ρθόδοξος παράδοσις κα σύγχρονος κόσμος

 

Γέρων Θεόκλητος Διονυσιάτης (+)




(
π τν μιλία πο εχε κάμει στ Λεμεσ τ Νοέμβριο το 1981)


Τώρα πο ερισκόμεθα ες τν 20ον αώνα, ες τν κόσμον ατν μ τς συγχρόνους ντιλήψεις του, μ τς διότυπους δομάς του, μ τν λλοφροσύνην του, μ τν σύνεσίν του, μ τν λογίαν του κα τν λογικήν του, κκλησία δν χει ν π τίποτε νεώτερον π' ,τι επε. πλς μπορε ν χρησιμοποι μεθόδους διαφόρους α ποαι πιβάλλονται λόγ τν συνθηκν το συγχρόνου κόσμου. ,τι μως επε δι τν γίων Πατέρων, συνεχίζει ν τ λέγη κα σήμερα ες τν κόσμον. Ἐὰν κολουθμεν τος βίους τν γίων μας κα τν ν γί Πνεύματι διδασκαλίαν των γωνιζόμενοι ν οκειοθμεν ατν δι πείρας, τότε θ καταλάβωμεν τί θησαυρος χει γία μας κκλησία.


Πράγματι, ρχονται ες τν νον ρισμένα κείμενα τν «μυστικν» Πατέρων τ ποα δικαιώνουν τν σκητικν βίον, πως τ κείμενα το γίου Συμεν το Νέου Θεολόγου, πο ναφέρονται σ' ατν τν προσωπικν κοινωνίαν πο εχε μ τν Θεόν, κα τς συνεπείας ατς τς κοινωνίας. φο ζησεν ες Μοναστήριον π μικρ παιδί, μ τν σκησιν, κα πακον ες τν Γέροντά του, τς νηστείας του, τς γρυπνίας του, τς προσευχάς του, τν βαθεαν ταπείνωσίν του, φθασε ν γίνη σκεος το γίου Πνεύματος μέχρι τοιούτου σημείου στε κκλησία ν τν νομάση «Θεολόγον», μετ τν ωάννην τν Θεολόγον κα τν Γρηγόριον τν Θεολόγον.


Λέγει λοιπν ες να σημεον γιος Συμεών, ες τος «μνους θείων ρώτων», τ ξς, τ ποον μεταφέρω ν μεταφράσει: «πολαύω τς γάπης Σου κα τς ραιότητός Σου, κα εμαι πλήρης θείας εδαιμονίας κα θείας γλυκύτητος. Τ πρόσωπόν μου λάμπει πως τ πρόσωπον το γαπημένου μου ησο. ταν βυθίζωμαι μέσα ες τ φς Σου, τότε ασθάνομαι τι γίνομαι να φς μοιον μ τ δικόν Σου. Κα τότε βλέπω τν αυτόν μου ραιότερον π’ λους τους ραίους, πλουσιώτερον π’ λους τος πλουσίους κα δυνατώτερον π’ λους τος ατοκράτορας. Διότι κενος ποος εναι ξιος ν εσέλθη ες τ φς Σου, γίνεται να φς μοιον μ τ δικόν Σου...»


Κοιτάξτε τί πληρότης κα τί ατάρκεια ν Θε, τί μορφιά, μορφι χι μορφικ κα εκονιστικ λλ μορφι πνευματική, ες τρόπον στε, παρ τ βάθος τς ταπεινοφροσύνης του, ν βλέπη τν αυτν του ραιότερον π’ λους τος ραίους, πλουσιώτερον π’ λους τος πλουσίους κα δυνατώτερον π’ λους τος ατοκράτορας, πειδ ζ μέσα ες τ φς το Θεο. Κα ατ δν συμβαίνει μόνον ες τν γιον Συμεών, λλ’ ες λα τ πλήθη τν σίων Πατέρων, ες σους καθάρισαν τν ψυχν τν π κάθε μολυσμόν, ταπεινώθησαν βαθέως κα κοινώνησαν μ τν Θεόν.


πάρχουν μπειρίαι, ς λήθειαι κα ς θος τς κκλησίας, α ποαι δν γίνονται γνωστα κα προσιτο ες τν νθρώπινον λόγον. Οτε πόκεινται ες μίαν νάλυσιν συλλογιοτικν κα λογικν π νθρώπους στερημένους ατν τν μπειριν. Πρέπει ν κοινωνήση κανες μ τς μπειρίας ατάς, ν γίνη διος φορες ατν τν γιοπνευματικν μπειριν δι ν μπορ ν καταλάβη ατ τ μυστικ ργια το γίου Πνεύματος ες τς καρδίας τν γίων.


ς ναφέρω νδεικτικς τν πακον τν ποίαν κάμνομεν μες ο μοναχοί. Τί εναι πακο κατ βάθος; Μία θελημένη ρσις τς λευθερίας΄ θυσιάζω τν λευθερίαν μου κα ποτάσσομαι, ρα εμαι νελεύθερος΄ νελεύθερος εναι δολος. ν τούτοις, ατ πράξις τς κουσίου δουλείας, συμφώνως πρς τν καθολικν μπειρίαν τς κκλησίας, δν εναι τίποτε λλο παρ ναρξις τς πελευθερώσεως τς ψυχς, διότι δουλεία εναι στν πραγματικότητα λευθερία τν νθρώπων.

σοι, λοιπόν, πέταξαν τν αυτν των ες ατν τ διαδικασίαν τς κουσίου ποταγς, σοι πέρασαν μέσα π τ στάδιον τς σκήσεως, συνιστάμενον ες νηστείας, γρυπνίας, προσευχάς, συχίαν, ταπείνωσιν, νειδισμούς, μέσα ες τν χρον τν μοναστηριακν τν σκητιωτικν τν ρημον, γνωρίζουν τί δίδουν ες τν ψυχν ατ λα, ποιν εναι τ νθος τ ποον ναφύεται μέσα π τν ψυχν στερα π ατν τν διαδικασίαν.

τσι διεμορφώθη τ θος τς κκλησίας, κα ες ατ παιξε πρωτεύοντα ρόλον Μοναχισμός. Μοναχισμς εναι ναπόσπαστος π τν καθολικν ζων τς κκλησίας΄ διαφέρει μόνον ες τν διοτυπίαν ζως κα πλς πομακρύνεται π τς γκοσμίους κοινωνίας. κκλησία πάντοτε τν θεώρησε ς πόδειγμα τς ν κόσμ ζως, πόδειγμα τ ποον κεται ες μίμησιν (χι βεβαίως λων τν τρόπων ζως του) λλ σον εναι δυνατόν. Δι’ ατ γιος ωάννης τς Κλίμακος μς λέγει: «Φς μν μοναχος, γγελοι΄ φς δ κοσμικος, μοναδικ πολιτεία».


ς μο πιτραπ ν σχυρισθ τι δν μπορομεν ν χωμεν ρθόδοξον κκλησίαν, χωρς τν Μοναχισμόν. Εναι νδεχόμενον ν εμεθα ντελς μέλη τς κκλησίας κα ν τούτοις ν μν εμεθα ρθόδοξοι΄ ν ζμεν δηλαδ μέσα ες τν χρον τς κκλησίας γνοοντες τ μεγαλεα τ θεολογικ κα πνευματικ πο χει κκλησία. στορικά, θεολογικ κα πνευματικ τεκμήρια βοον τι κενοι ο ποοι διεμόρφωσαν τ θος τς κκλησίας κα διασώζουν τν κκλησίαν τν ρθόδοξον ες τ ψηλ πίπεδά της, εναι ο μοναχο , ν θέλετε, χι λοι λλ ο Πατέρες ο κ μοναχν ο ποοι μέσα ες τν κάμινον τς σκήσεώς των, μέσα ες τν θεον ρωτά των, φήλκυσαν πλουσίως τς κτνας το γίου Πνεύματος. Δι’ ατ κα ες τν μνολογίαν μας συνήθως λέγομεν: «Γέγονας, σιε, σοπτρον καθαρν τν κτίνων το γίου Πνεύματος, λλαμφθες πλουσίως...»


παναλαμβάνω: δν μπορομε ν νομαζώμεθα ρθόδοξοι ἐὰν δν ποδεχθμεν τν μόφωνον διδασκαλίαν τν γίων Πατέρων, κα δν μπορομεν ν παρεκκλίνωμεν π τν βασιλικν ατν πορείαν τν γίων Πατέρων χωρς ν διακινδυνεύσωμεν ν δημιουργήσωμεν ντινομικς καταστάστεις μέσα μας ν περιπέσωμεν ες μίαν πνευματικν σχιζοφρένειαν.


μες ο ρθόδοξοι εμεθα ραιότεροι π' λους τος ραίους, πλουσιώτεροι π’ λους τος πλουσίους, κα δυνατώτεροι π’ λους τος ατοκράτορας ἐὰν εσέλθωμεν μέσα ες τν χρον τς ρθοδόξου Παραδόσεως κα δν φήσωμεν τς ψυχάς μας ν πατνται μ πτωχοδιδασκαλίας, τεροδιδασκαλίας κα τεροθρησκείας, μ πινοήματα νθρώπων μ λογισμος «δειλούς», κατ τν προφήτην, νθρώπων στερημένων κύρους κα αθεντίας. ρθοδοξία μας εναι μεγάλον πράγμα: δν διακρίνεται δι’ ατάρκειαν ν τος λαχίστοις, κα εναι ξένη πρς τν παρσιν τν ποίαν προκαλον μερικα γαθα πράξεις φαρισσαϊκο τύπου. Εναι πλούσια. Εναι πολύτιμος μαργαρίτης τν ποον Κύριός μας κάλεσε ν γοράσωμεν φο πωλήσωμεν πάντα. Λέγει δ χαρκτηριστικς π το σημείου ατο γιος νδρέας Κρήτης ες να τροπάριόν του: «Γίνου, ψυχή μου, μεγαλέμπορος»΄ μεγαλέμπορος, λοιπόν΄ χι ψιλικατζής. Γι μεγάλα πράγματα μς χει μιλήσει Θεός.


Εναι νδεχόμενον ν μν χωμεν ατ τ γνωρίσματα το ληθινο ρθοδόξου, π τν ραθυμίαν μας λλους λόγους. Τότε ρθοδοξία μς δήγει τουλάχιστον ες τν ταπείνωσιν: μς δεικνύει τ μεγαλεα πο χει τοιμάσει Θες δι’ μς, τ ποα κα καλούμεθα ν οκειωθμεν. ταν δέ, δι ποικίλους λόγους, δν δυνάμεθα ν τ πράξωμεν, μς ποδεικνύει μίαν λλην λύσιν δι ν ντιμετωπίσωμεν τν δυστυχίαν μας: τν ταπείνωσιν. Μς πεκάλυψες, Κύριε, ρίστην δν ψώσεως τν ταπείνωσιν, λέγει κα γιος Γρηγόριος Θεολόγος.


ντιθέτως, ἐὰν θεωρήσωμεν τι Χριστιανισμς εναι να θέμα δοσοληψίας μ τν Θεν (ν κάμωμεν δηλαδ μερικς καλς πράξεις κοινωνικο χαρακτρος, ν προσευχώμεθα, ν κοινωνμεν, ν ξομολογούμεθα, κα ατ εναι ρκετόν), περιπίπτομεν ες τν ατάρκειαν, κα ν εμεθα δυστυχες, λεεινο κα γεμάτοι πάθη, ασθανόμεθα μίαν νεσιν΄ ατς εναι φαρισσαϊσμς τν ποον πισημαίνει Κύριος. ν γία ρθοδοξία μας (δηλ. τ αθεντικς ρμηνευόμενον γιον Εαγγέλιον) μς λέγει: καθαρθετε π τ πάθη δι ν οκήσω μέσα σας΄ μν μπιστεύεσθε μερικς νεργείας ξωτερικς α ποαι δν ποτελον ατοσκοπν λλ μέσον΄ λευθερωθετε π τ πάθη δι ν εσέλθω ες τν καρδίαν σας. Εναι ατ δι τ ποον προσευχόμεθα κάθε μέραν: «Βασιλε οράνιε, Παράκλητε, τ Πνεμα τς ληθείας..., λθ κα σκήνωσον ν μν κα καθάρισον μς π πάσης κηλίδος...».


Μν παναπαυώμεθα λοιπόν, κα πατμεν αυτος μ μικρ κα πτωχ κα ετελ πράγματα τ ποία λλωστε κάμνουν κα ο «θνικοί». Πρέπει ν δηγηθμεν ες μίαν διαρκ ναζήτησιν το Θεο. Κα πως λέγει γιος Γρηγόριος Νύσσης, «Οκ στιν λλο τ ζητεν τ Θεν κα λλο τ ερίσκειν, λλ τοτο στ τ ερίσκειν, τ ε ζητεν κα κκκαίεσθαι ες τν πόθον κείνου». Λοιπόν, ρος ερέσεως εναι πόθος΄ ταν χωμεν πόθον, ερήκαμεν τν Θεόν. Δν τελειώνει μως κε διαδικασία ερέσεως το Θεο διότι, Θες εναι πειρος κα σύλληπτος. νθρωπος δν σταματ τν φοράν του πρς τελειότητα φο τελειότης κα τν τελείων εναι τέλεστος. Δι’ ατ ζω τν ληθινν ρθοδόξων εναι ζω πεινώντων κα διψώντων τν Κύριον. Κα ταν δν τν ερίσκουν κα στενάζουν κα πενθον κα φωνάζουν μαζ μ τν Δαυΐδ, «Πότε ξω κα φθήσομαι τ προσώπ το Θεο», πάλιν « ς λαφος πείγεται π τς πηγς τν δάτων, οτω κα ψυχή μου σ διψ, Θεός», πως νύμφη ες τ σμα σμάτων λέγει, «Τετρωμένη γάπης εμ γώ..., ες σμν μύρων σου δραμομαι...» (τρέχω πίσω Σου Χριστέ μου)!...


λλ κα π. Παλος ατ λέγει: «Διώκω ε κα καταλάβω, φ' κα κατελήφθην π το Χριστο ησο» (τρέχω δι ν κάμω δικόν μου κενο δι τ ποον κα . Χριστς μ καμε δικόν του). Κα κόμη, «τ μν πίσω πιλανθανόμενος τος δ μπροσθεν πεκτεινόμενος, κατ σκοπόν, διώκω...» (Φιλιπ. 3:12-14). Ξεχν ,τι χω κάμει, τ θλήματα τ μεγάλα, κα κρατ μόνο να πράγμα: τν γνσιν τς θλιότητός μου. νας γίγας, Παλος, κράτει μόνον τν γνσιν τς θλιότητός του. " ταν εχεν νεβε μέχρι τρίτου ορανο, ταν γινε ατ πο το, θεος Παλος, τότε λεγεν, «οκ εμ ξιος καλεσθαι πόστολος», κα «σχατον πάντων, σπερε τ κτρωμάτι, φθη Χριστς κάμοί» (Α' Κορ.15,9).


Ατ εναι ρθοδοξία μας.

 

 

(Περιοδικ «ρθόδοξη Μαρτυρία», τεχος 5)