Πρόλογος 3ης Έκδοσης

Ο υπογράφων δεν είχε πρόθεση να προβεί στην τρίτη έκδοση της παρούσης μονογραφίας. Οι λόγοι ήταν ότι ο ίδιος θεωρεί ότι το συζητούμενο θέμα του «εγκεφαλικού θανάτου» («εθ», στο εξής) έχει λήξει τό­σον από άποψη ιατρική όσον και από άποψη φιλοσο­φική και θεολογική. Πολλοί, όμως, Ορθόδοξοι Χρι­στιανοί, ιατροί και μη, είχαν διαφορετική γνώμη και παρώτρυναν έντονα το γράφοντα να δώσει όλα τα και­νούργια δεδομένα που προέκυψαν κατά την τελευταία πενταετία. Όπως αναμένετο, οι προστεθείσες νέες πλη­ροφορίες καταδεικνύουν με τον πλέον πειστικό τρό­πο αυτό που αρχικώς διεφαίνετο, κατέστη σαφές στη συνέχεια και τελικώς ομολογείται ακόμη και από ορι­σμένους υπερασπιστές του «εθ»: Ότι, δηλαδή, η έν­νοια αυτή υπεισήλθε στην ιατρική για καθαρά χρησιμοθηρικούς λόγους, δηλαδή για την ανακούφιση των μονάδων εντατικής θεραπείας από το «βάρος» των βα­ρέως πασχόντων αυτών ασθενών και για την εξοικο­νόμηση πολύτιμων οργάνων για μεταμοσχεύσεις.
Αυτές οι απλές αλήθειες ομολογούνται ήδη από την ad hoc επιτροπή του Πανεπιστημίου του Harvard -η οποία εισηγήθηκε και την καθιέρωση της έννοιας του «εθ»- και υπεστηρίχθησαν διεθνώς με πειστικότατα επιχειρήματα από αντιτιθέμενους στην έννοια αυτή, αλλά ακόμη και από ορισμένους υποστηρικτές της.
Ο σχετικός με τον «εθ» προβληματισμός στην Ελλά­δα, ο οποίος άρχισε το 1999 με τη δημοσίευση σχε­τικού άρθρου και της πρώτης έκδοσης της παρούσης μονογραφίας, έχει δώσει μέχρι σήμερα πλούσιους καρπούς. Τοιουτοτρόπως, εγράφησαν σπουδαίες ια­τρικές και θεολογικές μελέτες με τις οποίες καταδει­κνύεται ότι η επιχειρούμενη από μερικούς ταύτιση του «εθ» με το βιολογικό θάνατο δεν είναι δυνατόν να γίνει δεκτή από την θεολογία της Ορθόδοξης Ανατο­λικής Εκκλησίας (βλέπε α) Σεβασμιότατου Επισκόπου Γλυφάδας, κ.κ. Παύλου, πολυσέλιδη μελέτη-επιστολή, αρ. πρωτ. 404/12.3.2008, προς την «Αγίαν και Ιεράν Σύνοδον της Εκκλησίας της Ελλάδος» -όπως αυτή αναρτήθηκε στο διαδίκτυο στον ιστότοπο “www.alopsis.gr”- β) άρθρο των: Ιερομονάχου π. Λουκά Τσιούτσικα, Πρεσβυτέρου π. Στεφάνου Στεφοπούλου και Δαμασκηνού Μοναχού Αγιορείτου, «Ορθόδοξος Τύπος», 3.12.2004 γ) Δαμασκηνού Μοναχού Αγιορείτου: Ορθόδοξη Ανθρωπολογία και Μεταμοσχεύσεις Ζω­τικών Οργάνων. Εκδόσεις Μυριόβιβλος, Αθήνα, 2007 και δ) Εμμανουήλ Παναγοπούλου (Αμίσθου Επίκου­ρου Καθηγητού Ιατρικής Σχολής Αθηνών): Εγκεφα­λικός θάνατος, «Ορθόδοξος Τύπος», 4.3.2005.
Περαιτέρω, πάγια θέση της Εκκλησίας είναι ότι κύ­ριος της ζωής και του θανάτου είναι μόνο ο Θεός και επομένως οποιαδήποτε καταλυτική ανθρώπινη πα­ρέμβαση στο μυστήριο αυτό συνιστά ανεπίτρεπτο σφε­τερισμό δικαιωμάτων που ανήκουν μόνον εις Αυτόν. Από καθαρώς επιστημονικής θεώρησης, πυκνώνουν πλέον οι απόψεις, οι οποίες εισηγούνται την εγκατά­λειψη της έννοιας του «εθ», καθόσον η έννοια αυτή είναι ασυνάρτητη στη θεωρία με πολλαπλές αντιφά­σεις που αφορούν τον ορισμό, τα κριτήρια και τις δο­κιμασίες με τα οποία η έννοια αυτή υποτίθεται ότι τεκ­μηριώνεται.
Μετά τη δημοσίευση της Β’ έκδοσης της παρούσης μονογραφίας το έτος 2001, ακολούθησε δημοσίευση, υπό του υπογράφοντος και του κ. Ι. Τσανάκα (Καθη­γητού Παιδιατρικής στο Α.Π.Θ.), άρθρου στο νομικό περιοδικό των ΗΠΑ “Issues in Law and Medicine”, το έτος 2002 (vol 18, Νο 2, σελ. 127-141). Το ίδιο άρθρο, μεταφρασμένο, δημοσιεύθηκε στο Περιοδι­κό των δικαστών και εισαγγελέων, «Ελληνική Δικαι­οσύνη» το έτος 2003 (τόμος 44^ος, τ. 2°, σελ. 344-354). Προσφάτως, δημοσιεύθηκε, «on line», στις 14 Αυγούστου 2007, doi: 10.1038/sj.sc.3102107, στο διεθνές ιατρικό περιοδικό «Spinal Cord» (προσεχώς αναμένεται και δημοσίευση δια του τύπου στο ίδιο περιοδικό), άρθρο του υπογράφοντος στο οποίο καταδεικνύεται με επιχειρήματα ότι η έννοια του «εθ» θα πρέπει να επανεξετασθεί και να εγκαταληφθεί.
Για το σπουδαιότατο θέμα του «εθ» επιχειρήθηκε κάποιου είδους ενημέρωση και κάποιος διάλογος από συλλογικούς φορείς, αλλά απεκλείσθησαν από αυτόν όλοι οι αντιτιθέμενοι στην έννοια του «εθ»!
Το πρόβλημα του «εθ» είναι κατ’ αρχήν και κυρίως πρόβλημα φιλοσοφικό και θεολογικό, όπως αποδει­κνύεται στο τελευταίο κεφάλαιο της παρούσης μονο­γραφίας. Επομένως, κάθε ενημερωμένος ορθόδοξος Χριστιανός είναι δυνατόν να έχει αίσθηση του προ­βλήματος και λόγον επ’ αυτού, πολύ περισσότερο, εάν είναι ιατρός και ασχολείται, όπως ο υπογράφων, επί είκοσι οκτώ συναπτά έτη με τη διάγνωση των επι­πλοκών των νεφρικών και ηπατικών μοσχευμάτων, αλλά και με τον προεγχειρητικό έλεγχο των υποψη­φίων, υγιών, δωρητών οργάνων.
Στην παρούσα έκδοση ανεσκοπήθησαν όλα σχε­δόν τα κεφάλαια και εμπλουτίσθηκαν με καινούρ­γιες βιβλιογραφικές αναφορές. Εκτός από το γεγο­νός ότι σε κάθε κεφάλαιο υπάρχουν βιβλιογραφικές αναφορές και περίληψη, στην παρούσα έκδοση, στις αναφορές, δεν σημειώνονται μόνον οι σελίδες στις οποίες είναι δημοσιευμένο κάθε ένα άρθρο (όπως συνηθίζεται στην ιατρική βιβλιογραφία), αλλά ση­μειώνεται -για διευκόλυνση του αναγνώστου- και η συγκεκριμένη σελίδα από την οποία ελήφθη η καταχωριζόμενη πληροφορία.
Θα πρέπει πάντως να γίνει ιδιαίτερη μνεία των ακό­λουθων επισημάνσεων υπό του υπογράφοντος, οι οποίες εξ όσων γνωρίζουμε αναφέρονται για πρώτη φορά στη διεθνή βιβλιογραφία: α) ότι η ύπαρξη ορι­σμένων εκ των (θεωρούμενων) αντανακλαστικών του νωτιαίου μυελού και των αυτοματισμών, οι οποί­οι παρατηρούνται σε μεγάλο ποσοστό «εγκεφαλικώς νεκρών» ασθενών υποδηλώνουν ότι ορισμένοι πυ­ρήνες στο εγκεφαλικό στέλεχος είναι πιθανώς ζω­ντανοί και β) ότι τα πρώτα τουλάχιστον εικοσιτετρά­ωρα -φάση της «νωτιαίας καταπληξίας»- μετά την επέ­λευση του «εθ» στον άνθρωπο θα πρέπει να υπάρχει χαλαρή παράλυση, οπότε δεν είναι δυνατή η έκλυση πολλών εκ των κινήσεων, οι οποίες παρατηρούνται στους «εγκεφαλικώς νεκρούς» ασθενείς. Οι προαναφερθείσες παρατηρήσεις ακυρώνουν την άποψη της νέκρωσης του εγκεφαλικού στελέχους και επομέ­νως τη διάγνωση του «εθ» -με οποιαδήποτε κριτήρια- στους ασθενείς αυτούς.
Θερμές ευχαριστίες εκφράζονται και από τη θέση αυτή στον κ. Δημήτριο Τσελεγγίδη, Καθηγητή Δογ­ματικής Θεολογίας, του Τμήματος Θεολογίας του Α.Π.Θ. για την κριτική ανασκόπηση του τελευταίου κεφαλαίου της παρούσης μονογραφίας (Μεταμο­σχεύσεις ανθρωπίνων οργάνων και «εγκεφαλικός θάνατος»), καθώς και σε όσους κοπίασαν για να σχο­λιάσουν μικρότερα ή μεγαλύτερα τμήματα της εργα­σίας αυτής.
Τέλος, αισθάνομαι και πάλι την ανάγκη να εκφρά­σω τις θερμές μου ευχαριστίες στην οικογένειά μου, ιδιαιτέρως στη σύζυγο μου Ελένη, για την ολόθερμη συμπαράστασή της καθώς και στον κ. Νικόλαο Ζουρνατζόγλου, Επισμηναγό ε.α., εκδότη του εκδοτικού οίκου «Αγιοτόκος Καππαδοκία» για όλο τον κόπο και την εξαιρετική φροντίδα της εκτύπωσης και της διακίνησης αυτής της εργασίας.

Πρόλογος Εκδότου

Οπως είναι γνωστό, ο ημέτερος εκδοτικός οίκος «Αγιοτόκος Καππαδοκία» εξέδωσε, Χάριτι Θεού, την τρίτη έκδοση του Α’ τόμου του βιβλίου «ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΠΡΟΣΚΥΝΗΤΩΝ Γέροντας ΠΑΪΣΙΟΣ ο ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ», το οποίο εκυκλοφόρησε σε δεκάδες χιλιάδες αντίτυ­πα και είχε ευρύτατη απήχηση στον Ελληνικό λαό.
Στη συνέχεια της εκδοτικής του δραστηριότητος, ο εκδοτικός οίκος «Αγιοτόκος Καππαδοκία» προβαίνει με ιδιαίτερη χαρά στην έκδοση και κυκλοφορία του βιβλίου «Εγκεφαλικός θάνατος» και Μεταμοσχεύσεις Οργάνων, του Καθηγητού της Ιατρικής Σχολής του Α.Π.Θ. Κωνσταντίνου Γ. Καρακατσάνη.
Ο προαναφερθείς Καθηγητής είναι γνωστός στην Ελλάδα και στο εξωτερικό από τις δημοσιεύσεις του σε επιστημονικά περιοδικά της Ιατρικής και της Νο­μικής -αλλά και στον περιοδικό τύπο- σχετικά με τους προβληματισμούς των μεταμοσχεύσεων οργάνων από «εγκεφαλικώς νεκρούς» ασθενείς.
Στην παρούσα, ευρέως αναθεωρημένη, 3η έκδο­ση, με ακαταμάχητα επιστημονικά επιχειρήματα, με συγκροτημένο φιλοσοφικό και θεολογικό στοχασμό (διαθέτει σπουδές και στη θεολογική επιστήμη ο συγ­γραφέας) -αλλά και με πρωτότυπη, προσωπική επι­στημονική συμβολή- ο Καθηγητής αναδεικνύει με χαρακτηριστική σαφήνεια τις σκοπιμότητες και τις αντιφάσεις του καινοφανούς όρου, του «εγκεφαλικού θανάτου». Επιπροσθέτως, ερειδόμενος στο θεόπνευστο Γραφικό λόγο αλλά και στην Ορθόδοξη Πατερική Παράδοση παρουσιάζει με κρυστάλλινη διαύγεια τη θεώρησή του για το ακανθώδες θέμα των μεταμο­σχεύσεων ζωτικών οργάνων από «εγκεφαλικώς νε­κρούς» ασθενείς.
Ταπεινά θεωρούμε ότι το προαναφερθέν έργο αποτελεί πολύ σημαντική συμβολή στην κοινή προ­σπάθεια της διατυπώσεως των τελικών θέσεων της Εκκλησίας μας -όπως, άλλωστε, αυτό ζητήθηκε από Αυτήν- σχετικώς με το θέμα των μεταμοσχεύσεων ζω­τικών οργάνων από «εγκεφαλικώς νεκρούς» ασθενείς. Με την ευκαιρία αυτή πληροφορούμε τους αξιότι­μους αναγνώστες μας ότι λίαν προσεχώς θα κυκλο­φορηθεί, Θεού θέλοντος, από τον εκδοτικό μας οίκο καινούργιο βιβλίο με τίτλο «Κείμενα και Επιστολές Γέροντος Παϊσίου» (στο βιβλίο δημοσιεύονται αντί­γραφα των ιδιόχειρων επιστολών του Γέροντα και δα­κτυλογραφημένο κείμενο σχολιασμένο), ενώ προχω­ρεί η προετοιμασία και για την έκδοση του Β’ τόμου του έργου «Γέροντας Παΐσιος ο Αγιορείτης».

Ο Εκδότης Νικόλαος Ζουρνατζόγλου, επισμηναγός ε.α.

Διαβάστε περισσότερα άρθρα για τον εγκεφαλικό “θάνατο” και τις μεταμοσχεύσεις πατώντας εδώ