Η θαυμάσια επινόηση των μεταμοσχεύσεων από άνθρωπο σε άνθρωπο, σχετίζεται άμεσα με τη ζωή και τον θάνατο του δότη. Από τους διαφόρους ορισμούς του «βιολογικού θανάτου», ως πληρέστερος θεωρείται εκείνος κατά τον οποίο έχει επέλθει το μη ανατάξιμο τέλος της βιο­λογικής ζωής. Κατ’ αυτόν:
«Ενας άνθρωπος ο οποίος υπέστη είτε, α) μη αναστρέψιμη παύση της κυκλοφορικής και ανα­πνευστικής λειτουργίας, είτε β) μη αναστρέψιμη παύση όλων των λειτουργιών ολοκλήρου του εγκεφάλου συμπεριλαμβανομένου και του εγκεφαλικού στελέχους, είναι νεκρός. Ο ορισμός αυτός πρέπει να εφαρμόζεται σύμφωνα με τους παραδεδεγμένους ιατρικούς κανόνες. Η Ιατρική επι­στήμη κατέληξε στο ότι ο θάνατος μπορεί να ορισθεί επακριβώς είτε με καρδιοαναπνευστικά είτε με νευρολογικά κριτήρια».
Με τον ορισμό αυτόν, είναι ευχερώς κατανοητοί και οι λόγοι για τους οποίους, τόσο ο «θά­νατος του εγκεφαλικού στελέχους», όσο και ο «εγκεφαλικός θάνατος» είναι ανεπαρκείς ως ορισμοί προκειμένου ένας άνθρωπος να χαρακτηρίζεται ως «νεκρός».
Η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος μελετά επισταμένως τα θέματα των Μεταμο­σχεύσεων. Υπήρξαν όμως και κάποιες «αστοχίες» εκ μέρους της, οι οποίες και επισημάνθηκαν στην παρούσα μελέτη. Αυτό δε και ως ανταπόκριση στην υπόδειξή της, να υπάρξουν και άλλες σκέψεις για την τελική διαμόρφωση της εκκλησιαστικής τοποθετήσεως της Ιεράς Συνόδου επί του θέματος των μεταμοσχεύσεων, αλλά και για την περισσότερο ορθή, κατά το δυνατόν, προ­ώθηση των μεταμοσχεύσεων.

Του κ. Ιωάννου Κορναράκη, Ομοτίμου Καθηγητού του Πανεπιστημίου Αθηνών

Οπως σημειώνει ο συγγραφέας κ. Α. Αβραμίδης στο Επίμετρον του έργου του «Η μελέτη αυτή πραγματοποιήθηκε ως αντα­πόκριση στην πρόσκληση του Αρ­χιεπισκόπου Αθηνών κ. Χριστοδούλου. με την παρουσίαση του βιβλίου “Εκκλησία και Μεταμοσχεύσεις” της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος (Ι.Σ.Ε.Ε.), “Ωστε να προκύψουν και επί πλέ­ον σκέψεις, για την τελική διαμόρφωση της εκκλησιαστικής τοποθετήσεως της Ιεράς Συνόδου επί του θέματος των μεταμοσχεύσεων“».
Του έργου προηγείται Εισαγωγή, στην οποία, αφού σημειωθεί ότι· «Οι μεταμοσχεύσεις υπήρξαν ένα από τα θαυμασιώτερα επιστη­μονικά επιτεύγματα, το οποίο χαιρετίσθηκε με δικαιολογημένο εν­θουσιασμό από ολόκληρη την αν­θρωπότητα» ακολουθεί διαβεβαίω­ση του κ. Αβραμίδη σύμφωνα με την οποία, από τη στιγμή που εδήλωσε εγγράφως «δωρητής οργά­νων και έλαβε το σχετικό Δελτίο Δότου, το 1989, άρχισε με περισσότερο αυξημένο πλέον το προσω­πικό του ενδιαφέρον, να παρακολουθεί τα των μεταμοσχεύσεων ως ένας «εθελοντής δότης» Ιατρός.
Στην Εισαγωγή, με τίτλο Μεταμοσχεύσεις καλύπτει το περιεχόμενο το οποίο αναφέρεται στη δι­ευκρίνιση των όρων θάνατος, βιο­λογικός θάνατος, «κλινικός θάνα­τος», «φυτική κατάσταση», «εγκε­φαλικός θάνατος».
Στο κύριο μέρος του βιβλίου του, ο συγγραφέας Ιατρός αναφέρεται στους προβληματισμούς τους ο­ποίους δημιουργούν οι Βασικές θέσεις της Ι.Σ.Ε.Ε. επί της ηθικής των Μεταμοσχεύσεων. Διεξέρχεται το κρίσιμο σημείο της «στιγμής του θανάτου» και εκθέτει τις κατά την άποψή του, αντιφάσεις και ασυμφωνίες μεταξύ των μελών της Επι­τροπής της Βιοηθικής της Ι.Σ.Ε.Ε. Ακολουθούν στο ίδιο μέρος οι τίτ­λοι Θέσεις και Απόψεις του Μακαριωτάτου Αρχιεπ. Αθηνών κ. Χριστόδουλου και ο «εγκεφαλκός θάνατος», σε περίοδο κρίσεως.
Στα Συμπεράσματα, με τίτλο· 1. Για την Επιστήμη, συνοψίζει τον προβληματισμό της επιστήμης για τον όρο «εγκεφαλικός θάνατος» και 2. Για την Ορθόδοξο Εκκλησία, προχωρεί σε κριτική των θέσεων της εν λόγω Επιτροπής, από της πλευράς της Εκκλησιαστικής θέ­σεως, «της οποίας το κριτήριο είναι πνευματικό». Τονίζει πάντως ότι «Η εμπιστοσύνη» εκ μέρους της Εκκλησίας, προς την Ιατρική Επι­στήμη, στο θέμα του εγκεφαλικού θανάτου, ως του βιολογικού τέρμα­τος της ζωής του ανθρώπου, είναι «προφανώς επισφαλής και την εκ­θέτει», διότι «ειδήμονες επιστήμονες παγκόσμιου κύρους» αποφαί­νονται ότι· «η διάγνωση του εγκε­φαλικού θανάτου, δεν είναι καθολικώς αποδεκτή».
Ωσαύτως, στην τελική παράγρα­φο των συμπερασμάτων για την Εκκλησία ο συγγραφέας σημειώ­νει τα εξής· «Το συμπέρασμα λοι­πόν εκ των κειμένων των ανωτέρω παραγράφων “Α” και “Β” για την Ορθόδοξο Εκκλησία της Ελλά­δος, είναι ότι θα πρέπει η Ι.Σ.Ε.Ε. να μελετήσει εκ νέου το θέμα των με­ταμοσχεύσεων, ώστε να ανασυ­ντάξει και τις Βασικές θέσεις της προς τις Μεταμοσχεύσεις».
Στον Επίλογο, μεταξύ άλλων, σημειώνονται και τα εξής· «Εχει αποδειχθεί πλέον ότι χρειάζεται επανεκτίμηση των Βασικών θέσε­ών της, επί της Ηθικής των Μετα­μοσχεύσεων. Ωστε να διορθω­θούν “λάθη”, “αστοχίες”, αδόκιμες “εισπηδήσεις” στα της Ιατρικής, αλλά και οι παραλήψεις των “Γραφών”». Ακολουθεί Επίμετρον και βιβλιογραφία.
Παρά το γεγονός ότι το βιβλίο του καθηγ. κ. Αβραμίδη, είναι σαφώς και «μετά γνώσεως» αντιρ­ρητικό προς τις Βασικές θέσεις της Επιτροπής της Βιοηθικής της Ι.Σ.Ε.Ε., το ύφος του κειμένου είναι νηφάλιο. Αποφεύγονται αντιδικίες και οξύτητες. Οπως σε άλλες περι­πτώσεις παρόμοιων επιστημονικών διαφωνιών και αντιπαραθέσεων. Το κείμενο σέβεται την Ιατρική Επι­στήμη και δείχνει συγχρόνως την υψηλή εκκλησιαστική ευαισθησία του συγγραφέα του. Στο έργο του κ. Αβραμίδη πρυτανεύει η κοινή λογική του ειλικρινούς διαλόγου αλλά και γενικώς η εντιμότητα της επιστημονικής αυτοσυνειδησίας.
Γενικώς το έργο «Μεταμοσχεύσεις και Εκκλησία» είναι εξαιρετικώς χρήσιμο σήμερα πλη­ροφοριακό και κατατοπιστικό, σ’ ένα καυτό σύγχρονο θέμα όπου εν ονόματι της Ιατρικής Επιστή­μης γίνονται διαφυγές και εκτροπές σε καταστάσεις, οι οποίες υ­ποτιμούν την επιστήμη και αδικούν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια!
Ο Καθηγητής κ. Αθανάσιος Αβραμίδης με το έργο του αυτό, προσθέτει μία ακόμη θετική συμ­βολή στην αντιμετώπιση ενός καί­ριου, για τον σύγχρονο άνθρωπο, προβληματισμό.
Ετσι με το νέο βιβλίο του, το­νίζεται ιδιαίτερα η ευρύτερη κοι­νωνική παρουσία του, με σημα­ντικές ήδη συμβολές, επίσης σε καυτά θέματα της εποχής μας, όπως είναι τα ναρκωτικά το AIDS, η Ευθανασία, οι ανορθόδοξες θε­ραπευτικές μέθοδοι, το κάπνισμα και άλλα πολλά. Ετσι εμπεδώνει τον ανθρώπινο αλτρουισμό ως έκφραση της χριστιανικής αγάπης για τον σύγχρονο άνθρωπο.

(Ορθόδοξος Τύπος 14/3/2008)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟΥ:

Εισαγωγή
Μεταμοσχεύσεις
Ο ορισμός του θανάτου
Ο Βιολογικός Θάνατος
Ο “κλινικός” θάνατος
“Φυτική” κατάσταση
Ο “εγκεφαλικός θάνατος

Η Εκκλησία για τις Μεταμοσχεύσεις
1. Προβληματισμοί από τις Βασικές Θέσεις επί της Ηθικής των Μεταμοσχεύσεων της Ι.Σ.Ε.Ε.
2. Η “στιγμή του θανάτου”
2.1. Η στιγμή του θανάτου για την Ιατρική, την κοινωνία, τις μεταμοσχεύσεις
3. Αντιφάσεις και ασυμφωνίες μεταξύ των μελών της Επιτροπής Βιοηθικής της Ι.Σ.Ε.Ε. περί του “εγκεφαλικού θανάτου”
4. Θέσεις και απόψεις του Μακαριωτάτου Αρχιεπ. Αθηνών Χριστοδούλου
Ο “εγκεφαλικός θάνατος” σε περίοδο “κρίσεως”
Συμπεράσματα
1. Για την Επιστήμη
2. Για την Ορθόδοξη Εκκλησία
Επίλογος
Επίμετρον
Βιβλιογραφία