ξήγηση τς Γ΄ δς το Κανόνος το καθίστου μνου

 

νδρέας Θεοδώρου

 

 δ Γ'.

 

Ερμς


            «Το
ς σούς μνολόγους, Θεοτόκε, ς ζσα κα φθονος πηγή, θίασον συγκροτήσαντας πνευματικν στερέωσον κα ν τ θεί δόξ σου στεφάνων δόξης ξίωσον».

Ατν πού σ μνολογον, Θεοτόκε, σν πλούσια κα ζωνταν πηγ δωρεν, στερέωσε τν πνευματικ θίασο πού χουν συγκροτήσει· κα στή θεία δόξα σου ξίωσέ τους νά λάβουν στεφάνια δόξας μάραντης.

 

Τ σμα τν πιστν πού προσκυνον ελαβικ τ νομα τς Μητέρας το Θεο, εναι ελογημένο π τν περαγία Θεοτόκο. Διότι Θεοτόκος εναι έναη πηγ πνευματικν δωρημάτων. π τ θεομητορικ της μυστήριο ναβλύζουν χάρες πολλές. Κα εναι φυσικ Μητέρα το Θεο νά προστατεύει τ πνευματικ σμα το Υο της κα νά τ στερεώνει στή χαρισματικ του αξηση κα προκοπή.

 

ποιητς το Ερμο διατυπώνει τ ατημα ατ στήν γν Θεοτομήτορα, μ ασθήματα ελαβικς εροπρέπειας. Κα χι μόνον ατό. Ζητ παράλληλα κα δόξα γιά τ παιδι της π τή δοξασμένη Βασίλισσα το ορανο κα τς γς, π τν ρχόντισσα τς Θείας Βασιλείας, πο εναι τόσο πλόχερα γενναιόδωρη κα μεταδοτική.

 

υλη δόξα τς Τριάδος, τ κτιστο φς το Χριστο, εναι οσιοποιημένα στή φύση πού γίασε Θες μ τν ρχομ του στόν κόσμο. Τ ργαστήριο τς Παρθένου νακράθηκε λοκληρωτικ μ τή θεόμορφη νέργει το Πνεύματος το Θεο, πι πολ κα πέρα π κάθε λλη κτιστή φύση. Γι' ατ Παναγία εναι πραγματικ «χαριτωμένη». χάρη της διαχέεται παντο, λάμπει στό πνευματοφόρο σμα τς κκλησίας, στράφτει στό φωτοβόλο χρο τς Θείας Βασιλείας κα λαμπρύνει, στεφανώνοντας μ τή δόξα της λους κείνους πού ποδέχονται τ ἄῤῥητο μυστήριο το Τόκου της κα μ συγκίνηση ψάλλουν τ φθιτα μεγαλεα της!

 

*

 

Τροπάρια

 

«Στάχυν βλαστήσασα τν θεον, ς χώρα νήροτος σαφς, χαρε, μψυχε τράπεζα, ρτον ζως χωρήσασα· χαρε το ζντος δατος, πηγ κένωτος, Δέσποινα».

 

Χαρε σύ, πο βλάστησες τ θεο στάχυ, χωρς νά δεχτες καλλιέργεια π δύναμη νθρώπου. Χαρε, Δέσποινα, σύ πού εσαι τραπέζι μψυχο, πο μπόρεσε νά χωρέση τν ρτο τς ζως· σύ πού εσαι πηγ το ζντος δατος, πο εναι στείρευτη κα νεξάντλητη.

 

ποιητς ξακολουθε τ λυρισμ του. Βλέπει τν Παναγία σν να κόμματι γς, στό ποο βλάστησε στάχυς το Θεο, χωρς νά δεχτε σπορά, καλλιέργεια, φυσικ περιποιήση βροχή. Κα φυσικ δέν ταν ναίτια βλάστηση κείνη. ταν βλάστηση περφυσική πού περέβαινε λους τος νόμους κα τος κανόνες, πο παρατηρονται στή φυσικ τάξη τν πραγμάτων. κενο πού λειπε π τν νήροτη γ, τ λέτρι κα ο λοιπς λλες συνθκες, νεπλήρωσε μ τν παντοδύναμη χάρη του τ Πνεμα το Θεο, π τ ποο βγκε κα φυσικ τάξη τν πραγμάτων.

 

τσι συντελέστηκε παραδόξη σοδει το Θεο, διφυς στάχυς τς Παρθένου κα το Υο το Πατρός, γιά νά γίνει ψωμί πού βαστάχθηκε στό τραπέζι τς Παρθένου, ψωμ ζως πού φαγε κα χόρτασε τ πεινασμένο γένος τν νθρώπων, πο πεινοσε στή μακρυν χώρα τς ποστασίας του, στά σκοτάδια τς θανατερς λιμοκτονίας του.

 

Δέν  δωσε δ μονάχα τ ψωμ τ θαμα τς Παρθένου· δωσε κα τ ζωνταν νερό, πο εναι σ σο μέτρο παραίτητο μ τ ψωμ γιά τή ζωή το νθρώπου. Τ νερό πού λλεται «ες ζων αώνιον», τ ποο ξεδιψ ληθιν τν κουρασμένο νθρωπο, σβήνει τος νδόμυχους πόθους του, ,τι εγενς ξακολουθε νά πάρχει μέσα του κα δέν κατόρθωσε κόμη νά φανίσει μαρτία. Κα τ νερ τς Παρθένου, κρυστάλλινο κα δροσερό, εναι κένωτο· δέν σταματ ποτέ οτε ξαντλεται ο του, γιατ εναι στείρευτη ο το Πνεύματος το Θεο, πο δέν  χάνεται, πως δέν  χάνεται κα διος Θεός!

 

*

 

«Δάμαλις τν μόσχον τεκοσα, τν μωμον, χαρε, τος πιστος· χαρε μνς κυήσασα, Θεο μνν τν αροντα, κόσμου παντς τ πταίσματα· χαρε θερμν λαστήριον».

 

Χαρε, δάμαλις πού γέννησες τν μόσχον τν καθαρν κα ψεγάδιαστον· χαρε, μνάδα πού κύησες τν μνν το Θεο, πο σήκωσε πάνω του (στό σταυρ) τ πταίσματα λου το κόσμου· χαρε σύ, πο ναδείχτηκες φλογισμένο π τή χάρη λαστήριο τν νθρώπων.

 

ποιητς προχωρε βαθύτερα στόν νθεο λυρισμ του. Παρομοιάζει τή Θεοτόκο μ δάμαλι κα μνάδα, πο φεραν στόν κόσμο τ μόσχο τν μωμο κα τν μν το Θεο, πο σήκωσε στούς μους του τίς μαρτίες λου το κόσμου. δάμαλις, μόσχος κα μνς εχαν κάποια λειτουργικότητα στή λατρεία τς Παλαις Διαθήκης. σαν ζα πού προσφέρονταν ς θυσία ξιλαστήρια στόν Θεό.

 

Ο ρχαοι σραηλτες πίστευαν, τι στά πρς θυσία ζα ατά, μεταφέρονταν o μαρτίες κείνων πού τ πρόσφεραν στόν Θεό, τσι στε νά τιμωρονται ατ ντ κείνων γιά τς ποιες νοχς τους, κα τσι ο μαρτωλο νά συγχωρονται, ξιλεούμενοι μπροστ στόν γιο Θεό.

 

Ο ρχαες μως ζωοθυσίες -κυριώτερες τν ποίων ταν θυσία το Πασχάλιου μνο κα μεγάλη θυσία τς ορτς το ξιλασμο- σήμαιναν, πλς, χωρς νά μεταφέρουν στήν πραγματικότητα τ σημαινόμενο τς τελέσεώς τους. δήλωναν τν νάγκην φέσεως τν μαρτιν χωρς μως στήν πραγματικότητα νά τν παρέχουν. σαν προτυπώσεις πλς μις λλης μεγάλης θυσίας, ποία πράγματι θ φαιροσε τίς μαρτίες το κόσμου κα θ πάλλασσε τ γένος π τς θροισμένες του νοχς (το μαρτήματος το Προπάτορος κα τς λλες προσωπικς τν νθρώπων νοχές).

 

Ατ τ μεγάλο θμα φερε στόν κόσμο Μαρία. Σν λογικ δάμαλις κα μνάδα στήν ποίαν πνεε χάρη κα ελογία το Θεο, γέννησε τ μόσχο κα τν μν το Θεο τν καθαρ κα ψεγάδιαστο, τν Υἱὸν Το τ Μονογεν, ποος θεληματικ σήκωσε στούς μους του τίς μαρτίες λου το κόσμου, τς φερε στό σταυρ στόν ποο, πεθαίνοντας, πλυνε μ τ αμα του τίς ψυχς λων τν νθρώπων π τς πολλς τους νοχές, δωσε φεση μαρτιν, κα ξιλέωσε τν ποστάτη νθρωπο νώπιον το Πατέρα, π τν ποον τόσο λόγιστα ξεμάκρυνε στά ρη κα τος γκρεμος τς μαρτίας.

 

Θεοτόκος νομάζεται «λαστήριον τν νθρώπων» στήν ννοια κα στή σχέση ατή· στήν ννοια δηλαδ τς θυσίας το Υο το Θεο, στόν ποον δωσε μ τή δύναμη το Παναγίου Πνεύματος τν νθρωπίνη φύση του. Διότι στή διάσταση το χριστολογικο μυστηρίου πίσω π τν Υἱὸ βρίσκεται πάντοτε Μητέρα, χώριστα δεμένη μ τή λυτρωτικ χάρη τν ποίαν κενος διακόνησε τν κόσμο.

 

*

 

«ρθρος φαεινός, χαρε μόνη, τν λιον φέρουσα Χριστόν, φωτς κατοικητήριον· χαρε τ σκότος λύσασα, κα τος ζοφώδεις δαίμονες, λοτελς κμειώσασα».

 

Χαρε φαειν αγή, ποία μόνη φερες τν λιο (στόν κόσμο) κα ναδείχτηκες κατοικητήριο το (νοητο) φωτός. Χαρε σύ πού ποδίωξες τ πνευματικ σκοτάδια κα κμηδένισες λοτελς τος ζοφερος δαίμονες.

 

Στό τροπάριο ατ μνδς χρησιμοποιε τν ναλογικ εκόνα το φωτός, πο εναι τόσο προσφιλς στήν γιογραφικ κα ρχαία πατερικ θεολογία, γιά νά εκονίσει τ μέγα μυστήριο το Χριστο κα τς χράντης Μητέρας του. Στή θεοϋπόστατη σάρκα τς Πανάγνου ρόδισε αγ το μεγάλου μυστηρίου. Διαγράφτηκε τ προμήνυμα το πέρλαμπρου γεγονότος. Κα στόν καιρ του φάνηκε λιος στά φτωχικ χώματα τς Βηθλεμ π τν φωτειν ρίζοντα τς ταπεινς Κόρης, διαχέοντας τή φωτιστικ λάμψη του σ' λόκληρη τν κτίση.

 

Μέγας τς δικαιοσύνης λιος λθε σν φς ντυμένος τή φωτεινή σάρκα τς θεοχώρητης Νύμφης του, τς Μητέρας πού το τοίμασε τ Πνεμα του, δι το ποίου κενος πέμπεται κα διαλάμπει στόν κόσμο. Στό μυστήριο το Χριστο λα εναι φωτοφάνεια κα φωταύγεια. λα εναι φς, γιατ φς εναι θεότητα κα δόξα του. Φς προχεόμενο ϊδίως π τν πειρη Θεία οσία του, φς νέσπερο κα διάδοχο, στό ποο εναι κτισμένα κα φέρονται τ σύμπαντα. Φς τ Πνεμα τ γιο· φς τ νδιαίτημα τ γιο το Υο το νθρώπου κα το Θεο· φς πειρος το Πατρς Λόγος νοικήσας στήν μόλυντη σάρκα· φς διδασκαλία του, τ ργο του, Βασιλεία του. Φς, παντο φς! Ο σκιερότητες κα τ σκοτάδια τς μαρτίας χάθηκαν στή μεγάλη μέρα, στήν νατολν ξ ψους.

 

Θεοτόκος, στήν ποία κατοίκησε σωματικ τ φς, λυσε τ σκοτάδια τς γνωσίας κα τς πλάνης. Ο νθρωποι εδαν καθαρ κα προκάλυπτα τν λήθεια. Λευτερώθηκαν π τ ψεδος τς εδωλολατρείας, πο τόσο σφυκτικ καθόταν στό μμα τς ψυχς τους. Ο καθήμενοι ν σκότει εδον φς μέγα. Εδαν τν Θεό, τ δρμα το ποίου εχαν χάσει π τ πτικ πεδίο το πνεύματός τους, π τν πενέργεια τν σκοτεινν πνευμάτων τς καθαρσίας κα τς πλάνης.

 

Τος ζοφώδεις δαίμονες, πο εναι ο εσηγητς τς πνευματικς ζοφώσεως, το σκοτισμο το νο, κα τς πυκνότητος τς πλανεμένης συνειδήσεως, ξεμηδένισε λοσχερς φωτοφόρος κα φωτοδόχος λαμπάδα τς Παρθένου, πο μ τή φωτι το μυστηρίου της λυωσε τς σάρκες το κολοσσο τς πλάνης πού φούντωσε στόν κπο τς δέμ, κα π κε τύλιξε τν νθρωπότητα στά μελαν πέπλα του. Θεοτόκος καθάρισε τ βιότοπο τς νθρωπίνης ψυχς π τ σκοτειν λύματα τς μαρτίας, πο μόλυναν πτόητα τς πονεμένες καρδις κα μετέτρεπαν σ σκοτεινιασμένη κόλαση τη ζωή τους.

 

*

 

«Χαρε πύλη ν Λόγος, διώδευσε μόνος μοχλούς, κα πύλας δου, Δέσποινα, τ τόκ σου συντρίψασα· χαρε θεία εσοδος τν σωζομένων πανύμνητε».

 

Χαρε, σύ πού εσαι πύλη π τν ποίαν πέρασε μοναχ Λόγος· σύ Δέσποινα, ποία δι το καινοφανος Τόκου σου συνέτριψες τος μοχλος κα τς βαρεες πύλες το δη. Χαρε, σύ πανύμνητε πού εσαι εσοδος π τν ποία θ περάσουν ο σωζόμενοι.

 

ποιητς δ παρομοιάζει τν Παρθένο μ πύλη κλειστή, τν ποίαν νοιξε Λόγος το Θεο γιά νά περάσει π ατν κα νά εσέλθει στόν κόσμο. Τν νοιξε δ μονάχα Ατς κα κανένας λλος. Κα ταν πέρασε π ατήν, πύλη ξανάκλεισε γιά νά μείνει στό ξς παντοτειν κλειστή. Μία πολ ραία εκόνα μ τν ποία παλαι προφητεία περιέγραψε τν ειπαρθενία τς Μαρίας. Διότι πως παρθένος γν κα σπιλη συνέλαβε τν Χριστ χωρς νθρωπίνη συνέργεια, τσι κα τν γέννησε, χωρς τόκος νά βλάψει τ σήμαντρα τς παρθενίας της.

 

Οτε πάλι μετ τή γέννηση το Υο της δέθηκε μ νδρα, γιά ν' ποκτήσει μαζ του λλα φυσικ παιδιά. πως παρθένος συνέλαβε, κα παρθένος γέννησε κα μετ τόκον πάλιν παρθένος μεινε. Στά λίγα ατ λόγια συνοψίζεται θαυμάσια τ μέγα κα φθαρτο μυστήριο τς Θείας νανθρωπήσεως. Μία παρθένος ταπειν κα σεμνή, μία κόρη πάναγνη κα σπιλη, να τρυφερ πλάσμα τς ποίας φωταύγεια κάλυπτε λόκληρη τν κτίση κα θάμπωνε τος γγελικος φθαλμούς, λειτούργησε στό κοιν θαμα τς θεανθρώπινης ζως, στούς νέους υθμος τς νακαινίσεως τς πλάσεως, τς μεταῤῥυθμίσεως το σύμπαντος. Κα σημεον το θαύματος ταν μοναδικ παρθενία τς Πανάγνου, μοναδικ χάρη τς Παναγίας!

 

Πόσο δικημένοι πραγματικ εναι σοι δέν μπορον νά δον τ θεομητορικ ατ δόγμα στό σώτερο βάθος το μυστηρίου το Χριστο, μένοντας γκλωβισμένοι στήν ρθολογικ βιολογικ θεώρηση ατο πού κα ο γγελοι κόμη, δυνατοντες νά κατανοήσουν, νυμνον παύστως τν περευλογημένην!

 

Τ θεομητορικ θαμα μως γκλείει μέσα του δύναμη περιόριστη· γκλείει θεοδύναμη νέργεια, τν πυρίτιδα το Θεο πού μόλις μπκε στόν δη, μόλις λθε σ παφ μ τ μουχλιασμένα θεμέλια τς φθορς, νετίναξε τ φοβερ κενο κολοσσ το θανάτου, σπασε τς σκουριασμένες πύλες του, συνέτριψε τος ερωτιντες προαιωνίους μοχλος τς φοβερς κείνης μηχανς, ποία λεθε νελέητα τς ψυχς τν νεκρν.

 

Κα συντρίβοντας τ παίσιο οκοδόμημα το δη, κατήργησε τ κράτος τς νεκρώσεως, νοίγοντας διάπλατα τν πύλη τς σωτηρίας δι τ δείλαιο γένος τν βροτν. σωτηρία γινε κα πάλι βατ στόν ποστάτη νθρωπο, τν λεειν τρόφιμο τς φθορς κα το θανάτου!

 

 

(Ἀπό το βιβλίο:«Χαῖρε Νύμφη, Ἀνύμφευτε», ἐκδ. Ἀποστ. Διακονίας)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

(Πηγή ηλ. κειμένου: imaik.gr)