάς ἡμέρας ὅσας ἐάν ᾗ ἐπ’ αὐτόν ἡ ἀφή, ἀκάθαρτος ὤν ἀκάθαρτος ἔσται, κεχωρισμένος καθήσεται ἔξω τῆς παρεμβολῆς αὐτοῦ ἔσται ἡ διατριβή»14, «λέπρα ἔμμονος ἐστίν ἡ ἀφή, ἀκάθαρτος ἐστι»15.
Κανείς δέν μπορεῖ νά ἰσχυρισθῆ, μέ ὅσα θεολογικά ἐπιχειρήματα καί ἄν χρησιμοποιήση, ὅτι οἱ διατάξεις αὐτές πού καθορίσθηκαν ἀπό τόν μέγα Προφήτη Μωϋσῆ μέ τήν ὑπόδειξη τοῦ Ἀσάρκου Λόγου, εἶναι βλασφημία κατά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος! «Ἄπαγε τῆς βλασφημίας»!!
Πέμπτον. Κατά τήν διδασκαλία τοῦ Μεγάλου Βασιλείου, ὅπως ἀποφασίσθηκε καί στήν Ζ ́ Οἰκουμενική Σύνοδο, ἡ τιμητική προσκύνηση τῶν ἱερῶν εἰκόνων ἀνάγεται στό πρωτότυπο καί ὄχι στά ὑλικά ἀντικείμενα ἀπό τά ὁποῖα κατασκευάσθηκε ἡ ἱερά εἰκόνα.
Ὁ Μέγας Βασίλειος, ἀναφερόμενος στήν σχέση μεταξύ τῶν Προσώπων τῆς Ἁγίας Τριάδος καί μάλιστα μεταξύ τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ, γράφει ὅτι «κατά μέν τήν ἰδιότητα τῶν προσώπων, εἷς καί εἷς, κατά δέ τό κοινόν τῆς φύσεως, ἕν οἱ ἀμφότεροι». Καί στήν ἐρώτηση «πῶς οὖν, εἴπερ εἷς καί εἷς, οὐχί δύο θεοί;», ἀπαντᾶ: «Ὅτι βασιλεύς λέγεται καί ἡ βασιλέως εἰκών, καί οὐ δύο βασιλεῖς. Οὔτε γάρ τό κράτος σχίζεται, οὔτε ἡ δόξα διαμερίζεται. Ὡς γάρ ἡ κρατοῦσα ἡμῶν ἀρχή
καί ἡ ἐξουσία μία, οὕτω καί ἡ παρ’ ἡμῶν δοξολογία μία, καί οὐ πολλαί· διότι ἡ τῆς εἰκόνος τιμή ἐπί τό πρωτότυπον διαβαίνει».
Στήν συνέχεια ἀναλύει τά περί τοῦ «μιμητικῶς» καί τοῦ «φυσικῶς», καί μεταξύ τῆς ὁμοιότητας τῆς τέχνης κατά τήν μορφήν καί τῆς ἑνώσεως ἐν τῇ κοινωνία τῆς θεότητος. Γράφει: «Ὅ οὖν ἐστιν ἐνταῦθα μιμητικῶς ἡ εἰκών, τοῦτο ἐκεῖ φυσικῶς ὁ Υἱός. Καί ὥσπερ ἐπί τῶν τεχνικῶν κατά τήν μορφήν ἡ ὁμοίωσις, οὕτως ἐπί τῆς θείας καί ἀσυνθέτου φύσεως, ἐν τῇ κοινωνίᾳ τῆς θεότητος ἐστιν ἡ ἕνωσις»16.
Αὐτό σημαίνει ὅτι ἡ ὁμοιότητα τῆς φυσικῆς εἰκόνας πρός τό πρωτότυπο ἀναφέρεται στήν οὐσία τοῦ εἰκονιζομένου πρωτοτύπου, διατηρώντας τήν διαφορά ὡς πρός τήν ὑπόσταση. Δηλαδή ὁ Υἱός εἶναι ἡ φυσική εἰκόνα μέ τόν Πατέρα, ἀλλά διαφέρει ὡς πρός τόν τρόπο τῆς ὑπάρξεως, ἐνῶ ἡ τεχνητή εἰκόνα, ἡ εἰκόνα πού καταρτίζεται ἀπό τήν τέχνη, ἀναφέρεται μόνο στήν μορφή τοῦ εἰκονιζομένου προσώπου. Ἑπομένως αὐτό πού εἰκονίζεται μέ τήν τεχνητή εἰκόνα δέν εἶναι ἡ φύση, ἀλλά ὁ εἰκονισμός τοῦ πρωτοτύπου.
Ὁπότε, δέν θεωρεῖται ὡς πρόβλημα τό νά τίθεται τζάμι πρό τῆς εἰκόνος ἤ νά καθαρίζεται ἡ εἰκόνα ἀπό τίς σκόνες καί τά ὅσα ἀφήνουν ἐπάνω σέ αὐτές τά χείλη τῶν προσκυνητῶν.
Ἕκτον. Κατά τήν διδασκαλία τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ μία εἶναι ἡ ἄκτιστη ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, ἀλλά λαμβάνει ὀνόματα κατά τόν τρόπο πού ἐνεργεῖ. Ἔτσι, γίνεται λόγος γιά οὐσιοποιό, ζωοποιό, σοφοποιό, καί ἁγιοποιό ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ. Ὅλη ἡ κτίση μετέχει τῆς οὐσιοποιοῦ καί ζωοποιοῦ ἐνεργείας τοῦ Θεοῦ, ὁ ἄνθρωπος ἐπί πλέον μετέχει τῆς σοφοποιοῦ ἐνεργείας τοῦ Θεοῦ, ἐνῶ οἱ ἅγιοι καί οἱ ἄγγελοι μετέχουν τῆς ἁγιοποιοῦ καί θεοποιοῦ ἐνεργείας τοῦ Θεοῦ.
Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, ἀναφερόμενος στήν διδασκαλία τοῦ ἁγίου Διονυσίου τοῦ Ἀρεοπαγίτου γράφει:
«Τά μέν (ἀπό τά ὄντα) οὖν τῆς οὐσιοποιοῦ ἐνεργείας τοῦ Θεοῦ μετέχει μόνης, εἰ καί διά ταύτης ὅλου τοῦ Θεοῦ μετείληχεν, ἀλλ’ οὐχί καί τῆς ζωοποιοῦ· τά δέ καί τῆς ζωοποιοῦ, ἀλλ’ οὐχί καί τῆς σοφοποιοῦ· τά δέ καί ταύτης πρός τοῖς ἄλλοις. Μόνοι δέ οἱ τῶν ἑαυτῶν τετηρηκότες τάξιν ἄγγελοι καί ὅσοι τῶν ἀνθρώπων ἐπανῆλθον εἰς τό δεδομένον τοῖς λογικοῖς ἄνωθεν ὑπερφυές ἀξίωμα καί τῆς θεοποιοῦ ἐνεργείας καί χάριτος μεταλαγχάνουσιν, αὐτοῦ τοῦ θείου καί ἀπορρήτου φωτισμοῦ. “Μόνης γάρ ἐστί”, κατά τόν θεῖον Μάξιμον “τῆς θείας χάριτος ἴδιον τό ἀναλόγως τοῖς οὖσι χαρίζεσθαι θέωσιν, λαμπρυνούσης τήν φύσιν τῷ ὑπέρ φύσιν φωτί, και τῶν οἰκείων ὅρων αὐτήν ὑπεράνω κατά τήν ὑπερβολήν τῆς δόξης ποιουμένης”17. Τίσιν οὖσιν; Ἀγγέλοις δηλαδή καί ἀνθρώποις, ὅσοι διεσώσαντο ἤ καί ἀνεσώσαντο, καί ἐφ’ ὅσον, τήν δεδομένην τῶν ἠθῶν ἁρμονίαν παρά τοῦ κτίσαντος, ὡς ὄργανα τελεῖν ἐκείνου τῆς ἐκείνου θείας ἐνεργείας καί χωρητικά, κἄν μή πάσης ἕκαστον ἀμερίστως ἐκείνης μεριζομένης. “Εἰ γάρ ἐπί τοῦ πυρός, ἔνθα οὐσία ἐστί τό ὑποκείμενον καί σῶμα, καί μερίζεται καί οὐ μερίζεται”, φησίν ὁ Χρυσόστομος Θεολόγος, “πολλῷ μᾶλλον ὅταν περί ἐνεργείας ὁ λόγος ᾖ, καί ἐνεργείας τῆς ἐξ ἀσωμάτου οὐσίας”»18.
Ἔτσι, ὅποιος συγχέει τίς οὐσιοποιές, ζωοποιές, σοφοποιές καί θεοποιές ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ περιπίπτει σέ σοβαρά θεολογικά σφάλματα πού συγγενεύουν μέ τόν πανθεϊσμό ἤ τόν ἀγνωστικισμό.
Ἐπειδή μέσα στήν κτίση δέν ὑφίστανται ἁπλῶς οἱ λεγόμενοι φυσικοί νόμοι, ἀλλά οἱ ἄκτιστοι λόγοι, οἱ «λόγοι τῶν ὄντων» καί ἐπειδή ὁ Θεός διευθύνει τά πάντα ἄνευ κτιστῶν μέσων, γι’ αὐτό σέ ὅλα τά ὄντα, ἀκόμη καί στούς ἰούς ἐνεργεῖ ἡ οὐσιοποιός καί ζωοποιός ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, χωρίς νά σημαίνη ὅτι αὐτές σώζουν τόν ἄνθρωπο, ὁ ὁποῖος ἁγιάζεται ἀπό τήν ἁγιοποιό ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, καθαρτικῶς, φωτιστικῶς καί θεοποιῶς.
Ἕβδομον, κάποιοι θεολογοῦντες προωθοῦν τό ἑξῆς σχῆμα σκέψης:
1. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ.
2. Τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ ἀπέβαλε τήν φθορά μετά τήν Ἀνάσταση.
3. Τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ εἶναι ἀδύνατον νά κομίζη τήν φθορά.
4. Ἡ Ἐκκλησία ὡς θεία Λειτουργία εἶναι τό Σῶμα Χριστοῦ.
5. Ἡ θεία Λειτουργία γίνεται στόν Ναό.
6. Στόν Ναό καί τήν θεία Λειτουργία ἀπενεργοποιοῦνται οἱ νόμοι τῆς φθορᾶς, διότι ἡ θεία Λειτουργία, τό κτίσμα τοῦ Ναοῦ καί ὡς χῶρος στόν ὁποῖο τελεῖται τό μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας, εἶναι τό ἴδιο τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ πού εἶναι ἄφθαρτο.
7. Συνεπῶς ἡ χρήση μάσκας καί κάθε προστατευτικοῦ μέσου ἐντός τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ εἶναι βλασφημία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, διότι στηρίζεται στήν ἄποψη ὅτι ὁ ἀτμοσφαιρικός άέρας ἐντός τοῦ κτίσματος τοῦ Ναοῦ καί τό ἴδιο τό κτίσμα εἶναι χῶρος φθορᾶς. Ἀντιθέτως, ὁ ἀτμοσφαιρικός ἀέρας καί τό ἴδιο τό κτίσμα εἶναι τόποι ἀφθαρσίας καί ἀπενεργοποίησης τῶν φυσικῶν νόμων, διότι τό κτίσμα τοῦ Ναοῦ καί ὁ ἀέρας ἐντός του εἶναι τό ἴδιο τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ.
Τά ἅλματα τῆς λογικῆς σκέψης, ἡ ὁποία ταυτίζει τόν ἀτμοσφαιρικό ἀέρα τοῦ Ναοῦ καί τήν τοιχοποιΐα μέ τήν ἴδια τήν θεία Κοινωνία, φθάνοντας μάλιστα στό σημεῖο νά κατακρίνονται ὡς βλάσφημοι ὅσοι δέν τά ταυτίζουν, τό λιγότερο πού μποροῦμε νά ποῦμε εἶναι ὅτι δέν ἀντέχουν σέ σοβαρή θεολογική κριτική.
Ἐδῶ ἔχει σημασία νά δῆ κανείς τήν ὅποια τεκμηρίωση προσφέρεται γιά νά στηρίξη αὐτήν τήν, ἄς ποῦμε, λογική!
Χρησιμοποιήθηκε ἕνα καί μόνον χωρίο τοῦ ἁγίου Μαξίμου τοῦ Ὁμολογητοῦ ἀπό τό ἔργο του «Μυσταγωγία», στό ὁποῖο γράφεται ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι τύπος καί εἰκόνα τῆς Ἁγιοτριαδικῆς ἐνέργειας. Ὅπως ἡ Ἁγιοτριαδική ἐνέργεια συνέχει καί διακρατεῖ τό σύμπαν μέ τόν ἴδιο τρόπο καί ἡ Ἐκκλησία συνέχει καί διακρατεῖ τό σύμπαν. Κατά συνέπεια, ἰσχυρίζονται οἱ συγκεκριμένοι θεολογοῦντες, ὅτι ὅποιος ἰσχυρίζεται τήν ὕπαρξη τῶν φθοροποιητικῶν φυσικῶν νόμων ἐντός τοῦ Ναοῦ βλασφημεῖ τήν ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ καί συνεπῶς τό Ἅγιο Πνεῦμα.
Κατ’ ἀρχάς πρέπει νά ὑπενθυμίσουμε ὅτι κατά τήν ἑρμηνεία τῶν Ἁγίων Πατέρων, πού προαναφέρθηκε, στήν ἁμαρτία τῆς βλασφημίας τοῦ Ἁγίου Πνεύματος περιπίπτει ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος «τάς ἐνεργείας καί τούς καρπούς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος τῷ ἐναντίῳ ἐπιφημίσῃ».
Ἔπειτα, ἡ Ἐκκλησία εἶναι τύπος καί εἰκόνα τοῦ Θεοῦ «ὡς τήν αὐτήν αὐτῷ κατά μίμησιν καί τύπον ἐνέργειαν ἔχουσαν». Αὐτό σημαίνει ὅτι ἡ Ἐκκλησία δέν εἶναι εἰκών τῶν ἐνδοτάτων σχέσεων τῶν Προσώπων τῆς Ἁγίας Τριάδος, ἀλλά ὅτι ὁ Ἴδιος ὁ Θεός μέ τήν ἄκτιστη ἐνέργειά Του ἔφερε στήν ὕπαρξη τά ὄντα καί στήν συνέχεια «συνέχει καί συνάγει καί περιγράφει, καί ἀλλήλοις καί ἑαυτῷ προνοητικῶς ἐνδιασφίγγει· τά τε νοητά καί τά αἰσθητά».
Ὁ Θεός διατηρεῖ σέ μιά ἑνότητα τά πάντα, χωρίς νά ὑπάρχη σύγχυση, προνοεῖ γιά τά ὄντα καί μάλιστα, ὅπως λέγει ὁ ἅγιος Μάξιμος, ἡ Ἐκκλησία ὁδηγεῖ τούς πάντες στόν Χριστό μέ σκοπό τήν θέωσή τους. Αὐτό ἑρμηνεύεται θαυμάσια ἀπό τόν ἅγιο Μάξιμο στήν συνέχεια τοῦ κειμένου του γιά τό πῶς ἡ Ἐκκλησία συνέχει καί συγκρατεῖ τά πάντα σέ μιά ἑνότητα.
Τό χωρίο ὡστόσο δέν μαρτυρεῖ γιά τήν ἀνυπαρξία τῆς φθορᾶς οὔτε κατά τήν θεία Λειτουργία στόν Ἱερό Ναό, οὔτε πολύ περισσότερο στόν κτιστό κόσμο. Ὁ κόσμος συντηρεῖται ἀπό τόν Θεό καί συντηρεῖται σέ καθεστώς φθορᾶς, ἡ ὁποία ἀποτελεῖ κατά τούς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας τήν εὐλογία τοῦ σωματικοῦ θανάτου, «ἵνα μή τό κακόν ἀθάνατον γένηται». Ἀντιστοίχως καί ἡ Ἐκκλησία ὡς Σῶμα Χριστοῦ συνέχει καί διακρατεῖ τόν κόσμο ἐν φθορᾷ, ὄχι ἐν ἀφθαρσίᾳ. Ἡ ἀφθαρσία εἶναι δῶρο τῆς κοινῆς ἀνάστασης, ὅπως μαρτυρεῖ τό Σύμβολο τῆς Πίστεως.
Τό χωρίο τοῦ ἁγίου Μαξίμου δέν εὐνοεῖ οὔτε τήν ἄποψη γιά ἀπενεργοποίηση τῆς φθορᾶς ἐντός τοῦ κτίσματος τοῦ Ναοῦ, τό ὁποῖο κτίσμα κακοποιητικῶς ταυτίζεται μέ τό ἴδιο τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, τήν θεία Κοινωνία. Ἡ θεία Κοινωνία καί μόνο αὐτή δέν εἶναι φορέας μετάδοσης ἀσθενειῶν καί μολυσμάτων.
Θά γίνη μιά περαιτέρω ἀνάλυση τῆς διδασκαλίας τοῦ ἁγίου Μαξίμου τοῦ Ὁμολογητοῦ γιά τό θέμα αὐτό. Γράφει ὁ ἅγιος Μάξιμος:
«Α. Πῶς τε καὶ ποίῳ τρόπῳ εἰκών ἐστι καὶ τύπος Θεοῦ ἡ ἁγία Ἐκκλησία.
Τὴν τοίνυν ἁγίαν Ἐκκλησίαν, κατὰ πρώτην θεωρίας ἐπιβολήν, τύπον καὶ εἰκόνα Θεοῦ φέρειν, ἔλεγεν ὁ μακάριος γέρων ἐκεῖνος, ὡς τὴν αὐτὴν αὐτῷ κατὰ μίμησιν καὶ τύπον ἐνέργειαν ἔχουσαν.
Ὥσπερ γὰρ ὁ Θεὸς πάντα τῇ ἀπείρῳ δυνάμει ποιήσας καὶ εἰς τὸ εἶναι παραγαγὼν, συνέχει καὶ συνάγει καὶ περιγράφει, καὶ ἀλλήλοις καὶ ἑαυτῷ προνοητικῶς ἐνδιασφίγγει τά τε νοητὰ καὶ τὰ αἰσθητά, καὶ περὶ ἑαυτὸν ὡς αἰτίαν καὶ ἀρχὴν καὶ τέλος πάντα περικρατῶν, τὰ κατὰ τὴν φύσιν ἀλλήλων διεστηκότα, κατὰ μίαν τὴν πρὸς αὐτὸν ὡς ἀρχὴν σχέσεως δύναμιν ἀλλήλοις συννενευκότα ποιεῖ· καθ ̓ ἣν εἰς ταυτότητα κινήσεώς τε καὶ ὑπάρξεως ἀδιάφθορον καὶ ἀσύγχυτον ἄγεται τὰ πάντα, πρὸς οὐδὲν οὐδενὸς τῶν ὄντων προηγουμένως κατὰ φύσεως διαφορὰν ἢ κινήσεως στασιάζοντός τε καὶ διαιρουμένου· πάντων πᾶσι κατὰ τὴν μίαν τῆς μόνης ἀρχῆς καὶ αἰτίας ἀδιάλυτον σχέσιν τε καὶ φρουρὰν ἀφύρτως συμπεφυκότων· τὴν πάσας τε καὶ ἐπὶ πᾶσι κατὰ τὴν ἑκάστου τῶν ὄντων φύσιν θεωρουμένας ἰδικὰς σχέσεις, καταργοῦσάν τε καὶ ἐπικαλύπτουσαν· οὐ τῷ φθείρειν αὐτὰς καὶ ἀναιρεῖν καὶ μὴ εἶναι ποιεῖν, ἀλλὰ τῷ νικᾷν καὶ ὑπερφαίνεσθαι, ὥσπερ ὁλότης μερῶν ἢ καὶ αὐτῆς αἰτία τῆς ὁλότητος ἐπιφαινομένη, καθ ̓ ἣν ἥ τε ὁλότης αὐτὴ καὶ τὰ τῆς ὁλότητος μέρη φαίνεσθαί τε καὶ εἶναι πέφυκεν, ὡς ὅλην ἔχοντα τὴν αἰτίαν ἑαυτῶν ὑπερλάμπουσαν· καὶ ὥσπερ ἥλιος ὑπερφανεὶς ἀστέρων καὶ φύσιν καὶ δύναμιν, οὕτω τὴν αὐτῶν ὡς αἰτιατῶν αἰτίαν καλύπτουσαν ὕπαρξιν»19.
Τό κείμενο σαφέστατα κάνει λόγο γιά Πρόνοια τοῦ Θεοῦ σέ ὅλα τά ὄντα καί γιά τήν εὐταξία τοῦ σύμπαντος κόσμου. Οἱ λέξεις φθορά καί σύγχυσις σημαίνουν τήν ἀταξία τοῦ κτιστοῦ κόσμου, τήν ὁποία καί ἀποσοβεῖ ἀπό τίς σχέσιες τῶν ὄντων ὁ Τριαδικός Θεός.
Πιό κάτω ὁ ἅγιος Μάξιμος κάνει λόγο γιά τόν τύπο καί εἰκόνα τῆς Ἐκκλησίας πρός τήν Ἁγιοτριαδική ἐνέργεια, πού ἀναφέρεται στήν καλλιέργεια τῶν ψυχικῶν ἀρετῶν καί ὄχι δῆθεν σέ κάποια ἀνατροπή καί ἀπενεργοποίηση τῆς φυσικῆς φθορᾶς. Γράφει ὁ ἅγιος Μάξιμος:
«Κατὰ τὸν αὐτὸν τρόπον καὶ ἡ ἁγία τοῦ Θεοῦ Ἐκκλησία τὰ αὐτὰ τῷ Θεῷ περὶ ἡμᾶς ὡς ἀρχετύπῳ εἰκὼν ἐνεργοῦσα δειχθήσεται. Πολλῶν γὰρ ὄντων καὶ ἀπείρων ἀριθμῷ σχεδὸν, ἀνδρῶν τε καὶ γυναικῶν καὶ παίδων, γένει καὶ εἴδει, καὶ ἔθνεσι καὶ γλώσσαις, καὶ βίοις καὶ ἡλικίαις, καὶ γνώμαις καὶ τέχναις καὶ τρόποις καὶ ἤθεσι καὶ ἐπιτηδεύμασιν· ἐπιστήμαις τε αὖ καὶ ἀξιώμασι, καὶ τύχαις καὶ χαρακτῆρσι καὶ ἕξεσιν, ἀλλήλων διῃρημένων τε καὶ πλεῖστον διαφερόντων τῶν εἰς αὐτὴν γιγνομένων καὶ ὑπ ̓ αὐτῆς ἀναγεννωμένων τε καὶ ἀναδημιουργουμένων τῷ Πνεύματι· μίαν πᾶσι κατὰ τὸ ἴσον δίδωσι καὶ χαρίζεται θείαν μορφὴν καὶ προσηγορίαν, τὸ, ἀπὸ Χριστοῦ καὶ εἶναι καὶ ὀνομάζεσθαι· καὶ μίαν τὴν κατὰ πίστιν ἁπλῆν τε καὶ ἀμερῆ καὶ ἀδιαίρετον σχέσιν, τὴν τὰς πολλὰς καὶ ἀμυθήτους περὶ ἕκαστον οὔσας διαφοράς, οὐδ ̓ ὅτι κἂν εἰσὶ συγχωροῦσαν γνωρίζεσθαι, διὰ τὴν τῶν πάντων εἰς αὐτὴν καθολικὴν ἀναφορὰν καὶ συνέλευσιν· καθ ̓ ἣν οὐδεὶς τὸ παράπαν οὐδὲν ἑαυτῷ τοῦ κοινοῦ διωρισμένος ἐστί, πάντων συμπεφυκότων ἀλλήλοις καὶ συνημμένων, κατὰ τὴν μίαν ἁπλῆν τε καὶ ἀδιαίρετον τῆς πίστεως χάριν καὶ δύναμιν. “῏Ην γὰρ πάντων”, φησίν, “ἡ καρδία καὶ ἡ ψυχὴ μία»· ὡς ἐκ διαφόρων μελῶν σῶμα ἓν καὶ εἶναι καὶ ὁρᾶσθαι, καὶ αὐτοῦ Χριστοῦ τῆς ἀληθινῆς ἡμῶν κεφαλῆς ὄντως ἄξιον»20.
Τό κείμενο τοῦ ἁγίου Μαξίμου ὄχι ἁπλῶς δέν κάνει λόγο γιά ἀφθαρσία στήν Ἐκκλησία ὡς κτίσμα καί ὡς χῶρο συνάθροισης, ἀλλά ἀμέσως πιό κάτω ἐπιβεβαιώνει τήν φθορά σέ σχέση μέ τούς ἐκκλησιαζομένους καί ἀναμένει τήν κοινή ἀνάσταση ὡς κατάλυση τῆς φθορᾶς, ὅπως ἐξάλλου περιγράφεται στό Σύμβολο τῆς Πίστεως.
Ὁ ἅγιος Μάξιμος θεωρεῖ τόν ἄνθρωπο εἰκόνα τῆς Ἐκκλησίας καί θεωρεῖ ἐπίσης τόν ἄνθρωπο εἰκόνα τῆς Γραφῆς. Γράφοντας γιά τόν ἄνθρωπο ὡς Ἐκκλησία καλεῖ τόν ἄνθρωπο νά γίνη Ἐκκλησία καί αὐτό ἔκανε καί ἡ Ἱερά Σύνοδος μιλώντας γιά ἔμψυχους Ναούς στήν περίοδο τῆς πανδημίας:
«Δ. Πῶς τε καὶ ποίῳ τρόπῳ συμβολικῶς εἰκονίζει τὸν ἄνθρωπον ἡ ἁγία τοῦ Θεοῦ Ἐκκλησία, καὶ αὐτὴ ὡς ἄνθρωπος ὑπ ̓ αὐτοῦ εἰκονίζεται
Καὶ πάλιν κατ ̓ ἄλλον τρόπον θεωρίας, ἄνθρωπον τὴν ἁγίαν τοῦ Θεοῦ Ἐκκλησίαν ἔλεγε· ψυχὴν μὲν ἔχουσαν τὸ ἱερατεῖον, καὶ νοῦν τὸ θεῖον θυσιαστήριον· καὶ σῶμα τὸν ναόν, ὡς εἰκόνα καὶ ὁμοίωσιν ὑπάρχουσαν τοῦ κατ ̓ εἰκόνα Θεοῦ καὶ ὁμοίωσιν γενομένου ἀνθρώπου· καὶ διὰ μὲν τοῦ ναοῦ, ὡς διὰ σώματος, τὴν ἠθικὴν φιλοσοφίαν προβαλλομένην, διὰ δὲ τοῦ ἱερατείου, ὡς διὰ ψυχῆς, τὴν φυσικὴν θεωρίαν πνευματικῶς ἐξηγουμένην καὶ ὡς διὰ νοὸς τοῦ θείου θυσιαστηρίου, τὴν μυστικὴν θεολογίαν ἐμφαίνουσαν.
Καὶ ἔμπαλιν, Ἐκκλησίαν μυστικὴν τὸν ἄνθρωπον, ὡς διὰ ναοῦ μὲν τοῦ σώματος, τὸ πρακτικὸν τῆς ψυχῆς ταῖς τῶν ἐντολῶν ἐνεργείαις κατὰ τὴν ἠθικὴν φιλοσοφίαν ἐναρέτως φαιδρύνοντα, ὡς δι ̓ ἱερατείου δὲ τῆς ψυχῆς τοὺς κατ ̓ αἴσθησιν λόγους καθαρῶς ἐν Πνεύματι τῆς ὕλης περιτμηθέντας κατὰ τὴν φυσικὴν θεωρίαν διὰ λόγου τῷ Θεῷ προσκομίζοντα· καὶ ὡς διὰ θυσιαστηρίου τοῦ νοός, τὴν ἐν ἀδύτοις πολυύμνητον τῆς ἀφανοῦς καὶ ἀγνώστου μεγαλοφωνίας σιγὴν τῆς θεότητος, δι ̓ ἄλλης λάλου τε καὶ πολυφθόγγου σιγῆς προσκαλούμενον· καὶ ὡς ἐφικτὸν ἀνθρώπῳ, κατὰ μυστικὴν θεολογίαν αὐτῇ συγγινόμενον, καὶ τοιοῦτον γινόμενον, οἷον εἰκὸς εἶναι δεῖ τὸν ἐπιδημίας ἀξιωθέντα Θεοῦ, καὶ ταῖς αὐτοῦ παμφαέσιν αἴγλαις ἐνσημανθέντα»21.
Τό κείμενο ὅπως εἶναι προφανές δέν ὁμιλεῖ πουθενά γιά ἀφθαρσία καί κατάλυση τῶν λεγομένων φυσικῶν νόμων ἐντός τοῦ Ναοῦ, ἀλλά μόνον γιά τήν μετατροπή τοῦ ἀνθρώπου σέ θεούμενο μέσω τῆς πρακτικῆς φιλοσοφίας, τῆς φυσικῆς θεωρίας καί τῆς μυστικῆς θεολογίας.
Πότε ἔρχεται ἡ ἀφθαρσία; Μόνον μετά τήν κοινήν ἀνάσταση, κατά τό Σύμβολο τῆς Πίστεως. Γράφει ὁ ἅγιος Μάξιμος παρακάτω γιά τόν ἄνθρωπο πού προηγουμένως τόν ταύτισε μέ τήν Ἐκκλησία:
«Ζ. Πῶς ὁ κόσμος ἄνθρωπος λέγεται· καὶ ποίῳ τρόπῳ καὶ ὁ ἄνθρωπος, κόσμος.
…ὁ καθ ̓ ὅλου καὶ εἷς τρόπος τῆς ἐν ὅλοις ἀφανοῦς καὶ ἀγνώστου παρουσίας τῆς τῶν ὄντων συνεκτικῆς αἰτίας ποικίλως πᾶσιν ἐνυπάρχων, καὶ καθ ̓ ἑαυτὰ καὶ ἐν ἀλλήλοις τὰ ὅλα συνίστησιν ἄφυρτα καὶ ἀδιαίρετα· καὶ ἀλλήλων μᾶλλον, ἢ ἑαυτῶν κατὰ τὴν ἑνοποιὸν σχέσιν, ὄντα, παρίστησι· μέχρις οὗ λῦσαι παραστῇ τῷ συνδήσαντι, μείζονος ἕνεκα καὶ μυστικωτέρας οἰκονομίας, κατὰ τὸν καιρὸν τῆς ἐλπιζομένης καθολικῆς συντελείας· καθ ̓ ἣν καὶ ὁ κόσμος, ὡς ἄνθρωπος, τῶν φαινομένων τεθνήξεται, καὶ πάλιν ἀναστήσεται νέος ἐκ γεγηρακότος, κατὰ τὴν παραυτίκα προσδοκωμένην ἀνάστασιν· ἡνίκα καὶ ὁ καθ ̓ ἡμᾶς ἄνθρωπος, ὡς μέρος τῷ ὅλῳ καὶ μικρὸς τῷ μεγάλῳ, συναναστήσεται κόσμῳ, τὴν πρὸς τὸ μηκέτι δύνασθαι φθείρεσθαι κομισάμενος δύναμιν· ὅταν ἐμφερῆ τῇ τε ψυχῇ τὸ σῶμα, καὶ τοῖς νοητοῖς τὰ αἰσθητὰ, κατ ̓ εὐπρέπειαν καὶ δόξαν γενήσεται, μιᾶς ὅλοις κατ ̓ ἐναργῆ τε καὶ ἐνεργὸν παρουσίαν, ἀναλόγως ἑκάστῳ θείας ἐπιφαινομένης δυνάμεως, καὶ δι ̓ ἑαυτῆς τὸν τῆς ἑνώσεως ἄλυτον εἰς τοὺς ἀπείρους αἰῶνας συντηρούσης δεσμόν»22.
Ἔχει τεράστια σημασία ὅτι ὅλα αὐτά τίθενται στό ἴδιο ἔργο ἀπό τόν ἅγιο Μάξιμο, ὁ ὁποῖος θεωρεῖ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ τήν Ἐκκλησία καί εἰκόνα τῆς Ἐκκλησίας τόν ἄνθρωπο.
Σέ ἄλλο σημεῖο ὁ ἅγιος Μάξιμος γράφει ὅτι οἱ ἅγιοι ἐρευνῶντες τήν άφθαρσία τῆς φύσεως καί ἀναζητώντας τήν θέωση ἐντοπίζουν αὐτή τήν ἀφθαρσία μόνον στόν μέλλοντα αἰώνα:
«Ταῦτα μὲν τυχὸν πρῶτον ζητήσαντες καὶ ἐρευνήσαντες οἱ ἅγιοι διὰ Πνεύματος ἁγίου, τὴν πρακτικὴν κατώρθωσαν φιλοσοφίαν, μεθ ̓ ἥν οἷα δὴ καθαροὶ γεγονότες καὶ παντὸς ἐλεύθεροι μολυσμοῦ, πρὸς τὸ τέλος τῶν ὄντων ὑπὸ τοῦ αὐτοῦ Πνεύματος τὸ νοερὸν ἐκίνησαν ὄμμα τῆς ψυχῆς, ἐκζητοῦντες μετὰ τὴν προαιρετικὴν ἀνάστασιν καὶ τὴν τῆς φύσεως ἀφθαρσίαν καὶ ἐξερευνῶντες τούς τε τρόπους καὶ τοὺς λόγους τῆς κατ ̓ αὐτὴν θεοπρεποῦς ἀθανασίας. Οὐ γὰρ ἐζήτουν ἔτι τὴν ἀνάστασιν τῆς προαιρέσεως, ἣν ἤδη κατὰ τὴν πρακτικὴν λαβόντες εἶχον παρὰ τοῦ Πνεύματος, οὐδὲ τοὺς κατ ̓ αὐτὴν ἠρεύνων τρόπους, ἀλλ ̓ ἣν οὐκ εἶχον τῆς φύσεως ἐξεζήτουν ἀφθαρσίαν, καὶ τοὺς τρόπους καὶ τοὺς λόγους τῆς κατ ̓ αὐτὴν ἐξηρεύνων θεώσεως, πρὸς ἣν ἠπείγοντο, τῆς κατ ̓ αὐτὴν ἐν Χριστῷ δόξης ἐπιθυμοῦντες, ἵνα, ὥσπερ συνέπαθον αὐτῷ κατὰ τὸν αἰῶνα τοῦτον (ὅν, ὡς ἔφην, καιρὸν ὠνόμασεν ὁ Λόγος) οὕτω καὶ συνδοξασθῶσι κατὰ τὸν αἰῶνα τὸν μέλλοντα, κληρονόμοι μὲν ὑπὲρ φύσιν Θεοῦ κατὰ τὴν χάριν, συγκληρονόμοι δὲ Χριστοῦ κατ ̓ οἰκονομίαν, τῇ δυνάμει τῆς ἐνανθρωπήσεως, τὴν ὅλην οἰκειουμένου φύσιν, γινόμενοι» 23.
Ἑπομένως ὁ ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής δέν κάνει λόγο γιά ἀφθαρσία τῆς Ἐκκλησίας ὡς κτίσματος, ἀλλά διδάσκει, ὅτι ὑφίσταται τώρα ἡ φθορά στόν ἄνθρωπο καί ἡ φθορά θά καταργηθῆ στήν κοινή ἀνάσταση.
Ὄγδοο. Συνέχεια τοῦ προηγουμένου εἶναι ὅτι ἡ φθαρτότητα εἶναι στοιχεῖο τοῦ κόσμου τῆς πτώσεως, κατά τόν Ἀπόστολο Παῦλο «πᾶσα ἡ κτίσις συστενάζει καί συνωδίνει ἄχρι τοῦ νῦν»24. Ἤδη ἀπό τήν γονιμοποίηση τοῦ πρώτου ὠαρίου καί τήν ἔναρξη τῆς ζωῆς τοῦ ἐμβρύου, μεταξύ τῶν γονιδίων, ἐνυπάρχουν καί τά γονίδια τῆς φθαρτότητος καί τῆς θνητότητος, τῶν ἀσθενειῶν καί τοῦ θανάτου, καί γι’ αὐτό μαζί μέ τήν αὔξηση τοῦ σώματος συνυπάρχει καί ἡ φθαρτότητα καί ἡ θνητότητα.
Αὐτό δέν σημαίνει ὅτι ὁ ἄνθρωπος δέν μπορεῖ νά μετέχη ταυτοχρόνως καί τῆς καθαρτικῆς, φωτιστικῆς καί θεοποιοῦ ἐνεργείας Θεοῦ. Ἔτσι, στόν θεούμενο ἄνθρωπο συνυπάρχει ἡ φθαρτότητα μαζί μέ τήν ἁγιότητα. Ὁ κάθε Χριστιανός, ἰδιαίτερα ὁ ἅγιος εἶναι Ναός τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, μέλος τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ καί συγχρόνως διακρίνεται γιά τήν φθαρτότητα τοῦ σώματός του, ἔχει ἀσθένειες καί λαμβάνει φάρμακα γιά τήν ἴαση καί ἀντιμετώπισή του.
Ἔτσι, συμπορεύεται στόν ἄνθρωπο καί τόν ἅγιο ἡ φθαρτότητα μέ τήν ἁγιότητα. Οἱ βίοι τῶν συγχρόνων ἁγίων, πού μετεῖχαν τῆς ἀκτίστου Χάριτος τοῦ Θεοῦ καί ἔπασχαν ἀπό διάφορες ἀσθένειες, καί δέχονταν τίς εὐεργετικές παρεμβάσεις τῶν ἰατρῶν, εἶναι ἐκφραστικοί καί δηλωτικοί. Ἡ ἀποδιδομένη ἀφθαρσία σέ κτίσμα, ἀντικειμενικά εἶναι θεολογική ἀστοχία.
Ἐκ παραλλήλου ὁ ἅγιος Συμεών ὁ Νέος Θεολόγος γράφει γιά τά ἱερά Λείψανα τῶν Ἁγίων ὅτι δέν ἔχουν προσλάβει τήν ὁλική ἀφθαρσία τῆς κοινῆς ἀναστάσεως, διότι αὐτό εἶναι κάτι πού θά συμβῆ στόν μέλλοντα αἰώνα. Ἡ φθορά συμπαρεκτείνεται στά ἱερά Λείψανα τῶν Ἁγίων ἕως τῆς κοινῆς Ἀναστάσεως μαζί μέ μιά μερική ἀφθαρσία καί αὐτό πάλι σέ ὅσες περιπτώσεις ὁρίσει ὁ Τριαδικός Θεός. Γράφει:
«Τὰ σώματα τῶν ἁγίων ὑπὸ τῆς ἑνωθείσης τῇ ψυχῇ αὐτῶν χάριτος, ἤτοι τοῦ θείου πυρὸς μεταλαμβάνοντα, ἁγιάζονται καὶ ἐκπυρούμενα διαυγῆ καὶ αὐτὰ γίνονται καὶ πολὺ τῶν ἄλλων σωμάτων διαφορώτερα καὶ τιμιώτερα ἀποκαθίστανται. Ἐπειδὰν δὲ ἡ ψυχὴ ἐξέλθοι καὶ τοῦ σώματος χωρισθῇ, εὐθὺς καὶ αὐτὰ τῇ φθορᾷ παραδίδονται καὶ ἐκ τοῦ κατὰ μικρὸν διαλύονται· τὰ δὲ καὶ ἐπὶ πολλοὺς χρόνους διαμένουσι, μήτε ἄφθαρτα μένοντα παντελῶς, μήτε πάλιν τελείως φθειρόμενα, ἀλλὰ καὶ τῆς ἀφθαρσίας καὶ τῆς φθορᾶς τὰ γνωρίσματα ἐν ἑαυτοῖς διασῴζουσιν, εἰς τὴν τελευταίαν ἐξανάστασιν ἀφθαρτωθῆναι τελείως καὶ ἀνακαινισθῆναι τηρούμενα.
Τίνος οὖν ἕνεκεν καὶ διὰ τί; Ὅτι οὐκ ἔπρεπε πρὸ τῆς τῶν κτισμάτων ἀνακαινίσεως τὰ τῶν ἀνθρώπων ἀναστήσεσθαι καὶ ἀφθαρτωθήσεσθαι σώματα, ἀλλ’ ὥσπερ αὕτη παρήχθη πρῶτον ἄφθαρτος, ἔπειτα ὁ ἄνθρωπος, ὕστερον, οὕτω πάλιν πρῶτον τὴν κτίσιν ἀπὸ τῆς φθορᾶς εἰς τὴν ἀφθαρσίαν χρὴ μεταποιηθῆναι, εἴτ’ οὖν ἀλλαγῆναι, καὶ οὕτω σὺν αὐτῇ καὶ ἅμα αὐτῇ καὶ τὰ φθαρέντα σώματα τῶν ἀνθρώπων ἀνακαινισθῆναι»25.
Ἔνατον. Ὁ Ἱερός Ναός εἶναι ὁ χῶρος συναντήσεως τῶν Χριστιανῶν πού εἶναι τά πραγματικά, ἀληθινά μέλη τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι τό Σῶμα τοῦ ζῶντος Χριστοῦ, ὅπως ἀναλύει διεξοδικά ὁ Ἀπόστολος Παῦλος στίς Ἐπιστολές του, καί ὁ χῶρος στόν ὁποῖον συναντῶνται τά μέλη τῆς Ἐκκλησίας τιτλοφορεῖται Ἱερός Ναός, Ἐκκλησία. Μπορεῖ αὐτός ὁ χῶρος νά εἶναι μέσα σέ μιά φυλακή, σέ ἕνα κάτεργο, σέ μιά ἀποθήκη, ἀλλά αὐτό δέν σημαίνει ὅτι ὁ Ἱερός Ναός ἀπαλλάσσεται τῆς φθορᾶς, οὔτε ὅτι μετατρέπεται σέ ἄκτιστο, ἐπειδή ἐκεῖ τελεῖται ἡ θεία Λειτουργία.
Ἡ ἄποψη ὅτι ὁ Ἱερός Ναός στόν ὁποῖο γίνεται ἡ θεία Λειτουργία μετατρέπεται σέ ἄκτιστο καί ἀποστειρωμένο ἀπό κάθε ἰό καί μικρόβιο πού προέρχεται ἀπό ἀσθενοῦντας Χριστιανούς εἶναι εἰδωλολατρεία, πανθεϊσμός, δεισιδαιμονία. Ἄλλωστε, ὡς δεισιδαιμονία χαρακτηρίζεται ἡ σύγχυση καί ἡ ταύτιση μεταξύ ἀκτίστου καί κτιστοῦ.
Ὁ Ἱερός Ναός, κατά τόν ἱερό Νικόλαο Καβάσιλα εἶναι τύπος, εἰκόνα καί μίμημα τοῦ πραγματικοῦ Ναοῦ τοῦ Θεοῦ πού εἶναι ὁ ἄνθρωπος. Γράφει:
«Ἔπειτα παράδειγμα τοῦ θυσιαστηρίου τόν ἱεράρχην οὐ τοῦτο ποιεῖ μόνον, ὅτι τῶν τοιούτων αὐτός τεχνίτης, ἀλλ’ ὅτι ναός εἶναι Θεοῦ καί θυσιαστήριον μόνη τῶν ὁρωμένων ἤ τῶν ἀνθρώπων δύναται φύσις, ὡς τό γε χερσίν ἀνθρώπων παγέν εἰκόνα τούτου σῴζει καί τύπον· ὅθεν ἔδει τό πρᾶγμα πρό τῆς εἰκόνος ἐν τῷ σχήματι τούτῳ φανῆναι καί τἀληθές τοῖς τύποις ἡγήσασθαι»26.
Ἑπομένως, ὅποιος ἰσχυρίζεται ὅτι τό κτίσμα τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ εἶναι ἀποστειρωμένος χῶρος ἀπό φθαρτά στοιχεῖα, στήν πράξη ἀναγνωρίζει ὅτι καί ὁ ἄνθρωπος πού ἔχει μέσα του τήν ἁγιοποιό καί θεοποιό ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, εἶναι ἄφθαρτος καί ἀπό αὐτήν τήν ζωή, πού σημαίνει ὅτι δέν πρέπει νά δέχεται ἀπολύτως καμμιά εὐεργετική παρέμβαση τῆς ἰατρικῆς ἐπιστήμης, δηλαδή δέν πρέπει νά δέχεται οὔτε φάρμακα, οὔτε πράξεις παρέμβασης στό σῶμα του (ἐγχείρηση), πράγμα ἐντελῶς ἀθεολόγητο καί ἀνόητο!
Οἱ ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας γνωρίζουν ὅτι ἡ φθορά εἶναι παροῦσα καί στά ὑλικά στοιχεῖα πού προσφέρονται ἐντός τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ πρός καθαγιασμό διά τῶν ἱερῶν μυστηρίων. Ὁ ἅγιος Συμεών Θεσσαλονίκης γράφει:
«…εἰ συνέβη τόν προσενεχθέντα θεῖον ἄρτον (ἐννοεῖ τῆς προσκομιδῆς) ὑπό μυῶν, ἤ ἑτέρου ζώου βρωθῆναι, καί μή ἴδοι ὁ ἱερεύς, μετά δέ τήν εἴσοδον γνῷ, προσκομίσαι ἕτερον ἄρτον ἀνατεμών συνήθως, καί ἐπιλέγων τά προφητικά ῥήματα καί ὅσα λέγειν καί ποιεῖν ἔθος· καί τήν εὐχήν τῆς προσκομιδῆς ἐπιλέγειν, εἴτα ἐπάγειν ἀπό τῆς μεγάλης εἰσόδου τά τῶν εὐχῶν, αἵ καί τελεστικαί εἰσί μᾶλλον»27.
Ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ ἁγιορείτης συναφῶς πρός τά ἀνωτέρω γράφει:
«Ἁρμόδιον εἶναι εἰς τόν παρόντα Κανόνα (λβ ́ τῆς Πενθέκτης) καί ἀναγκαιότατον εἰς τούς ἱερεῖς, τό νά προσθέσουμε ἐν τῇ παρούσῃ ὑποσημειώσει, τί πρέπει νά γίνεται ἄν τύχῃ νά χυθοῦν, ἤ νά φαγωθοῦν ἀπό ζωΰφια τά θεῖα Μυστήρια. Ὁ μέν οὖν Συμεών ὁ Θεσσαλονίκης, (ἐρώτησ. πα ́.) λέγει, ὅτι, ἄν τύχῃ νά χυθοῦν ταῦτα, ὅταν τελειώσῃ ἡ μεγάλη εἴσοδος (ταὐτόν εἰπεῖν πρό τοῦ ἁγιασμοῦ καί τῆς μετουσιώσεως), ἤ καί φαγωθῇ ὁ ἄρτος ἐν τῇ προσκομιδῇ ἀπό ποντικούς, καί μετά τήν μεγάλην εἴσοδον τοῦτο νοηθῇ, πρέπει ὁ ἱερεύς νά ποιῇ δευτέραν ἕνωσιν ἐν τῷ ποτηρίῳ, καί νά προσκομίζῃ ἕτερον ἄρτον μετά τῶν προφητικῶν ρημάτων, ἐπιλέγων καί τήν εὐχήν τῆς προθέσεως»28.
Ὅσοι ἔχουν ἀντίθετες ἀπόψεις πρέπει νά ἀπαντήσουν:
1. Ἔπεσε σέ βλασφημία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ὁ ἅγιος Συμεών Θεσσαλονίκης, ὁ ὁποῖος προτρέπει ἐντός τῆς θείας Λειτουργίας καί πρό τοῦ καθαγιασμοῦ τῶν Τιμίων Δώρων νά άντικαθίσταται ὁ Ἄρτος καί ὁ οἶνος, σέ περίπτωση πού ἐμφιλοχωρήσουν ἐπί τῶν ἱερῶν Σκευῶν μύγες καί τρωθοῦν τά Τίμια Δῶρα; Γιατί συμβουλεύει τούς ἱερεῖς νά προχωρήσουν σέ ἀντικατάσταση;
2. Ἔπεσε σέ βλασφημία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης, ὁ ὁποῖος ἀναλόγως προτρέπει ἀκολουθώντας τόν ἅγιο Συμεών, νά ἀντικαθίστανται τά Τίμια Δῶρα πρό τοῦ καθαγιασμοῦ;
Μέ βάση τήν λογική τους θά ἔπρεπε νά συνεχίσουν ὅλοι οἱ Ἱερεῖς τήν θεία Λειτουργία μέ τά παρόντα μολύσματα, διότι κατά τήν γνώμη τους στήν θεία Λειτουργία ἀπενεργοποιεῖται ἡ φθορά παντοῦ, ἤτοι, στόν ἀτμοσφαιρικό ἀέρα τοῦ Ναοῦ, ἀκόμη καί στήν τοιχοποιΐα.
Μερικοί ἐπικαλοῦνται τίς εὐχές κατά τήν τελετή τῶν ἐγκαινίων, ὅτι δῆθεν δι’ αὐτῶν ὅλα τά ὑλικά στοιχεῖα τοῦ Ναοῦ ἁγιάζονται καί ὅτι μέ τόν τελετουργικό ἁγιασμό ἀποβάλλουν τήν φθορά καί γίνονται ἀπρόσβλητα ἀπό ὁποιοδήποτε μολυσμό. Ἐπικαλοῦνται τήν εὐχή τοῦ Ἀρχιερέως: «…Δέσποτα Κύριε, ὁ Θεός ὁ Σωτῆρ ἡμῶν… κατάπεμψον τό πανάγιόν σου Πνεῦμα, τό προσκυνητόν καί παντοδύναμον, καί ἁγίασον τόν Οἶκον τοῦτον· πλήρωσον αὐτόν φωτός ἀϊδίου· αἱρέτισον αὐτόν εἰς κατοικίαν σήν· ποίησον αὐτόν σκήνωμα δόξης σου, κατακόσμησον αὐτόν τοῖς θεῖοις σου καί ὑπερκοσμίοις χαρίσμασι…». Στήν συνέχεια τῆς εὐχῆς, βέβαια, ἐπειδή ὁ ἁγιασμός δέν ἀπαλλάσει τό κτίσμα ἀπό τίς συνέπειες τῆς φθορᾶς, εὔχεται ὁ Ἀρχιερέας: «Φύλαξον αὐτόν ἕως τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος ἀσάλευτον». Αὐτό τό αἴτημα τῆς εὐχῆς εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς ἐπίγνωσης ὅτι ὁ ἐγκαινιασμένος Οἶκος τοῦ Θεοῦ δέν εἶναι ἄφθαρτος, διότι βλέπουμε Ἱερούς Ναούς πού δέχθηκαν τόν ἁγιασμό τῆς τελετῆς τῶν ἐγκαινίων, στούς ὁποίους μάλιστα λειτούργησαν μαρτυρημένης ἁγιότητος λειτουργοί, νά κατακρημνίζονται ἀπό σεισμούς ἤ βομβαρδισμούς ἤ ἀπό τήν μανία ἀλλοπίστων κατακτητῶν.
Ὁ Ἱερός Ναός εἶναι ὁ χῶρος τῆς ἐμφανείας τοῦ Θεοῦ καί ὁ ἐκκλησιαζόμενος ἀνάλογα μέ τήν πνευματική του κατάσταση μετέχει τῆς ἐνεργείας Θεοῦ μέ τήν προσευχή του καί τήν μετοχή του στά ἅγια μυστήρια. Ἀληθής ναός εἶναι ὁ ἄνθρωπος πού μετέχει τῆς ἀκτίστου φωτιστικῆς καί θεοποιοῦ ἐνεργείας τοῦ Θεοῦ.
Αὐτό ὅμως δέν σημαίνει ὅτι ἁγιάζονται ὅλα τά ὑλικά δομικά στοιχεῖα τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ (πέτρες, ξύλα, κονίαμα κ.λπ.), γιατί τότε θά περιπίπταμε σέ μιά μορφή εἰδωλολατρίας. Ὅπως ἐπίσης καί ὁ Χριστιανός πού βαπτίζεται καί χρίεται ἤ ἀκόμη καί κοινωνεῖ τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματος τοῦ Χριστοῦ, γενόμενος μέλος τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ, δέν σημαίνει ὅτι δέχεται στό σῶμα του τήν ἀφθαρσία καί ἑπομένως δέν ἔχει ἀνάγκη θεραπείας μέ φάρμακα καί νοσηλεῖες. Μάλιστα δέ καί
ἅγιοι ἄνθρωποι μετά πού κοινωνοῦν τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματος τοῦ Χριστοῦ λαμβάνουν φάρμακα πού τούς συνέστησαν οἱ ἰατροί.
Σέ συνάφεια μέ τά ἀνωτέρω ἀναφέρουμε τό 28ο (ΚΗ´) κανόνα τῆς Πενθέκτης Οἰκουμενικῆς Συνόδου, ὁ ὁποῖος μέ σαφήνεια μᾶς λέει ὅτι Σῶμα Χριστοῦ εἶναι μόνον ὁ προσφερθείς Ἄρτος στήν θεία Εὐχαριστία καί τίποτε ἄλλο. Ὅπως ἐπισημαίνει μάλιστα στήν ἑρμηνεία αὐτοῦ τοῦ Κανόνα ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης, Σῶμα Χριστοῦ δέν εἶναι οὔτε κἄν οἱ μερίδες τῆς Θεοτόκου, τῶν Ἁγίων, τοῦ Ἐπισκόπου καί τῶν πιστῶν πού ἑνώνονται στό Ἅγιο Ποτήριο μέ τό Αἷμα τοῦ Χριστοῦ καί ἀκουμποῦν τό Σῶμα Του. Καί ὅπως εἶναι αὐτονόητο, πολύ περισσότερο δέν εἶναι Σῶμα Χριστοῦ τό κτίσμα τοῦ Ναοῦ, οἱ τοῖχοι καί ὁ χῶρος πού περικλείουν, ὥστε νά θεωρεῖται τόπος ἀφθαρσίας, ἀπρόσβλητος ἀπό ἰούς καί μικρόβια.
Ὁ ΚΗ ́ κανόνας τῆς Πενθέκτης Οἰκουμενικῆς Συνόδου διακελεύει:
«Ἐπειδὴ ἐν διαφόροις ἐκκλησίαις μεμαθήκαμεν, σταφυλῆς ἐν τῷ θυσιαστηρίῳ προσφερομένης κατά τι κρατῆσαν ἔθος, τοὺς λειτουργοὺς ταύτην τῇ ἀναιμάκτῳ τῆς προσφορᾶς θυσίᾳ συνάπτοντας, οὕτως ἅμα τῷ λαῷ διανέμειν ἀμφότερα, συνείδομεν, ὥστε μηκέτι τοῦτό τινα τῶν ἱερωμένων ποιεῖν, ἀλλ ̓ εἰς ζωοποίησιν, καὶ ἁμαρτιῶν ἄφεσιν, τῷ λαῷ τῆς προσφορᾶς μόνης μεταδιδόναι· ὡς ἀπαρχὴν δὲ τὴν τῆς σταφυλῆς λογιζομένους προσένεξιν, ἰδικῶς τοὺς ἱερεῖς εὐλογοῦντας, τοῖς αἰτοῦσι ταύτης μεταδιδόναι, πρὸς τὴν τοῦ δοτῆρος τῶν καρπῶν εὐχαριστίαν, δι ̓ ὧν τὰ σώματα ἡμῶν, κατὰ τὸν θεῖον ὅρον, αὔξει τε καὶ ἐκτρέφεται. Εἴ τις οὖν κληρικὸς παρὰ τὰ διατεταγμένα ποιήσοι, καθαιρείσθω»29.
Εἶναι πολύ σημαντική μιά ὑποσημείωση στήν ἑρμηνεία τοῦ κανόνος αὐτοῦ πού περιλαμβάνει ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης στό «Πηδάλιον». Γράφει ὁ ἅγιος Νικόδημος:
«Οὐ μόνο δέ χωριστά ἀπό τά σταφύλια πρέπει νά μεταδίδεται ἡ ἁγία Κοινωνία, ἀλλά καί χωριστά ἀπό τάς μερίδας. Διά τοῦτο καί Συμεών ὁ Θεσσαλονίκης (κεφ.Ϟδ’.) λέγει ὅτι οἱ ἱερεῖς πρέπει νά προσέχουν καλά, νά μή μεταλαμβάνουν τούς Χριστιανούς ἀπό τάς μερίδας, ἀλλά ἀπό τό ἴδιον αὐτό σῶμα τοῦ Κυρίου. Ἐάν δέ ᾖναι πολλοί οἱ μέλλοντες μεταλαβεῖν (καθώς ἀκολουθεῖ μάλιστα κατά τήν μεγάλην [Πέμπτην] κατά τήν ἑορτήν τῆς Χριστοῦ γεννήσεως, τῶν ἁγίων Ἀποστόλων, καί τῆς Θεοτόκου) ἄς μή βάλουν τάς μερίδας μέσα εἰς τό ἅγιον Ποτήριον, διά νά μή τύχῃ καί κάμουν λάθος, καί κοινωνήσουν τινά ἐξ αὐτῶν, ἀλλά ἄς τάς ἀφίνουν εἰς τό ἅγιον Δισκάριον, καί ἀφ’ οὗ κοινωνήσουν τούς χριστιανούς, τότε ἄς τά βάλουν, καί ἄς τελειοῦσι τά ἅγια, καθώς τοιουτοτρόπως συνηθίζουν νά κάμουν καί εἰς τά Μοναστήρια τοῦ ἁγίου Ὄρους. Διότι ἄν καί αἱ Μερίδες ἠνώθηκαν μέ τό αἷμα τοῦ Κυρίου καί σῶμα, ἀλλ’ ὅμως δέν ἔγιναν καί σῶμα τοῦ Κυρίου αὐτόχρημα»30.
Ἔτσι μιλοῦν οἱ ἅγιοι Πατέρες πού γνωρίζουν τήν δύναμη τῶν μυστηρίων τῆς Ἐκκλησίας καί ἔχουν τό χάρισμα τῆς διάκρισης τῶν πνευμάτων. Αὐτή εἶναι ἡ παράδοση τῆς Ἐκκλησίας. Ἄν οἱ μερίδες πού ἑνώθηκαν μέ τό Αἷμα τοῦ Χριστοῦ καί τό Σῶμα, «δέν ἔγιναν καί σῶμα τοῦ Κυρίου αὐτόχρημα», πολύ περισσότερο δέν εἶναι Σῶμα Χριστοῦ τό κτίσμα τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ καί ὁ ἀέρας πού περικλείεται στό ἐσωτερικό του.
Δέκατον. Εἶναι ἀθεολόγητο καί τό λιγότερο ἀνόητο τό νά δέχεται κανείς ὅτι μέ τήν λήψη προστατευτικῶν μέτρων γιά κάθε ἀσθένεια, ὁ βαπτισμένος Χριστιανός «ἀναγκαστικά» ἐπανέρχεται στήν πρό τοῦ βαπτίσματος κατάσταση, δηλαδή χάνει τήν δωρεά τοῦ Ἁγίου Βαπτίσματος.
Ὁ ἅγιος Διάδοχος Φωτικῆς διδάσκει ὀρθοδόξως ὅτι μέ τό βάπτισμα λαμβάνει κανείς τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ στό βάθος τῆς καρδιᾶς του καί δέν φεύγει ἀπό ἐκεῖ, ἁπλῶς μπορεῖ νά σκεπασθῆ ἀπό τά πάθη. Στό κείμενό του μέ τίτλο «τά ἑκατόν γνωστικά κεφάλαια (οστ ́, οζ ́, οη ́, οθ ́, π, πα ́)», ἀντικρούει τήν αἵρεση τῶν Μασσαλιανῶν οἱ ὁποῖοι ὑποστήριζαν ὅτι στόν ἴδιο χῶρο τῆς ψυχῆς, στόν νοῦ συνυπάρχει ἡ Χάρη μέ τόν σατανά. Γράφει31:
«οστ ́. Τινές ὑπενόησαν τήν χάριν ἅμα καί τήν ἁμαρτίαν, τοῦτ’ ἔστι τό πνεῦμα τῆς ἀληθείας καί τό πνεῦμα τῆς πλάνης, ἐπί τῶν βαπτιζομένων ἐγκρύπτεσθαι εἰς τόν νοῦν. Ὅθεν, φησίν, τό μέν ἕν πρόσωπον εἰς τά καλά παρακαλεῖ τόν νοῦν, τό δέ ἕτερον εὐθύς πρός τά ἐναντία. Ἐγώ δέ ἐκ τῶν θείων γραφῶν καί ἐξ αὐτῆς δέ τῆς τοῦ νοῦ αἰσθήσεως κατείληφα ὅτι πρό μέν τοῦ ἁγίου βαπτίσματος ἔξωθεν ἡ χάρις πρός τά καλά προτρέπεται τήν ψυχήν, ὁ δέ Σατανᾶς ἐν τοῖς αὐτῆς ἐμφωλεύει βάθεσιν ὅλας τάς τοῦ νοῦ ἀποφράττειν δεξιάς πειρώμενος διεξόδους· ἀπό δέ αὐτῆς τῆς ὥρας ἐν ᾗπερ ἀναγεννώμεθα, ἔξωθεν μέν ὁ δαίμων γίνεται, ἔσωθεν δέ ἡ χάρις. Ὅθεν εὑρίσκομεν ὅτι, ὡς πάλαι ἐκυρίευεν ἡ πλάνη τῆς ψυχῆς, οὕτως μετά τό βάπτισμα αὐτῆς κυριεύει ἡ ἀλήθεια. Ἐνεργεῖ μέντοι καί ὁ Σατανᾶς μετά τοῦτο τῇ ψυχῇ καθάπερ τό πρίν καί χείρω δέ τά πολλά, οὐχ ὡς συμπαρών δέ τῇ χάριτι, μή γένοιτο, ἀλλὰ καπνίζων ὥσπερ τόν νοῦν διά τῆς ὑγρότητος τοῦ σώματος τήν ἡδύτητα τῶν ἀλόγων ἡδονῶν· παραχωρήσει δέ τοῦ θεοῦ τοῦτο γίνεται, ἵνα διά τῆς ζάλης καί τοῦ πυρὸς τῆς δοκιμασίας διερχόμενος ὁ ἄνθρωπος οὕτως ἐν ἀπολαύσει, εἰ θέλει, γένηται τοῦ ἀγαθοῦ. Διήλθομεν γάρ, φησίν, διά πυρός καί ὕδατος καί ἐξήγαγες ἡμᾶς εἰς ἀναψυχήν».
«οζ ́. Ἡ χάρις, ὡς ἔφην, ἀπ’ αὐτῆς τῆς ῥοπῆς ἐν ᾗ βαπτιζόμεθα, ἐν αὐτῷ τῷ βάθει τοῦ νοῦ ἐγκρύπτεται, αὐτήν τήν αἴσθησιν αὐτοῦ κρύπτουσα τήν ἑαυτῆς παρουσίαν· ἐπειδάν δέ ἄρξηταί τις ἐκ πάσης προθέσεως ἐρᾶν τοῦ θεοῦ, τότε ἀρρήτῳ τινί λόγῳ διά τῆς τοῦ νοῦ αἰσθήσεως προσομιλεῖ τῇ ψυχῇ μέρος τι τῶν ἑαυτῆς ἀγαθῶν».
Ἀπό αὐτά φαίνεται ὅτι «πρό τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος ἔξωθεν ἡ χάρις προτρέπει τήν ψυχή πρός τό καλό, ἐνῶ ὁ Σατανᾶς ἐμφωλεύει στό βάθος τῆς ψυχῆς. Ὅμως, μετά τό Βάπτισμα ἡ Χάρη «ἐν αὐτῷ τῷ βάθει τοῦ νοῦ ἐγκρύπτεται» καί ὅταν ἀρχίση ὁ ἄνθρωπος νά ἀγαπᾶ τόν Θεό μέ ὅλη τήν πρόθεσή του μεταδίδει ἕνα μέρος τῶν ἀγαθῶν της στήν ψυχή, διά τῆς αἰσθήσεως τοῦ νοῦ μέ κάποιον ἄρρητο λόγο, ἐνῶ τά πονηρά πνεύματα ἐμφωλεύουν καί μετακινοῦνται στίς αἰσθήσεις τοῦ σώματος, μέ τήν εὔκολη ὁδό τῆς σαρκός, «ἐπί τῶν ἔτι νηπιαζόντων τῇ ψυχῇ».
Ἑπομένως τό νά ἰσχυρίζεται κανείς ὅτι ὅποιος καθ’ οἱονδήποτε τρόπο, ἁμαρτάνη μετά τό Βάπτισμα, βάζοντας προστασία στό πρόσωπό του καί κάνοντας ἐμβόλιο, ἐπανέρχεται στήν πρό τοῦ Βαπτίσματος κατάσταση, αὐτός βλασφημεῖ στό Ἅγιον Πνεῦμα, ἀφοῦ ἡ Χάρη τοῦ Θεοῦ μέ τό Ἅγιο Βάπτισμα παραμένει πάντα στό βάθος τῆς καρδίας. Σκεπάζεται μέν αὐτή ἡ Χάρη μέ τά πάθη, ἀλλά εἶναι ἀθεολόγητος καί βλάσφημος κατά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ὁ ἰσχυρισμός, ὅτι ἡ Χάρη τοῦ Βαπτίσματος ἐγκαταλείπει τόν ἄνθρωπο. Γράφει ὁ ἅγιος Διάδοχος Φωτικῆς:
«οθ ́. Ὁ Σατανᾶς, ὡς εἶπον, διά μέν τοῦ ἁγίου βαπτίσματος ἐκβάλλεται ἀπό τῆς ψυχῆς, συγχωρεῖται δέ αὐτῷ ἕνεκεν τῶν προειρημένων αἰτιῶν ἐνεργεῖν αὐτῇ διά τοῦ σώματος· ἡ μέν γάρ χάρις τοῦ Θεοῦ εἰς αὐτό τό βάθος τῆς ψυχῆς, τοῦτ’ ἔστιν εἰς τόν νοῦν, κατασκηνοῖ. Πᾶσα γάρ, φησίν, ἡ δόξα τῆς θυγατρός τοῦ βασιλέως ἔσωθεν, οὐ φαινομένη τοῖς δαίμοσιν. Διόπερ ἐξ αὐτοῦ τοῦ βάθους τῆς καρδίας ἡμῶν αἰσθανόμεθα τοῦ θείου ὥσπερ ἀναβλύζοντος πόθου, ὅτε θερμῶς τοῦ Θεοῦ μεμνήμεθα· τά δέ πονηρά πνεύματα λοιπόν ταῖς αἰσθήσεσι τοῦ σώματος ἐνάλλεταί τε καί ἐμφωλεύει διά τῆς εὐχερείας τῆς σαρκός ἐνεργοῦντα ἐπί τῶν ἔτι νηπιαζόντων τῇ ψυχῇ».
Μέ τήν εὐκαιρία αὐτή πρέπει νά δοῦμε τήν διδασκαλία τοῦ ἁγίου Διαδόχου Φωτικῆς καί γιά τίς ἀσθένειες, τήν ἰατρική τέχνη, καί τά φάρμακα, διότι δι’ αὐτῶν ἐνεργεῖ ὁ Θεός. Καθώς, ἐπίσης, καί τήν διδασκαλία ὅτι οἱ μέν ἀναχωρητές μοναχοί μποροῦν νά ἀφήνουν τόν ἑαυτό τους ἀπολύτως στόν Θεό, οἱ δέ ζῶντες στόν κόσμο μποροῦν νά χρησιμοποιοῦν τά τῆς ἰατρικῆς τέχνης «διά τό μή εἰς κενοδοξίαν αὐτούς εἰς πειρασμόν ἐμπίπτειν τοῦ διαβόλου». Γράφει:
«Ἰατρούς μετακαλεῖσθαι ἐν τῷ καιρῷ τῶν νόσων οὐδέν τό κωλῦον. Ἐπειδή γάρ ἔμελλεν ὑπό τῆς ἀνθρωπίνης πείρας ποτέ συλλέγεσθαι ἡ τέχνη, διά τοῦτο καί προϋπῆρχε τά φάρμακα. Πλήν οὐκ ἐχρῆν εἰς αὐτούς τήν ἐλπίδα ἔχειν τῆς ἰάσεως, ἀλλ’ εἰς τόν ἀληθινόν ἡμῶν σωτῆρα καί ἰατρόν Ἰησοῦν Χριστόν. Ταῦτα δέ λέγω τοῖς ἐν κοινοβίοις ἤ ἐν πόλεσι τόν σκοπόν τῆς ἐγκρατείας κατορθοῦσι διά τό μή δύνασθαι αὐτούς ἐκ τῶν συμβαινουσῶν περιστάσεων ἄπαυστον ἔχειν διά τῆς ἀγάπης τήν ἐνέργειαν τῆς πίστεως, ἄλλως τε καί διά τό μή εἰς κενοδοξίαν αὐτούς καί πειρασμόν ἐμπίπτειν τοῦ διαβόλου. Ἐξ ὧν τινες αὐτῶν ἰατρῶν μή χρῄζειν ἐπὶ πολλῶν ἐπαγγέλλονται. Εἰ δέ τις τόν ἀναχωρητικόν βίον ἐν ἐρημοτέροις μεταξύ δύο ἤ τριῶν ὁμοτρόπων ἀδελφῶν κατορθοῖ τόποις, μόνῳ τῷ κυρίῳ ἑαυτόν τῷ ἰωμένῳ ἡμῶν πᾶσαν νόσον καί πᾶσαν μαλακίαν ἐν πίστει προσαγέτω, κἀν ὁποίοις ἄν περιπίπτοι πάθεσιν. Ἔχει γάρ τῶν νόσων ἱκανήν μετά τόν κύριον τήν ἐρημίαν παρήγορον. Ὅθεν οὔτε τῆς ἐνεργείας ὁ τοιοῦτος πένεταί ποτε τῆς πίστεως, ἐπειδή μάλιστα οὔτε που ἐνδείξασθαι τήν ἐκ τῆς ὑπομονῆς εὑρίσκει ἀρετήν καλῷ τῇ ἐρημίᾳ κεχρημένος παραπετάσματι διά τοῦτο γάρ ὁ κύριος κατοικίζει μονοτρόπους ἐν οἴκῳ»32.
Ἀπό τά χωρία αὐτά τοῦ ἁγίου Διαδόχου Φωτικῆς ἐξάγεται ὅτι, ἀκόμη καί ἄν κάποιος ἀρνηθῆ τόν Χριστό, δέν χάνει τήν δωρεά τοῦ Βαπίσματος, γι’ αὐτό δέν ἐπαναλαμβάνεται τό Βάπτισμα, ἀλλά ἀκολουθεῖ ἡ χαρισματική μετάνοια καί ἡ χρίση μέ τό Ἅγιο Μῦρο.
Ἑπομένως, ἡ ἄποψη ὅτι μέ τήν χρησιμοποίηση ἀπό τόν Χριστιανό ἑνός θεραπευτικοῦ τρόπου τῆς ἰατρικῆς ἐπιστήμης ἐπανέρχεται ὁ ἄνθρωπος στήν πρό τοῦ Βαπτίσματος κατάσταση αὐτή εἶναι ὄντως βλασφημία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, γιατί ἀρνεῖται ὅτι μέ τό Βάπτισμα ἡ Χάρη Του παραμένει στό βάθος τῆς καρδιᾶς.
Ἑνδέκατον. Τό Ἅγιον Βάπτισμα καί τό Ἅγιον Χρῖσμα ἐνεργοποιοῦν τήν νοερά ἐνέργεια, ὥστε νά μεθέξη ὁ Χριστιανός τῆς καθαρτικῆς, φωτιστικῆς καί θεοποιοῦ ἐνεργείας τοῦ Θεοῦ. Στήν συνέχεια μέ τίς ἁμαρτίες σκοτίζεται καί πάλιν ὁ νοῦς τοῦ ἀνθρώπου, ἡ νοερά ἐνέργεια ταυτίζεται μέ τήν λογική, τά πάθη καί τό περιβάλλον, ὅπως διδάσκει ὁ π. Ἰωάννης Ρωμανίδης.
Ὁπότε, ἔργο τοῦ πνευματικοῦ πατρός εἶναι μέ τά Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας νά βοηθήση τόν ἄνθρωπο νά ἐνεργοποιηθῆ ἡ νοερά ἐνέργεια μέσα του, ὥστε νά μεθέξη τῆς ἀκτίστου Χάριτος τοῦ Θεοῦ. Δέν εἶναι ἔργο τοῦ πνευματικοῦ πατρός νά ἐνεργοποιῆ τήν λογική ἐνέργεια πού γίνεται μέ τήν ἀνθρώπινη σπουδή καί γνώση.
Στήν Ὀρθόδοξη πατερική διδασκαλία ὑφίσταται διάκριση μεθοδολογιῶν, δηλαδή ἄλλη εἶναι ἡ μεθοδολογία γνώσεως τοῦ Θεοῦ, καί ἄλλη εἶναι ἡ μεθοδολογία γνώσεως τῆς ἐπιστήμης. Ἡ μέθοδος γνώσεως τοῦ Θεοῦ γίνεται διά τῆς νοερᾶς ἐνεργείας στήν καρδιά, ὅπως εἶπε ὁ Χριστός «μακάριοι οἱ καθαροί τῇ καρδίᾳ, ὅτι αὐτοί τόν Θεόν ὄψονται»33, ἤ ὅπως λέγει ὁ Εὐαγγελιστής Λουκᾶς «τότε διήνοιξεν αὐτῶν τόν νοῦν τοῦ συνιέναι τάς γραφάς»34. Ἡ μέθοδος γνώσεως τῶν
κτιστῶν πραγμάτων γίνεται μέ τήν λογική ἐπεξεργασία.
Ἡ παραθεώρηση τῆς διπλῆς μεθοδολογίας γνώσεων καί ἡ ὑποστήριξη τῆς ἑνιαίας μεθοδολογίας γνώσεων τόσο γιά τόν Θεό ὅσο καί γιά τά ἀνθρώπινα, φιλοσοφία-ἐπιστήμη, εἶναι τό κέντρο τοῦ σχολαστικισμοῦ τοῦ Μεσαίωνος. Γι’ αὐτό ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς ἀντικρούοντας τόν Βαρλαάμ γράφει ὅτι «οὐκ ἄλλη μόνον ἡ παρά τῆς ἔξω παιδείας γνῶσις, ἀλλά ἐναντίως, πρός τήν ἀληθῆ καί πνευματικήν διοικεῖται γνῶσιν, εἰ καί τινες αὐτοί τε παρ’ αὐτῆς ὡς ἔοικε παρηγμένοι καί τούς αὐτῶν ἀκροωμένους παράγειν ἐγχειροῦντες, ὡς περί μιᾶς καί τῆς αὐτῆς διαλέγονται, τέλος τῆς θεωρίας ἀποφαινόμενοι ταύτην»35.
Δωδέκατον. Ὑφίστανται ὅρια μεταξύ θεολογίας καί ἐπιστήμης, ἀφοῦ ἄλλο εἶναι τό ἔργο τοῦ θεολόγου καί ἄλλο τοῦ ἐπιστήμονος. Στό θέμα αὐτό ὁ καθηγητής π. Ἰωάννης Ρωμανίδης ἔκανε τήν διασάφηση.
«Οἱ Ρωμαῖοι Πατέρες διδάσκουν ἐκ τῆς ἐμπειρίας τῆς θεώσεως, δηλαδή τῆς θεοπτίας, ὅτι μεταξύ τοῦ Θεοῦ καί τῶν κτισμάτων δέν ὑπάρχει καμμία ὁμοιότης, ἄν καί τά κτίσματα ἐδημιουργήθησαν ὑπό τοῦ Θεοῦ καί ἐξαρτῶνται ἀπό τόν Θεόν. Τοῦτο σημαίνει ὅτι ἡ περί Θεοῦ ἀλήθεια καί ἡ περί τῆς φύσεως τοῦ σύμπαντος ἀλήθεια δέν ταυτίζονται, ἄν καί ἡ μία ἐξαρτᾶται ἀπό τήν ἄλλην.
Ὁ θεόπτης γνωρίζει τόν Θεόν. Ὁ φιλόσοφος ἤ ὁ ἐπιστήμων ἐρευνᾷ τά κτίσματα. Οὔτε ὁ φιλόσοφος, οὔτε ὁ ἐπιστήμων δύναται νά ἔχῃ τήν περί Θεοῦ γνῶσιν τοῦ θεόπτου προφήτου, ἀποστόλου, καί ἁγίου, ἐφ’ ὅσον ὁ Θεός δέν ὁμοιάζει μέ τίποτε ἀπό αὐτά πού ἐρευνᾷ μέσῳ τῆς ἐπιστημονικῆς του μεθόδου ἤ τῆς φιλοσοφικῆς του φαντασίας. Ἀντιθέτως ὁ θεόπτης δύναται νά εἶναι ἤ νά γίνῃ ἐπιστήμων, ἀλλά ὄχι ὅμως μέσῳ τῆς θεοπτίας.
Ὁ θεόπτης γνωρίζει πῶς νά ἑτοιμάσῃ τούς ἀνθρώπους διά τήν θεπτίαν. Ὁ ἐπιστήμων γνωρίζει πῶς νά διδάξῃ τήν ἐπιστημονική του μέθοδον εἰς τούς μαθητάς του. Ὁ θεόπτης δύναται νά γνωρίζῃ τόν τρόπον ἐρεύνης τῶν φυσικῶν φαινομένων, ὄχι ὅμως ἀπό τήν θεοπτίαν, ἀλλά ἀπό τόν ἐπιστήμονα. Καί ὁ ἐπιστήμων δύναται νά γίνῃ θεόπτης, ἀλλά ὄχι μέσῳ τῆς ἐπιστήμης του, ἀλλά μόνον μέσῳ τοῦ θεόπτου. Ὁ θεόπτης δύναται νά εἶναι κάτα κόσμον ἐγγράμματος ἤ ἀγράμματος. Ὁ ἐπιστήμων δύναται νά εἶναι κατά Θεόν ἐγγράμματος ἤ ἀγράμματος.
Ὁ θεόπτης εἶναι θεόπνευστος καί ὁμιλεῖ ἀπλανῶς περί Θεοῦ καί ὁδηγεῖ ἀλαθήτως πρός τόν Θεόν, ἀλλά δέν εἶναι ἀλάθητος εἰς τά ἀφορῶντα τάς θετικάς καί ἄλλας ἐπιστήμας θέματα, περί τῶν ὁποίων δύναται νά γνωρίζῃ μόνον ὅσα γνωρίζουν οἱ σύγχρονοί του ἐπιστήμονες.
Ὁ ἐπιστήμων ὅμως ἠμπορεῖ νά συγχέῃ τά περί τῆς φύσεως τοῦ κόσμου πορίσματά του μέ τάς περί Θεοῦ ἀπόψεις του καί νά λέγῃ ἀνεύθυνα πράγματα, ἀλλά μόνον φιλοσοφῶν, ἐφ’ ὅσον ἐκφεύγει τῆς αὐστηρᾶς του ἐπιστημονικῆς μεθόδου.
Παρομοίως καί ὁ “θεολόγος” δύναται νά ἰσχυρίζεται ἐπιστημονικάς ἀνοησίας, ἀλλά μόνον φιλοσοφῶν, ἐφ’ ὅσον ἐκφεύγει τῆς αὐστηρᾶς θεολογικῆς μεθόδου τῶν θεοπτῶν»36.
Τό συμπέρασμα ἀπό ὅσα ἀναφέρθησαν στό κείμενο αὐτό εἶναι ὅτι ὅποιος ὑποστηρίζει, μέ σαθρά «θεολογικά» ἐπιχειρήματα καί μέ βερμπαλιστικούς θεολογικούς λόγους ὅτι ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος καί σύνολη ἡ Ἐκκλησία ὑπέπεσαν στήν ἁμαρτία τῆς βλασφημίας τοῦ Ἁγίου Πνεύματος μέ τό νά λάβουν μέτρα προστασίας τῶν Χριστιανῶν μέσα στούς Ἱερούς Ναούς σέ καιρό πανδημίας, ἐκτός, βέβαια, ἀπό τήν μετάληψη τῶν Τιμίων Δώρων, τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματος τοῦ Χριστοῦ, σφάλλει θεολογικά καί ἐκκλησιαστικά, καί στήν οὐσία αὐτός βλασφημεῖ τό Ἅγιον Πνεῦμα, τό ὁποῖο ἐνοικεῖ στήν Ἐκκλησία καί ἐνεργεῖ στόν ἄνθρωπο, ἀκόμη καί στήν κατάσταση τῆς φθαρτότητος καί τῆς θνητότητός του, ἀνάλογα μέ τόν βαθμό τῆς πνευματικῆς του ζωῆς.
_____________________________________________
1 Ματθ, ιβ ́, 31-32.
2 Ματθ. ιβ ́, 22-30.
3 Μ. Βασιλείου ἔργα 9, ΕΠΕ, Θεσσαλονίκη 1973, σελ. 336.
5 P.G. τόμ. 123, στ. 269-272.
9 βλ. βιβλίο μου «Ἐκκλησία καί πανδημία», σελ. 215-216.
23 ἔνθ. ἄν. τόμος 14Γ, Θεσσαλονίκη 1992, σελ. 172-174.
(Πηγή: parembasis.gr)
Δημοσιεύτηκε στην κατηγορία 
Tags: 
