Ομιλία στο τμήμα Επιστήμης Υπολογιστών του Πανεπιστημίου Κρήτης. Στην διάλεξη παρουσιάζονται τα βασικά χαρακτηριστικά και οι κεντρικές έννοιες του υπερανθρωπισμού και του τεχνικού μετανθρωπισμού, όπως επίσης οι μεταξύ τους ομοιότητες και διαφορές. Εστιάζοντας στην σημασία της αθανασίας σκιαγραφείται μια κριτική σε αμφότερους στο πλαίσιο ενός ψηφιακού ανθρωπισμού.

Διαβάστε περισσότερα »

Η σταδιακή κυριαρχία των ψηφιακών τεχνολογιών στον σύγχρονο κόσμο έχουν οδηγήσει στην ανάδυση ενός εικονιστικού υποκειμένου, δηλαδή ενός ανθρώπου που αντιλαμβάνεται τον εαυτό του μέσα από την ψηφιακή εικόνα του.

Αυτός ο σύγχρονος εικονιστικός άνθρωπος φέρει μια αβεβαιότητα και μια βαθιά ανασφάλεια λόγω της επιτάχυνσης των ρυθμών του βίου, ενώ παράλληλα κατέχει μια αυξημένη ελευθερία επιλογής, η οποία όμως δεν του εγγυάται μεγαλύτερη ελευθερία, αφού παραχωρεί την αυτονομία του σε αλγορίθμους, ώστε να μπορέσει να ανταπεξέλθει στην ανεξέλεγκτη πληθωρικότητα πληροφοριών.

Μέσα στο εικονιστικό αυτό περιβάλλον, το υποκείμενο ποθεί να γίνει σκηνοθέτης του βίου του και να διεκδικήσει την προσοχή των υπολοίπων μέσω του συναισθήματος, ενώ λόγω της απουσίας σωματικότητας τείνει να χάσει εντελώς την έννοια του χώρου και του χρόνου.

Όλες αυτές οι νέες απαιτήσεις δημιουργούν το ρεύμα του υπερανθρωπισμού, δηλαδή ένα ρεύμα σκέψης που πιστεύει ότι ο άνθρωπος χρήζει αναβάθμισης, για να μπορέσει να ανταποκριθεί σε όλες αυτές τις νέες απαιτήσεις. Από τη ριζική αναβάθμιση και τον βιοφιλελευθερισμό μέχρι τη φρόνιμη αναβάθμιση και τους βιοσυντηρητικούς, ο Θεοφάνης Τάσης μας εξηγεί γιατί ο ίδιος τάσσεται ενάντια στην αναβάθμιση του ανθρώπου, εφόσον αυτό φέρει τον κίνδυνο της απώλειας της «ανθρωπινότητας».

Η Βίκυ Φλέσσα συνομιλεί με τον Θεοφάνη Τάση.

Διαβάστε περισσότερα »

Στην ταινία Stalker (1979) ένας ιχνηλάτης οδηγεί έναν συγγραφέα και έναν επιστήμονα στη Ζώνη, ένα απαγορευμένο μέρος γεμάτο κινδύνους, με προορισμό ένα δωμάτιο όπου εκπληρώνονται οι μύχιες επιθυμίες τού ανθρώπου. Ο συγγραφέας λαχταρά την έμπνευση, ο επιστήμονας την αλήθεια. Ο ιχνηλάτης απαγορεύεται να εισέλθει στο δωμάτιο – μπορεί μόνο να οδηγήσει άλλους σε αυτό, αρκούμενος στο ότι έτσι συνδράμει στην εκπλήρωση των επιθυμιών τους. Με τη βοήθειά του και παρά τις διαφωνίες τους μαζί του, όπως επίσης μεταξύ τους, ο συγγραφέας και ο επιστήμονας θα ξεπεράσουν τις δοκιμασίες τής Ζώνης. Όταν φθάσουν στην είσοδο του δωματίου, ο ιχνηλάτης τούς προειδοποιεί πως αν εισέλθουν θα εκπληρωθεί η αληθινή επιθυμία τους και όχι αυτή που εκείνοι θεωρούν ως τέτοια. Αν η βαθύτερη επιθυμία τού ανθρώπου είναι η αθανασία, τότε πρέπει να προσπαθεί να την πραγματώσει; Μήπως αν δεν την πετύχει, θα χάσει την περίοπτη θέση του κατά την επιταχυνόμενη ανάπτυξη της τεχνοεπιστήμης, η οποία μοιάζει να έχει αυτονομηθεί; Άραγε, προκειμένου να υπερασπισθεί την πρωτοκαθεδρία του έναντι της τεχνητής νοημοσύνης, θα πρέπει να αναβαθμισθεί σε κυβερνοοργανισμό; Αν ο άνθρωπος γίνει αθάνατος, τότε θα επιλύσει τα πλανητικά προβλήματα και ακολούθως θα εκπληρώσει το πεπρωμένο του αξιοποιώντας στο έπακρο τις δυνατότητές του; Τι θα σημαίνει αυτό για την ανθρώπινη φύση και πώς θα εξελιχθεί η ανθρωπότητα; Απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα επιχειρεί να προσφέρει ο υπερανθρωπισμός, ένα σύνθετο μη ομοιογενές ρεύμα μεταξύ φιλοσοφικής ανθρωπολογίας και φιλοσοφίας τής τεχνικής, που συνενώνει ποικίλες προβληματικές από ετερόκλητα πεδία όπως τη φυσική, τις κοινωνικές επιστήμες, τις πολιτισμικές σπουδές, τη νευροεπιστήμη, την πληροφορική, τη μοριακή βιολογία, τη ρομποτική και την έρευνα για την τεχνητή νοημοσύνη. Ο υπερανθρωπισμός στοχεύει στην τροποποίηση και αναβάθμιση του ανθρώπου μέσω της τεχνικής, πρεσβεύοντας ότι η βιολογική εξέλιξη είναι ατελής και δίχως κατεύθυνση· ως εκ τούτου θα πρέπει να την αναλάβουμε οι ίδιοι. Υιοθετώντας στοιχεία τού ανθρωπισμού όπως τον ορθό λόγο, την αυτογνωσία, την επιμέλεια εαυτού, την αυτονομία και την αυτοδημιουργία, ο υπερανθρωπισμός τα μεθερμηνεύει με αναφορά στο ιδεώδες τής δημιουργίας ενός νέου ανθρωπίνου είδους. Εν ολίγοις, όπως ο άνθρωπος ξεπέρασε τη ζωώδη φύση του, έτσι οφείλει να υπερβεί πλέον την ανθρώπινη στην παρούσα βιολογική μορφή της.
Σε μία ακραία εκδοχή τού υπερανθρωπισμού, τον τεχνικό μετανθρωπισμό, ο στόχος δεν είναι ο ριζικός μετασχηματισμός τού ανθρώπου μέσω της τεχνικής στην κατεύθυνση της δημιουργίας ενός αναβαθμισμένου ανθρώπινου είδους, αλλά η υπέρβαση του ανθρώπου καθ’ αυτόν ακόμη και σε μεταβιολογική μορφή. Ο τεχνικός μετανθρωπισμός αντιλαμβάνεται την τεχνική όχι ως μέσο αλλά ως αυτοσκοπό, αποβλέποντας στη δημιουργία μιας τεχνικής ετερότητας που θα διαδεχθεί το ανθρώπινο είδος. Ως εκ τούτου τον άνθρωπο δεν τον ενδιαφέρει και η αναβάθμισή του, ιδίως με την εισαγωγή σε αυτόν νανορομπότ (nanobots), την οποία διαδέχεται η μεταφόρτωση του νου. Αυτό αποτελεί απλώς μία παράπλευρη συνέπεια καθ’ οδόν προς τη δημιουργία τής τεχνικής ετερότητας. Στο παρόν κείμενο θα εξετάσουμε τα βασικά χαρακτηριστικά και θέματα του υπερανθρωπισμού και του τεχνικού μετανθρωπισμού, καθώς επίσης και τις μεταξύ τους ομοιότητες και διαφορές, εστιάζοντας στη σημασία τής αθανασίας για να διατυπώσουμε μία κριτική σε αμφοτέρους στο πλαίσιο ενός ψηφιακού ανθρωπισμού. Στόχος αυτής δεν είναι η πλήρης απόρριψη κάθε ανθρώπινης αναβάθμισης υπό τη σκιά μιας τεχνοδυστοπίας, αλλά μία πρώτη διερεύνηση των προϋποθέσεων μιας φρόνιμης στάσεως προς τις νέες τεχνικές δυνατότητες έναντι μιας ενθουσιώδους άκριτης υιοθέτησης των υποσχέσεων τόσο του υπερανθρωπισμού όσο και του τεχνικού υπερανθρωπισμού. Μεθοδολογικά επιλέξαμε να μην συζητήσουμε τις καλλιτεχνικές και αισθητικές θέσεις τού υπερανθρωπισμού, όπως επίσης και τις θρησκευτικές και πνευματικές θεματικές τους. Οι λόγοι γι’ αυτήν την επιλογή είναι ότι αυτές δεν απασχολούν ούτε χαρακτηρίζουν το μεγαλύτερο μέρος των υπερανθρωπιστικών ρευμάτων και επιπλέον η συζήτησή τους θα υπονόμευε την οικονομία τού κειμένου.

Διαβάστε περισσότερα »