Φώτης Κόντογλου

Για τους εχθρούς της εκκλησιαστικής μουσικής (Φώτης Κόντογλου)

Αν και είμαι ζωγράφος κι όχι μουσικός, ωστόσο έχω γράψει περισσότερα για την εκκλησιαστική μουσική από τη αγιογραφία. Γιατί η μουσική ενεργεί απάνω στην ψυχή πιο δυνατά και πιο άμεσα, παρά η ζωγραφική, επειδή με την μουσική μπορεί να εκφρασθεί, λίγο πολύ, ο κάθε άνθρωπος, ενώ η ζωγραφική είναι μια τέχνη που την κάνουνε μονάχα οι τεχνίτες που είναι σπουδασμένοι σ’ αυτήν την τέχνη. Με την μουσική και με τη ποίηση εκφράζεται η λαϊκή ψυχή περισσότερο από κάθε άλλον τρόπο και για τούτο σ΄ αυτές τις τέχνες φανερώνεται ολοζώντανος ο χαρακτήρας του λαού. Γι αυτή την αιτία ο Πλάτωνας ο φιλόσοφος είπε· άμα αλλάξει η μουσική ενός λαού, θα πει πως άλλαξε κι ο χαρακτήρας του. Κι όμως, βρίσκουνται σε μας άνθρωποι, και μάλιστα ιερωμένοι και θεολόγοι, που έχουνε την ιδέα πως η εκκλησιαστική μουσική είναι κάποιο πράγμα που δεν έχει μεγάλη σημασία για την Εκκλησία μας και που μπορεί να αλλάξει, χωρίς να αλλοιωθεί η πραγματική ουσία της.

Η εκκλησιαστική μουσική μας, όπως κι οι άλλες εκκλησιαστικές τέχνες, είναι αχώριστες από εκείνο που εκφράζουνε.

Διαβάστε περισσότερα »

Αθώοι φονιάδες και κακούργοι αναίσθητοι (Φώτης Κόντογλου)

Μαθαίνει κανένας τα κακουργήματα που γίνουνται σήμερα, κι ανατριχιάζει περισσότερο απ’ άλλη φορά, από την αναισθησία, από την απάθεια, από την πώρωση που έχουνε κείνοι που τα κάνουνε, σαν να είναι αληθινοί σατανάδες, και σαν να είναι ο σκοτωμός η φυσική τροφή της ψυχής τους.
Άλλη φορά οι φονιάδες σκοτώνανε, οι περισσότεροι, χωρίς να το θέλουνε, μέσα στη ζάλη τους. Ένα σύννεφο από θυμό ή από ζήλεια ή από πνιγμένο δίκιο, θόλωνε τα μάτια τους για μια στιγμή. Μα ύστερα σκόρπιζε αυτό το σύννεφο, τα μάτια τους καθαρίζανε, και μετανιώνανε. Πολλές φορές κλαίγανε, θέλανε να σκοτωθούνε, ντρεπόντανε τον κόσμο. Τώρα οι φονιάδες, κ’ οι άλλοι που κάνουνε κακές πράξεις, είναι ολότελα μαυρόψυχοι, ξεροί, παγωμένοι, αναίσθητοι σατανάδες, βουβοί και ψυχροί κακούργοι. Και τί; Μικροί και μεγάλοι, χωριάτες και σπουδαγμένοι! Ένα πράγμα φοβερό!
Αυτές οι σκέψεις με κάνανε να θυμηθώ κάποιους φονιάδες, που έζησα μαζί τους τον καιρό που ήμουνα πολύ νέος, και που είχανε κάνει την αμαρτία του σκοτωμού μέσα στην άναψη της ψυχής τους. Αυτοί ήτανε ζεστοί φονιάδες, να πούμε, δεν ήτανε ψυχροί, σαν τους περισσότερους σημερινούς. Ένιωθες πως ήτανε άνθρωποι σαν κ’ εσένα κι όχι φίδια κρύα, όπως είναι οι σημερινοί φονιάδες, χωρίς καρδιά, εκτρώματα βουβά, παγωμένα, ολότελα ξένα για τον άνθρωπο. Γι’ αυτό, εκείνους τους παλιούς φονιάδες τους λέγω αθώους φονιάδες, μπροστά στους καινούργιους, που είναι, οι περισσότεροι, κακούργοι μέχρι κόκκαλο, σατανόψυχοι, αμετανόητοι. Διαβάστε περισσότερα »

Παναγία – Η Χαρά των Χριστιανών (Κόντογλου Φώτης)

Ἡ Παναγία εἶναι τό πνευματικό στόλισμα τῆς ὀρθοδοξίας. Γιά μᾶς τούς Ἕλληνες εἶναι ἡ πονεμένη μητέρα, ἡ παρηγορήτρια κ’ ἡ προστάτρια, πού μᾶς παραστέκεται σέ κάθε περίσταση. Διαβάστε περισσότερα »

Έλληνες και Τούρκοι (Φώτης Κόντογλου)

Τον καιρό που φανερωθήκανε οι Τούρκοι στη Μικρά Ασία ήτανε μια μικρή φυλή. Για να πληθύνουνε πιάσανε και αλλαξοπιστούσανε τους ντόπιους, που οι περισσότεροι ήτανε Έλληνες. Μ’ αυτόν τον διαβολικό τρόπο, που λένε πως τον σοφίστηκε ένα ιμάμης, γινήκανε ένα μεγάλο έθνος. Αλλά αυτός ο τεχνητός τρόπος για να πληθαίνουνε έπαψε κάποτε και πιάσανε πάλι να λιγοστεύουνε. Ο Γερμανός καθηγητής Krumbacher γράφει πως όσον καιρό η Τουρκία θρεφότανε από τους λαούς που είχε σκλαβώσει κι από τα πλούτη που ήτανε μαζεμένα επί αιώνες, μεγάλωνε και δυνάμωνε, ως που έγινε ο φόβος της Ευρώπης. Αλλά σαν περάσανε πια εκείνα τα ευτυχισμένα χρόνια άρχισε να πίνει το δικό της αίμα, που δεν μπαίνει στη θέση του με τίποτα. Διαβάστε περισσότερα »

Το τροπάρι της Κασσιανής (Φώτης Κόντογλου)

Το τροπάρι της Κασσιανής είναι πολύ αγαπημένο από τον ορθόδοξο λαό μας· πάνε να το ακούσουνε και άνθρωποι που δεν πηγαίνουνε ποτέ στην εκκλησιά. Σε τούτο συντελεί η έμπνευση με την οποία είναι γραμμένο, και το πάθος τής αμαρτωλής που μετανοιώνει, καθώς κ’ η ιστορία τής Κασσιανής που το σύνθεσε. Αλλά προπάντων, κατά την ιδέα μου, συγκινούσε τον κόσμο η μουσική του, πούναι αργή και μεγαλοπρεπής· γιατί οι δάσκαλοι της εκκλησιαστικής μουσικής μας το τονίσανε με ξεχωριστή αγάπη και φροντίδα. Διαβάστε περισσότερα »