H εθνική εορτή, πρώτα και πάνω απ’ όλα, είναι κίνητρο παιδείας και αυτοσυνειδησίας
Πρόσφατη έρευνα τού κ. Χρ. Κάτσικα («Το Βήμα» 27.10.04) συντάραξε τις μέρες αυτές την Κοινή Γνώμη δείχνοντας ότι μεγάλος αριθμός μαθητών των Σχολείων μας (από 20 έως 45% επί 700 ερωτηθέντων μαθητών Γυμνασίου) αγνοεί τα ιστορικά γεγονότα που συνδέονται με την επέτειο τού ΟΧΙ των Ελλήνων, αγνοεί τα γεγονότα τής 28ης Οκτωβρίου του ’40. Πως αγνοεί ή συγχέει και άλλες μεγάλες επετείους και άλλα σημαντικά ιστορικά γεγονότα τού εθνικού βίου τής πατρίδας μας, πράγμα που έχουν δείξει η ίδια και άλλες συναφείς έρευνες.
Κάθε σκεπτόμενος Ελληνας οφείλει να αναρωτιέται αν οι εθνικές μας επέτειοι έχουν πλέον στη σχολική ζωή και, γενικότερα, στην ελληνική κοινωνία τη βαρύτητα, τον παλμό, την αίγλη και τη συμμετοχή που τους εμπρέπει. Αν δεν αποτελούν για πολλούς απλή αφορμή «χαλάρωσης», προσφιλούς έννοιας και όρου τής σύγχρονης ζωής. Κι αν αυτά ισχύουν για γονείς και μαθητές τού Σχολείου, το ίδιο συμβαίνει και με την παρουσία φοιτητών στις Αίθουσες Τελετών εορτασμού εθνικών εορτών στα Πανεπιστήμια. Φοβούμαι ότι υπάρχει μια τάση υποχώρησης τής «εθνικής μνήμης» μας, μια έλλειψη αξιολόγησης, ανάκλησης και προβολής των οροσήμων που ορίζουν την ιστορική πορεία, την εθνική φυσιογνωμία και το αξιακό σύστημα τής χώρας μας, δηλ. καίρια στοιχεία τού πολιτισμού μας.
Πρέπει, νομίζω, να ξανασκεφθούμε νέους τρόπους, νέες μορφές προσέγγισης, να σκεφθούμε ανανεωμένες μορφές εορτασμού που να προσελκύουν και να έχουν απήχηση στους νέους – μαθητές, φοιτητές, σπουδαστές. Και ίσως πρέπει να αρχίσει ο προβληματισμός γι’ αυτό το θέμα από τα Πανεπιστήμια, εκεί όπου μορφώνονται οι αυριανοί εκπαιδευτικοί όλων των βαθμίδων, όπου κατ’ εξοχήν αναπτύσσονται και διακινούνται ιδέες, όπου υπάρχουν γενικά οι όροι για μια πιο δημιουργική προσέγγιση τού μεγάλου αυτού θέματος.
Πολλά μπορούν να γίνουν. Ενα μόνο – νομίζω – πρέπει, πάση θυσία, να αποφευχθεί: να στεκόμαστε απαθείς σε μια φθίνουσα πορεία των εθνικών εορτασμών στον ευαίσθητο χώρο τής Παιδείας ως προς τη βαθύτερη ουσία τέτοιων εορτασμών, αλλά και ως προς τα διάφορα ψευδοπροβλήματα που έχουν αρχίσει να αναφύονται και να αναδεικνύονται τηλεοπτικώς κατ’ έτος τέτοιον καιρό σε σχέση με τη σημαία και τους σημαιοφόρους στις μαθητικές παρελάσεις. Οπου υποχωρεί η ουσία, θριαμβεύει ο τύπος και περισσεύει η τυπολατρία. Οταν υπάρχουν Ελληνόπουλα που δεν ξέρουν τί γιορτάζουμε την 28η Οκτωβρίου, δεν μπορεί να είναι μείζον σε σπουδαιότητα θέμα ποιο παιδί θα σηκώσει τη σημαία σε κάποιο σχολείο τής ελληνικής επικράτειας! Και το πώς τιμάς το εθνικό μας σύμβολο, τη σημαία μας, δεν έχει τόσο σχέση με την επίδοση αυτού ή εκείνου τού μαθητή, αλλά με την ποιότητα, την ψυχική ανάταση, με το φρόνημα και, κυρίως, με την κατανόηση τής ουσίας κάθε εθνικής επετείου, καθώς και με την ενεργό παρουσία και συμμετοχή στον εορτασμό όλων των μελών τής σχολικής κοινότητας – μαθητών, γονέων και δασκάλων. Οταν η απ-ουσία παίρνει τη θέση τής ουσίας στους εθνικούς εορτασμούς, τότε χάνουν τη σημασία τους και οι όποιες διαφωνίες και δήθεν ευαισθησίες. Τότε η ουσία τού εθνικού εορτασμού μετατρέπεται, όπως το ζήσαμε πάλι τις μέρες αυτές, σε αν-ούσιες και επιφανειακές αντεγκλήσεις για τη σημειολογία τής σημαίας ή μάλλον για τη «σημαιο-λογία» των εθνικών μας εορτών! Αλήθεια, ένας λιγότερο καλός μαθητής δεν είναι άξιος να σηκώσει τη σημαία μας; Κι όσοι Ελληνες, αγράμματα εν πολλοίς παιδιά τού ελληνικού λαού, τίμησαν την πατρίδα και το εθνικό μας σύμβολο με τον υπέρτατο τρόπο, με τη θυσία τής ζωής τους στα πεδία των μαχών, αυτοί, ως μικρής επίδοσης στα γράμματα Ελληνες, θα ήταν ανάξιοι να σηκώσουν την ελληνική σημαία;
Τα δέντρα, στο επίμαχο θέμα, φαίνεται να έχουν κρύψει το δάσος. Οσοι θέλουν να μιλήσουν για την ουσία τού θέματος τού εορτασμού των εθνικών εορτών, ας ρωτήσουν πώς, με ποια συμμετοχή, σε τι κλίμα γίνονται οι εορτασμοί αυτοί στην πλειονότητα των σχολείων μας. Τότε θα καταλάβουν πού βρίσκεται στην πραγματικότητα το πρόβλημα. Θα αντιληφθούν ότι η επίφαση τρώει την ουσία. H παρέλαση επισκιάζει τον παιδευτικό χαρακτήρα που πρέπει να έχει για το Σχολείο ο εορτασμός των εθνικών επετείων. Το θέμα είναι ποιος θα σηκώσει τη σημαία σε μια πρόχειρα προετοιμασμένη παρέλαση (σε ενδυματολογική εμφάνιση, σε συγχρονισμό, σε επίγνωση τού γεγονότος και τού συμβολισμού του) που καταλήγει, για τους περισσότερους μαθητές, στις παρακείμενες καφετέριες; Δεν είναι το τι θα μείνει στην ψυχή και στη συνείδησή τους για τη θυσία τής ζωής ή τής σωματικής ακεραιότητας κάποιων Ελλήνων, για τον αγώνα και τα ιδανικά των Ελλήνων τού ’40, για τον πόλεμο και την Εθνική Αντίσταση, για τους νέους που έπεσαν ή εκτελέστηκαν, για ό,τι γενικά ανεβάζει το φρόνημα και εμπνέει τον άνθρωπο; H εθνική εορτή, πρώτα και πάνω απ’ όλα, είναι κίνητρο παιδείας και αυτοσυνειδησίας! Οχι αφορμή επίδειξης. Κι αν με την επίδειξη και τη βαθμοθηρία των παιδιών τους ικανοποιείται η ματαιοδοξία κάποιων γονέων, ας σκεφθούν ότι με αυτή τη νοοτροπία δεν συμβάλλουν σ’ αυτό που κυρίως χρειάζονται τα παιδιά τους: στην καλλιέργεια τού νού, τής ψυχής και τής συνείδησής τους, στην πραγματική μόρφωσή τους, όπως βγαίνει και μέσα από μια σωστή βίωση των εθνικών επετείων.
(Πηγή: "Το ΒΗΜΑ", 07/11/2004)