Καμπανάκι για τις πρόωρες γεννήσεις στη χώρα μας από την πρώτη μελέτη του είδους, η οποία δείχνει ότι διπλασιάστηκαν μέσα σε διάστημα 28 ετών
Οπως εξηγεί στο «Βήμα της Κυριακής» ο επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας, καθηγητής Μαιευτικής-Γυναικολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, διευθυντής της Α’ Μαιευτικής-Γυναικολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών στο νοσοκομείο «Αλεξάνδρα» και εκλεγμένος πρόεδρος της Παγκόσμιας Εταιρείας Περιγεννητικής Ιατρικής κ. Αριστείδης Αντσακλής, η προωρότητα αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες περιγεννητικής θνησιμότητας (ορίζεται ως η θνησιμότητα μέσα στις πρώτες επτά ημέρες από τη γέννηση), αλλά και νοσηρότητας των βρεφών. Τα νέα σε ό,τι αφορά την περιγεννητική θνησιμότητα είναι πάντως καλά. «Η περιγεννητική θνησιμότητα εμφανίζει γενικώς μείωση τα τελευταία χρόνια σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά και στη χώρα μας, σύμφωνα με τη μελέτη που διεξαγάγαμε. Τα ευρήματά μας έδειξαν ότι το 1980 η αναλογία της θνησιμότητας των νεογνών ήταν 20,8/1.000 ζώσες γεννήσεις, ενώ το 2008 η αντίστοιχη αναλογία ήταν 3,7/1.000 ζώσες γεννήσεις. Η μείωση αυτή δεν οφείλεται στο ότι έχουμε καταφέρει να αποκρυπτογραφήσουμε πλήρως τις αιτίες της περιγεννητικής θνησιμότητας, αλλά στο ότι υπάρχει σημαντική βελτίωση τα τελευταία χρόνια στη νοσηλεία των νεογνών στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας».
Σε ό,τι αφορά τα αίτια των πρόωρων γεννήσεων ο κ. Αντσακλής αναφέρει ότι η προωρότητα αποτελεί μια επιπλοκή της εγκυμοσύνης με πολυπαραγοντική αιτιολογία, η οποία σε μεγάλο βαθμό παραμένει στο σκοτάδι για τους ειδικούς. Μεταξύ των αιτιολογικών παραγόντων πάντως που συνδέονται με τις πρόωρες γεννήσεις περιλαμβάνονται ιατρικά προβλήματα της μητέρας ή του εμβρύου, γενετικές επιδράσεις, η έκθεση σε περιβαλλοντικούς παράγοντες, οι θεραπείες για την υπογονιμότητα, καθώς και κοινωνικοοικονομικοί, αλλά και συμπεριφορικοί παράγοντες. Ο καθηγητής περιγράφει κάποιες από τις «ρίζες» του προβλήματος: «Κατ’ αρχάς, έχουμε πλέον πολλές γεννήσεις διδύμων – οι πολύδυμες κυήσεις αποτελούν σαφή παράγοντα προωρότητας. Οι πολύδυμες κυήσεις συνδέονται συχνά με την εφαρμογή μεθόδων εξωσωματικής γονιμοποίησης, καθώς οι γυναίκες πλέον αποφασίζουν να γίνουν μητέρες σε ολοένα και μεγαλύτερη ηλικία. Η μεγάλη ηλικία της μητέρας αποτελεί άλλον έναν παράγοντα κινδύνου για προωρότητα». Στη μελέτη σημειώνεται ότι τη δεκαετία του 1980 οι περισσότερες γυναίκες στην Ελλάδα γίνονταν μητέρες στα 20-24 χρόνια τους. Στις αρχές του 21ου αιώνα όμως η μέση ηλικία μητρότητας ανέβηκε κατά μία ολόκληρη δεκαετία (στα 30-34 έτη). Συγκεκριμένα, ως το 2008 οι γυναίκες που γίνονταν μητέρες μετά τα 34 έτη τους αποτελούσαν το 20,9% επί του συνόλου των γυναικών που βίωναν τη μητρότητα, όταν το αντίστοιχο ποσοστό το 1980 ήταν μόλις 6,9%. Αλμα στην ηλικία της μητρότητας λοιπόν, αλλά και άλμα προς τις… θερμοκοιτίδες.
Τι σημαίνει να είσαι πρόωρο
Η πρόωρη γέννηση, ακόμη και κατά τέσσερις ως έξι εβδομάδες σε σύγκριση με το φυσιολογικό, μπορεί να έχει βαρύ κόστος για την υγεία του παιδιού – τόσο βραχυπρόθεσμο όσο και μακροπρόθεσμο.
- Τα πρόωρα βρέφη συχνά χρειάζονται ειδική φροντίδα στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας Νεογνών, όπως υποστήριξη των ζωτικών λειτουργιών τους. Αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο επανεισαγωγής στο νοσοκομείο ακόμη και αν έχουν καταφέρει να βγουν από τη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας, καθώς και αυξημένο κίνδυνο αιφνιδίου βρεφικού θανάτου.
- Μία από τις κύριες βραχυπρόθεσμες συνέπειες της προωρότητας για την υγεία αφορά τα σοβαρά αναπνευστικά προβλήματα. Με δεδομένο ότι όταν ένα παιδί γεννιέται πρόωρα οι πνεύμονές του δεν έχουν ωριμάσει αρκετά ώστε να είναι έτοιμοι να αντεπεξέλθουν στον εφ’ όρου ζωής «φόρτο εργασίας» που τους περιμένει, συχνά τα μωρά αυτά χρειάζονται τεχνητή υποστήριξη της αναπνοής. Τα αναπνευστικά αυτά προβλήματα μπορούν να διαρκέσουν κατά το πρώτο έτος ζωής του παιδιού αλλά και να αυξήσουν τον κίνδυνο άσθματος αργότερα στη ζωή του.
- Ο εγκέφαλος είναι το τελευταίο μεγάλο όργανο που ωριμάζει στο έμβρυο – είναι χαρακτηριστικό ότι συνεχίζει να αναπτύσσεται και μετά τη στιγμή της γέννησης. Οσο πιο πρόωρο γεννιέται ένα βρέφος τόσο περισσότερες πιθανότητες έχει να εμφανιστεί αιμορραγία στον εγκέφαλό του ή άλλα σημάδια στρες τα οποία μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την εγκεφαλική ανάπτυξη. Ακόμη και στην 35η εβδομάδα της κύησης ο εγκέφαλος του εμβρύου ζυγίζει μόλις τα δύο τρίτα του βάρους του σε σύγκριση με το βάρος που έχει όταν η κύηση ολοκληρωθεί (περίπου στην 40ή εβδομάδα). Αν το παιδί γεννηθεί πρόωρα, ακόμη και λίγες εβδομάδες νωρίτερα, η σημαντική διαδικασία της ολοκλήρωσης της ανάπτυξης του εγκεφάλου λαμβάνει χώρα εκτός της μήτρας, δηλαδή σε ένα μη φυσιολογικό περιβάλλον.
- Τα πρόωρα βρέφη μπορούν να εμφανίσουν μακροπρόθεσμα προβλήματα υγείας όπως εγκεφαλική παράλυση, νοητική υστέρηση, βλάβες στην όραση και στην ακοή, προβλήματα σε διαφορετικά όργανα αλλά και στη γενικότερη ανάπτυξη.
- Ακόμη και τα όψιμα πρόωρα μωρά (εκείνα που γεννιούνται μεταξύ της 34ης και της 36ης εβδομάδας) παρουσιάζουν συχνά μακροπρόθεσμες δυσκολίες, όπως προβλήματα στη συμπεριφορά, στην κοινωνικοποίηση και στη διαχείριση των συναισθημάτων, μαθησιακά προβλήματα. Αντιμετωπίζουν επίσης αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης της Διαταραχής Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ).
- Τα παιδιά που γεννιούνται πρόωρα αντιμετωπίζουν αυξημένες πιθανότητες χρόνιων προβλημάτων υγείας στην ενήλικη ζωή τους όπως καρδιοπάθειες, υπέρταση και διαβήτη.
ΤΡΕΙΣ ΝΕΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ
Ψυχή, σώμα και τσιγάρο
Ψυχικές παθήσεις: Ερευνητές του King’s College του Λονδίνου και του Ινστιτούτου Καρολίνσκα στη Στοκχόλμη της Σουηδίας διεξήγαγαν μία από τις μεγαλύτερες μελέτες σχετικά με τη σύνδεση των πρόωρων γεννήσεων και της ψυχικής υγείας αργότερα στη ζωή των παιδιών – η μελέτη περιελάμβανε στοιχεία σχετικά με 1,5 εκατομμύρια γεννήσεις στη Σουηδία από το 1973 ως το 1985. Ανακάλυψαν, όπως ανέφεραν πριν από λίγους μήνες στο επιστημονικό έντυπο «Αrchives of General Psychiatry», ότι άτομα που γεννήθηκαν πολύ πρόωρα (πριν από την 32η εβδομάδα της κύησης) αντιμετώπιζαν τριπλάσιο κίνδυνο να νοσηλευθούν με ψυχιατρική διαταραχή μετά τα 16 χρόνια τους ή στην ενήλικη ζωή τους σε σύγκριση με όσα ολοκλήρωσαν την κύηση. Ο κίνδυνος αυτός φάνηκε να ποικίλλει ανάλογα με το ψυχιατρικό πρόβλημα – σε ό,τι αφορούσε την ψύχωση ήταν 2,5 φορές μεγαλύτερος, σε ό,τι αφορούσε την κατάθλιψη τρεις φορές μεγαλύτερος και τη διπολική διαταραχή 7,4 φορές μεγαλύτερος. Τα ευρήματα αποκάλυψαν επίσης έναν μικρότερο αλλά υπαρκτό κίνδυνο ψυχιατρικών διαταραχών σε παιδιά που γεννήθηκαν μεταξύ της 32ης και της 36ης εβδομάδας της κύησης. Σύμφωνα με τους ερευνητές, η σύνδεση αυτή έχει τη βάση της σε λεπτές αλλαγές κατά την ανάπτυξη του εγκεφάλου. Το ανώριμο νευρικό σύστημα των πρόωρων βρεφών είναι ιδιαιτέρως ευάλωτο σε τραυματισμούς του εγκεφάλου οι οποίοι προέρχονται από επιπλοκές στη γέννα.
Θέμα ζωής και θανάτου: Αμερικανική μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2011 στο επιστημονικό περιοδικό «Obstetrics and Gynecology» έδειξε ότι λίγες εβδομάδες αναμονής και υπομονής μπορούν να κάνουν τη διαφορά ακόμη και μεταξύ ζωής και θανάτου του παιδιού. Σύμφωνα με τη μελέτη αυτή που διεξήχθη από ειδικούς των Εθνικών Ινστιτούτων Υγείας των ΗΠΑ, του Ιδρύματος «March of Dimes» που μάχεται για την υγεία των βρεφών και της αμερικανικής Υπηρεσίας Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA), τα ποσοστά θνησιμότητας των βρεφών μειώνονται στο μισό αν το παιδί γεννηθεί τουλάχιστον στις 39 εβδομάδες της κύησης αντί για τις 37. Συγκεκριμένα η ανάλυση των στοιχείων της αμερικανικής Στατιστικής Υπηρεσίας που αφορούσαν το 2006 έδειξε ότι τα ποσοστά βρεφικής θνησιμότητας ήταν 3,9 ανά 1.000 γεννήσεις βρεφών στην 37η εβδομάδα της κύησης και 1,9 ανά 1.000 γεννήσεις για τα παιδιά που ολοκλήρωναν την κύηση και έρχονταν στο φως κατά τη 40ή εβδομάδα.
Σωτήρια καπνοαπαγόρευση: Το κάπνισμα της μητέρας αλλά και των γύρω της αποτελεί έναν από τους παράγοντες κινδύνου που… εγκυμονούν προωρότητα. Το γεγονός αυτό αποδεικνύεται μάλιστα μέσα από μια μελέτη που είδε πριν από λίγες ημέρες το φως της δημοσιότητας στην έγκριτη επιθεώρηση «British Medical Journal». Ειδικοί του Πανεπιστημίου Χάσελτ στο Βέλγιο διερεύνησαν στοιχεία που αφορούσαν 600.000 γεννήσεις και είδαν ότι τα ποσοστά γέννησης πρόωρων βρεφών (πριν από την 37η εβδομάδα της κύησης) εμφάνισαν σημαντική μείωση σε τρεις περιόδους οι οποίες τοποθετούνταν έπειτα από διαφορετικές φάσεις εφαρμογής της «καπνοαπαγόρευσης» στη χώρα. Συγκεκριμένα το 2006 το κάπνισμα απαγορεύθηκε στα περισσότερα γραφεία και στους δημόσιους χώρους, ενώ ακολούθησαν τα εστιατόρια το 2007 καθώς και τα μπαρ που σερβίρουν φαγητό το 2010. Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι μετά τις απαγορεύσεις του 2007 και του 2010 το ποσοστό πρόωρων γεννήσεων έπεσε κατά περίπου 3% τη φορά – σε απόλυτους αριθμούς, τα ποσοστά αυτά αντιστοιχούν σε μείωση κατά έξι πρόωρες γεννήσεις ανά 1.000 γεννήσεις.
(Πηγή: "TO BHMA" 24/2/2013)