«H άνοδος της ασημαντότητας» («La mont’ee de l’ insignifiance», εκδ. Seuil). Το βιβλίο αυτό του Kορνήλιου Kαστοριάδη περιλαμβάνει θεωρητικά κείμενα, διαλέξεις, άρθρα -καλύπτοντας την περίοδο από το 1982 ώς το 1995- και αποτελεί τον τέταρτο τόμο του έργου του «Tα σταυροδρόμια του λαβύρινθου»…

Ο Kορνήλιος Kαστοριάδης παρεμβαίνει εκθέτοντας τη σκέψη και τις απόψεις του για τα μεγάλα προβλήματα του καιρού μας. Όχι, δεν δίνει απαντήσεις-οδηγίες. Όμως δείχνει κάποιους δρόμους· και αυτό είναι το εξαιρετικά σημαντικό. Στην εποχή που ζούμε και στις κοινωνίες που βρισκόμαστε «υπάρχουν πολλά πράγματα που με κάνουν να αγανακτώ» λέει ο ίδιος (στο ραδιόφωνο της France Culture, 30.4.1996). Δηλαδή; Ποια είναι αυτά; «H γενικευμένη ψευδο-συναίνεση», «η απουσία κριτικής σκέψης», «η ενασχόληση των διανοούμενων με σχολιασμούς επί σχολιασμών και ερμηνείες επί ερμηνειών», «η κυριαρχία των μέσων ενημέρωσης, της κατανάλωσης και του κομφορμισμού», «η απάθεια και η συνενοχή του κοινού σε όλα όσα συμβαίνουν».

Aπέναντι σ’ αυτή την κατάσταση δεν υπάρχουν αντιστάσεις; Ο Kορνήλιος Kαστοριάδης επισημαίνει ότι «ασφαλώς υπάρχουν αντιστάσεις, ατομικές και συλλογικές, αλλά είναι λιγότερο σημαντικές σήμερα από ό,τι πριν από είκοσι και πριν από τριάντα χρόνια».

Από το ομότιτλο κεφάλαιο, το απόσπασμα που ακολουθεί. Διαβάστε περισσότερα »

«Ουδέν καινόν όλα κενά» Μ. Χάκκας

Ως γνωστόν κάθε νέος υπουργός Παιδείας μας απειλεί, έχει δυστυχώς και ένα «νέο όραμα» για την Παιδεία. Και υποστυλώνει το «όραμα» του με μια εμβληματική λέξη, μια λέξη – σύνθημα, που σαν αφηρημένο αναφορικό υποκατάστατο σημαίνει δυνητικά τα πάντα, χωρίς στην πραγματικότητα να περιέχει τίποτε. Διαβάστε περισσότερα »

Ο γνωστός Αμερικάνος κοινωνιολόγος Κρίστοφερ Λας περιέγραφε στο βιβλίο του, Εξέγερση των Ελίτ, πώς η ενσωμάτωση των κοινωνιών στους ρυθμούς της αγοράς επιφύλασσε τη δραστική συρρίκνωση όλων των άτυπων θεσμών που επιτελούσαν την ένταξη των νέων γενεών στο κοινωνικό σώμα: Από την οικογένεια, που εξαιτίας των καταιγιστικών εργασιακών ρυθμών βίωνε μια πρωτοφανή συρρίκνωση του παιδαγωγικού της ρόλου, μέχρι τη γειτονιά, που για τους ίδιους λόγους έπαυε να διατηρεί το δίκτυο των διαπροσωπικών σχέσεων μέσω των οποίων τα παιδιά εξασκούνταν στην κοινωνική αγωγή, δηλαδή στην αμοιβαία εμπιστοσύνη που διασφαλίζει τη συνοχή της κοινωνίας.

Το κενό αυτό κάλυψαν, στο πλαίσιο του κράτους πρόνοιας, οι επίσημοι εκπαιδευτικοί μηχανισμοί, που ενσωμάτωσαν στην παιδαγωγική τους αντίληψη στοιχεία της αγωγής που άλλοτε συντελούνταν αυθόρμητα και αυτοτελώς από αυτούς τους άτυπους θεσμούς – κι εδώ μπορούμε να επισημάνουμε έναν υπόγειο ανταγωνισμό μεταξύ της επίσημης εκπαίδευσης και της οικογένειας, ή της γειτονιάς. Διαβάστε περισσότερα »

Το επιχείρημά μου διατυπώνεται ως εξής: στο εθνικό εκπαιδευτικό σύστημα έχει επιλεγεί η μονοκαλλιέργεια των μαθημάτων με εργαλειακό χαρακτήρα. Ενώ τα μαθήματα με εγγενή αξία (μη μετρήσιμη, άρα μη εργαλειακή) συρρικνώνονται έως πλήρους εξαφάνισης από το πρόγραμμα σπουδών, προάγονται τα χρηστικά μαθήματα. Τα πρώτα συνέβαλαν σε μια κοινή ιστορική και πολιτισμική αφήγηση, επειδή αντλούσαν από την δεξαμενή μιας κοινής συλλογικής μνήμης, και συνεπώς συντηρούσαν μια κοινή κουλτούρα και μια κοινή εθνική ταυτότητα (βλ. σχήμα). Η δεύτερη επιλογή δεν συντηρεί καμία κοινή συλλογική μνήμη, τα χρηστικά και εξειδικευμένα μαθήματα θρυμματίζουν τη μνήμη και τον ίδιο τον εαυτό, οδηγώντας σε μια κατακερματισμένη, οιονεί ανυπόστατη εθνική ταυτότητα, εύκολα διαχειρίσιμη και χειραγωγήσιμη. Διαβάστε περισσότερα »

Ὁ τίτλος τῆς ἀποψινῆς μας ὁμιλίας εἶναι παρμένος ἀπό τόν δεύτερο τόμο τῶν Λόγων τοῦ Ἁγίου Παϊσίου, μέ τίτλο Πνευματική Ἀφύπνιση (σσ. 20 κ.ἑ.), πού ἐξέδωσε τό 1999 τό γυναικεῖο μοναστήρι τῆς Σουρωτῆς, ὅπου καί ὁ τάφος τοῦ Ἁγίου.

Στό βιβλίο αὐτό, ἤδη πρίν ἀπό τριάντα χρόνια, ὁμιλεῖ ὁ Ἅγιος γιά τό «γενικό ρεμπελιό» καί τήν «προσπάθεια νά τά γκρεμίσουν ὅλα»!

Ἀφορμή πήραμε καί ἀπό συνθήματα τοῦ τύπου «Ἑλλάδα ψόφα, νά ζήσουμε ἐμεῖς», γραμμένα τόν τελευταῖο χρόνο σέ τοίχους τῆς Ἀθήνας καί ὑπογραφόμενα ἀπό τήν Antifa (εἶναι ὁ χῶρος τῶν λεγομένων ἀναρχοαυτόνομων).

Παραδείγματα ἀδιαφορίας θά μποροῦσε νά δώσει κάποιος πολλά καί σίγουρα ὅλοι μας γνωρίζουμε. Ὁ ἅγιος Παΐσιος ἀναφέρει ὅτι φιλόλογος ἀπό τή Χαλκιδική δέν ἤξερε τί εἶναι τό Ἅγιον Ὄρος! Φίλος γιατρός χειρουργός ἐπαρχιακοῦ νοσοκομείου μοῦ ἔλεγε ὅτι ἡ πλειοψηφία τῶν εἰδικευομένων πού πέρασαν ἀπό ἐκεῖ δέν εἶχαν κανένα ἐνδιαφέρον νά μάθουν χειρουργική. «Ὅλη μέρα μέ ἕνα καφέ στό χέρι», μοῦ ἔλεγε ὁ γιατρός, φανερά ἀπαισιόδοξος γιά τό ποῦ πάει αὐτός ὁ τόπος.

Τό φαινόμενο, φυσικά, δέν εἶναι μόνον ἑλληνικό. Ἡ Γαλλίδα φιλόλογος Νατάσα Πολονύ, πού ἔγραψε ἕνα σπουδαῖο βιβλίο μέ τίτλο «Τά χαμένα παιδιά μας» (ἐκδ. Πόλις 2004- θά ἀναφερθοῦμε ξανά καί ξανά στό βιβλίο αὐτό) ἀναφέρει παραδείγματα ἀπό τή Γαλλία. Νέα παιδιά, χωρίς κανένα ἐνδιαφέρον γιά τό παραμικρό. Νέα παιδιά, πού προσλαμβάνονται σέ μιά ἐργασία καί τήν παρατοῦν μετά ἀπό λίγες ἡμέρες, χωρίς νά κάνουν οὔτε ἕνα τηλεφώνημα στόν ἐργοδότη τους. (βλ. Πολονύ, σσ. 61, 62).

Ἄς καταπιαστοῦμε λοιπόν μέ τό θέμα μας, μέ τή γενιά τῆς ἀδιαφορίας, ἤ -ἄν θέλετε- μέ τήν κοινωνία τῆς ἀδιαφορίας.

Προσεγγίζοντας πνευματικά τό θέμα θά μπορούσαμε νά μιλήσουμε γιά τήν ἀδιαφορία ὡς ἀ-κηδία (α στερητικό καί κῆδος, ἐξ οὗ καί κηδεία, πού σημαίνει κυριολεκτικῶς φροντίδα).

Ἀκηδία, ὡς γνωστόν, σύμφωνα μέ τίς ἀναλύσεις πού κάνουν οἱ ἅγιοί μας, σημαίνει πρῶτα-πρῶτα ἀδιαφορία γιά τή σωτηρία μας.

Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Σιναΐτης ἀφιερώνει τόν 8ο λόγο τῆς Κλίμακός του στήν ἀκηδία, ἡ ὁποία ναρκώνει τήν ψυχή καί τήν ὁδηγεῖ σιγά-σιγά στόν πνευματικό θάνατο.

Ὑπάρχει ὅμως καί ἡ καλή ἀδιαφορία, ὅπως τήν ὀνομάζει πάλι ὁ ἅγιος Παΐσιος, ἀλλ᾽ αὐτή εἶναι κάτι ἄλλο, εἶναι τό νά μήν παίρνει ἕνας εὐαίσθητος ἄνθρωπος «τοῖς μετρητοῖς» τά πάντα μέ ἀποτέλεσμα νά φθείρεται ἐσωτερικά.

Θά προσπαθήσω νά σᾶς δείξω ὅτι ἡ δημιουργία τῆς «γενιᾶς τῆς ἀδιαφορίας» δέν συνέβη τυχαῖα, ὡς ἕνα ἀτύχημα, κάτι πού δέν πῆγε καλά, ἀλλά ἀποτελεῖ μέρος μιᾶς γενικότερης στόχευσης γιά διάλυση καί ξεχαρβάλωμα τῶν πάντων, ὥστε μετά νά ἔλθει ἡ λύση: ἡ τάξη ἀπό τό χάος (Ordo ad chaos), ὅπως λένε οἱ ἰλλουμινάτι, πού παίζουν κεντρικό ρόλο στή λεγομένη Νέα Τάξη Πραγμάτων. Διαβάστε περισσότερα »