Κλήμεντος Ζέντεργολμ
Ἱερομονάχου
ΒΙΟΣ
ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΜΜΑΤΑ
ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ ΤΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ
Εἰς
τὸ Ὁδοιπορικὸν
τῆς Ρωσσίας, Μολδαβίας, Τουρκίας καὶ
Ἁγίου Ὄρους, τοῦ
ἁγιορείτου μοναχοῦ Παρθενίου, διαβάζομεν
τὰ ἑξῆς:
«Εἰς
τὴν Καψάλαν, εἰς μικρὰν
ἀπόστασιν ἐκ τοῦ
κελλίου τοῦ ἁγίου Βασιλείου, ὑπάρχει
περίφημος καλύβη, δηλαδὴ κελλίον ἄνευ ἐκκλησίας,
εἰς τὴν ὁποίαν
διῆγε τὴν νηστευτικήν του
ζωήν, περισσότερον τῶν πεντήκοντα χρόνων, μέγας καὶ
περίφημος λόγιος, κλεινὸς διδάσκαλος καὶ συγγραφεύς, ὁ
μέγας γέρων μοναχὸς Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης,
ὁ ὁποῖος
ἐκοιμήθη ἐν Κυρίῳ
τὸ ἔτος 1809. Αὐτὸς
συνέθεσε καὶ συνέγραψε τριάκοντα ϐιβλία. Ὅμως δύο ἐξ
αὐτῶν δὲν
εὑρίσκονται, διότι ἐσυλήθησαν
τὰ πρωτότυπά των ὑπὸ
τῶν Παπιστῶν εἰς
τὴν Βενετίαν, γεγονὸς
διὰ τὸ ὁποῖον
οἱ Ἕλληνες πολύ λυποῦνται
καὶ ὀδύρονται, καὶ
πολλάκις προσεπάθησαν νὰ ἐντείνουν τὶς
ἐνέργειές των πρὸς ἐπιστροφὴν
αὐτῶν, ἀλλ’
ἀπέτυχον. Τὰ δὲ
ὑπόλοιπα εἴκοσι ὀκτὼ
ἐτυπώθησαν καὶ ἐξεδόθησαν,
γεγονὸς περὶ τοῦ
ὁποίου ἡ Ἁγία
Ἀνατολικὴ Ἐκκλησία
χαίρει σφόδρα. Τὸ περιεχόμενον τῶν ϐιβλίων του, ὁ γέρων Νικόδημος ἐδανείζετο
ἀπὸ τὴν
Ἁγίαν Γραφὴν καὶ
ὅλους τοὺς Διδασκάλους τῆς
Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας,
παλαιοὺς καὶ νέους. Συνήθροισε τὰ
πάντα εἰς ἕν, ἐξήγησε
καὶ μετέδωκεν αὐτὰ
εἰς τοὺς ὀρθοδόξους
Ἕλληνας, ὡς σῖτον
καθαρόν. Καὶ εἰς ὅλους
τοὺς Ἕλληνας, λαϊκοὺς
καὶ μοναχοὺς καὶ
ἀναχωρητάς, δὲν ϐλέπει κάποιος ἄλλο ϐιβλίον ἀνὰ
χεῖρας παρὰ τὰ
τοῦ Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου.
Καὶ οὐδεὶς
ἠμπορεῖ ἐκ
τῶν ϐιβλίων καὶ
τῶν λόγων του νὰ εὐφρανθῇ
ἕως κόρου· ἐκ τοῦ
φρέατός του ἐπαρκεῖ διὰ
νὰ πίνουν ὅλοι· λαϊκοί, μοναχοὶ
καὶ ἀναχωρηταί. Ἦτο
μέγας νηστευτὴς καὶ μέγας ζηλωτὴς
τῆς Ἁγίας τοῦ
Χριστοῦ Ἀνατολικῆς
Ἐκκλησίας καὶ τῆς
ἀρχαίας εὐσεβείας. Πολλὰ
ϐιβλία ἔγραψε
κατὰ διαφόρων αἱρετικῶν·
Κατὰ τοῦ Πάπα τῆς
Ρώμης, κατὰ τῶν Λουθηρανῶν
καὶ Διαμαρτυρομένων, καὶ
κατὰ τῆς ψυχολέθρου Οὑνίας.
Συχνάκις δὲ εἰς τὰ
ϐιβλία του μνημονεύει τῆς
Ὀρθοδόξου Ρωσσίας καὶ
ἐπαινεῖ τὴν
εὐσέβειαν αὐτῆς.
Εἰς τὰς μεταξὺ
τῶν Ἑλλήνων πνευματικὰς
συζητήσεις πάντοτε ἐπαναλαμβάνεται τὸ ὄνομα
Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου. Εἰς
αὐτόν, ὅλαι αἱ
ἁγιορειτικαὶ ϐιβλιοθῆκαι ἦσαν
ἀνοικταὶ καὶ
εἶχε πόθεν νὰ ἀντλῇ·
δὲν τοῦ ἔλειπον
τὰ ϐιβλία. Εἶχεν
ἄλλως τε ἐν ἑαυτῷ
τὴν ἄνωθεν δοθεῖσαν
χάριν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ
τὸ δῶρον τῆς
διακρίσεως, ὡς δεικνύει σαφῶς ἡ
κάρα του, ἡ ϐλύζουσα εὐωδίαν.
Μόνον ἡμεῖς, οἱ
Ρῶσσοι, λυπούμεθα σφόδρα διὰ
τὸ γεγονὸς ὅτι
δὲν ἠξιώθημεν νὰ
πίωμεν ἐκ τῶν μελιρρύτων πηγῶν
του. Διότι σχεδὸν οὐδὲν
ϐιβλίον του ἔχομεν
εἰς τὴν σλαβωνικὴν
ἢ τὴν ρωσσικὴν
γλῶσσαν, ἐκτὸς
τοῦ συντόμου Ἀθωνικοῦ
Πατερικοῦ – καὶ τοῦτο
μάλιστα μετέφρασαν οἱ Βούλγαροι καὶ ἐτύπωσαν
εἰς τὴν Βουλγαρίαν» (Μέρος ϐ΄, σελ. 134-135, ἔκδοσις τοῦ
ἔτους 1855).
Ὄχι μόνον τὰ συγγράμματα, τὰ
ἐκδοθέντα ὑπὸ
τοῦ (ἁγίου) Νικοδήμου, εἶναι
ἀμετάφραστα εἰς ἡμᾶς,
κατὰ τὸ μεγαλύτερον μέρος
των, ἀλλὰ καὶ
περὶ αὐτοῦ
τοῦ ἰδίου, ἐκτὸς
τῶν προαναφερθέντων λόγων τοῦ
πατρὸς Παρθενίου καὶ ἑνὸς
μικροῦ ὑπομνήματος εἰς
τὴν εἰσαγωγὴν
τοῦ Ἀθωνικοῦ
Πατερικοῦ (Ἁγία Πετρούπολις, 1860),
φαίνεται ὅτι οὐδὲν
ἄλλο ἐτυπώθη. Διὰ
τοῦτο ϑεωροῦμεν
ὅτι δὲν εἶναι
περιττὸν νὰ ἀναφέρωμεν
ἐδῶ κάποιες πληροφορίες
περὶ τοῦ ϐίου καὶ τῶν
συγγραμμάτων τοῦ μεγάλου αὐτοῦ
ἀνδρός, δανεισμένες ἐκ
τῶν ἔργων του καὶ
ἐκ τοῦ συνοπτικοῦ
ἑλληνικοῦ Βίου, ὁποὺ
ἐπισυνάπτεται εἰς μερικὰ
συγγράμματά του ἐκδοθέντα μετὰ τὴν
κοίμησίν του. Μερικὲς ἀνακρίβειες, ὁποὺ
συναντῶμεν εἰς τὸ
ὑπόμνημα τοῦ Παρθενίου, καὶ
ὁποὺ προέρχονται ἐκ
τοῦ γεγονότος ὅτι αὐτὸς
ἐβασίζετο εἰς προφορικὲς
μόνον μαρτυρίες, ϑὰ
διορθώσωμεν ἡμεῖς ἐν
συνεχείᾳ.
…
(Απόσπασμα
του βιβλίου)