‘ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΑ. Λόγος περί Παίδων καλής Αγωγής’
(Μοναχού Γρηγορίου του Μολδαβού, Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου)
(Εκδόσεις ‘ΤΗΝΟΣ‘)
Το αίτημα της αγωγής των παίδων κατά τον 18ον αι., δηλαδή εις το λυκόφως του Οθωμανικού ζυγού και το λυκαυγές του Διαφωτισμού, ήταν καίριον για τους λαούς των Βαλκανίων· γι’ αυτό, εις την θέσι της ευρωπαϊκής αγωγής, οπού έφεραν εις τα σχολεία του Γένους οι «ψευδολιμπερτίνοι» Έλληνες Διαφωτιστές, οι μακάριοι «Κολλυβάδες» επρόβαλαν μία «Χριστιανική Παιδαγωγία»… Παρά ταύτα η «επιμελώς θεωρηθείσα», υπό του αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου, «Χριστιανική Παιδαγωγία» δεν εξεδόθη ποτέ. Η παρούσα, λοιπόν, έκδοσις αποτελεί την πρώτην τύποις δημοσίευσί της… Ο συγγραφεύς της, ο οποίος φαίνεται να είναι άνθρωπος μεγάλης αυτοσυνειδησίας, συνέταξε τούτο το πονημάτιον εμφορούμενος από θείον ζήλο για την ορθόδοξον νεολαία της εποχής του… Κατόπιν εκτενούς αναλύσεως ευλόγως τίθεται το ερώτημα: Θα ήταν άστοχον άραγε να εκληφθή η «Χριστιανική Παιδαγωγία» ως ένα άγνωστον έργον, ως ένα κεχαριτωμένον απόσταγμα της γραφίδος «του εν αρίστοις Διδασκάλοις κυρίου Νικοδήμου του Ναξίου»;