- Η ΑΛΛΗ ΟΨΙΣ - https://alopsis.gr -

Σεξουαλική Διαπαιδαγώγηση και Παιδεία (Παναγιώτα Χατζηγιαννάκη, Ιατρός Πνευμονολόγος)

[Ξενοδοχείο Caravel, 9 Φεβρουαρίου 2020]

 

Σχόλιο «Μαμά, Μπαμπάς και Παιδιά [1]»: Το «Μαμά Μπαμπάς και Παιδιά» υποστηρίζει το παιδί και την παραδοσιακή οικογένεια. Επιθυμεί για τα παιδιά να έχουν τη βέλτιστη σωματική και πνευματική υγεία. Είναι εναντίον κάθε μορφής παιδικής κακοποίησης ή περιθωριοποίησης. Η παιδεία που λαμβάνει ένα παιδί οφείλει να μην προσβάλλει τις αρχές της οικογένειάς του. Το παρακάτω άρθρο αφορά την προωθούμενη Ολιστικού τύπου Σεξουαλική Εκπαίδευση και βασίστηκε στις πληροφορίες που δίνουν οι ίδιοι οι πάροχοι των προγραμμάτων Ολοκληρωμένης Σεξουαλικής Εκπαίδευσης, τόσο του εξωτερικού όσο και οι εγκεκριμένοι από το Ελληνικό Υπουργείο Παιδείας. Οι γονείς, αφού ενημερωθούν για το περιεχόμενο των  σχετικών προγραμμάτων, θα αποφασίσουν εάν τα προγράμματα εκφράζουν τις οικογενειακές αρχές και αξίες τους και θα αποφασίσουν για τον τρόπο που θα ασκήσουν τα γονεϊκά τους δικαιώματα στο ευαίσθητο ζήτημα της σεξουαλικής παιδείας των παιδιών τους.

***

Το  «Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής» (ΙΕΠ) της πατρίδας μας έχει εγκρίνει (και θα εγκρίνει και στο μέλλον) για τα σχολεία μας προγράμματα με τα οποία  γίνεται η εκπαίδευση των παιδιών μας στη νέα αντίληψη για τη σεξουαλικότητα και την οικογένεια.

Η διδακτέα ύλη είναι προγράμματα ώθησης των παιδιών προς συγκεκριμένες επιλογές ζωής και μορφές σεξουαλικής συμπεριφοράς, υπό τον μανδύα της υποστήριξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, από φορείς που υποστηρίζονται από οργανισμούς όπως η UNICEF, η UNESCO, η WHO, η IPPF και άλλοι ανάλογοι.

Η αγωγή αυτή θα μπορούσε να αποκαλείται και εκπαίδευση στην ελευθεριότητα, τις αμφισβητούμενες σεξουαλικές επιλογές, την άμβλωση, την ικανοποίηση της γενετήσιας επιθυμίας σε ακατάλληλες στιγμές και με «ιδιαίτερους» τρόπους. Εκπαίδευση παρεχόμενη στο όνομα της σεξουαλικής ευχαρίστησης από άτομα που δεν έχουν λάβει την συγκατάθεση των γονέων, με ιδεολογικό προσανατολισμό. Εκπαίδευση που στο όνομα της σεξουαλικής ικανοποίησης, θυσιάζει το σεβασμό στη φύση του παιδιού, την υγεία του και τη μελλοντική  ικανότητά του να κάνει σταθερή οικογένεια.

Ο στόχος της σεξουαλικής αγωγής. Είναι το σχολείο ο κατάλληλος «δάσκαλος»;

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η εκπαίδευση των παιδιών περιλαμβάνει και το ευαίσθητο θέμα της εξοικείωσης με τη δημιουργία της ζωής. Αυτό είναι κάτι πολύ περισσότερο από μετάδοση γνώσης. Πρόκειται για διδασκαλία των παιδιών ώστε να αποδεχθούν τους εαυτούς τους και τους άλλους. Να ανακαλύψουν, να αποδεχθούν τη φύση τους ως άρρενα ή θήλεα άτομα, και να ζήσουν σύμφωνα με αυτή. Να μάθουν να δίνουν, αλλά και να παίρνουν χαρά μέσα από μια σταθερή ετερόφυλη σχέση. Περιλαμβάνει επίσης την εξήγηση ότι η σεξουαλικότητα δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά ότι οδηγεί προς έναν πολύ μεγαλύτερο σκοπό: να μεταβιβάσει το δώρο της ζωής από τη μία γενιά στην άλλη. Επιπρόσθετα η σεξουαλική αγωγή περιλαμβάνει και προάγει τις ικανότητές τους να γίνουν καλοί σύζυγοι, μητέρες και πατέρες.

Επομένως, η σεξουαλική εκπαίδευση έχει να κάνει περισσότερο με τη διαμόρφωση της προσωπικότητας του παιδιού παρά με την απλή τεχνική ‒ επιστημονική γνώση. Προϋποθέτει επίσης την ύπαρξη μιας οικείας, υπεύθυνης, και ταυτόχρονα σεβαστής σχέσης  μεταξύ του εκπαιδευτή και του παιδιού.

Ο καλύτερος τρόπος για να εκπαιδεύσει κανείς ένα παιδί στα θέματα αυτά είναι να χρησιμεύσει ο ίδιος ως ένα αξιόπιστο μοντέλο του ρόλου, και να συζητά με εκείνο λαμβάνοντας υπόψη την ηλικία και το επίπεδο ωριμότητάς του. Με βάση τα ανωτέρω είναι από την αρχή αμφισβητήσιμο το εάν το σχολείο και ο εκάστοτε εκπαιδευτικός είναι το καλύτερο μέρος για ένα παιδί να μάθει για τα γεγονότα της ζωής και όχι στο σπίτι του.

Αρχή της δημιουργίας των Ολοκληρωμένων Προγραμμάτων Σεξουαλικής εκπαίδευσης – Comprehensive Sexual Education (CSE) ‒ και  του προγράμματος Αναπαραγωγικής και Σεξουαλικής Υγείας – Sexual and Reproductive Health(SRH). 

Ο Αlfred Kinsey, (https://en.wikipedia.org/wiki/Alfred_Kinsey [2]) ένας Αμερικανός βιολόγος, υπήρξε ο πατέρας της επανάστασης των σεξουαλικών δικαιωμάτων. Τα Ολοκληρωμένα ή Ολιστικά Προγράμματα Σεξουαλικής Εκπαίδευσης (CSE),  ξεκίνησαν από τη δόλια έρευνα του Δρ. Alfred Kinsey, ο οποίος το 1947 ίδρυσε το Ινστιτούτο Kinsey για το Βιολογικό φύλο, τη Ταυτότητα Φύλου και την  Αναπαραγωγή στο Πανεπιστήμιο της Ιντιάνα, προκειμένου να διεξάγει έρευνα για την ανθρώπινη σεξουαλικότητα.

Ο Αlfred Kinsey  με την έρευνά του, (www.comprehensivesexualityeducation.org/cse-facts/the-history-agenda-behind-cse/ [3]), θέλησε να αποδείξει ότι τα παιδιά είναι σεξουαλικά από τη γέννησή τους και ότι ασύδοτες σεξουαλικές συμπεριφορές όλων των ειδών είναι κυρίαρχες μεταξύ ατόμων όλων των ηλικιών και ως εκ τούτου οφείλουν να θεωρούνται φυσιολογικές και υγιείς. Πίστευε ότι η έρευνά του θα αλλάξει τους καθιερωμένους κανόνες και τα σεξουαλικά πρότυπα για το φύλο μέσα στη κοινωνία. Και  πραγματικά έκανε μεγάλη ζημιά.

Οι φιλοσοφίες του Kinsey για την ανθρώπινη σεξουαλικότητα, όπως προέκυψαν από την «σεξουαλική έρευνά του», έβαλαν τις βάσεις και εγκαθίδρυσαν τις «επιστημονικές» αισχρότητες, στις οποίες βασίστηκαν ακολούθως τα ολοκληρωμένα προγράμματα σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης, που διδάσκουν στα παιδιά όλων των ηλικιών ότι έχουν δικαίωμα στη σεξουαλική γνώση και τη σεξουαλική ευχαρίστηση. Η «έρευνα» του Kinsey έχει χρησιμοποιηθεί επιπρόσθετα για την απελευθέρωση των νόμων που περιορίζουν τη σεξουαλική συμπεριφορά, τη μείωση των τιμωριών για τους καταχραστές της σεξουαλικής ελευθερίας, την προώθηση του αυνανισμού, του προγαμιαίου σεξ και της ομοφυλοφιλίας, θεωρουμένων όλων ως υγιών και φυσιολογικών.

Ωστόσο, είναι γνωστό ότι η έρευνα του Kinsey δεν θεμελιώθηκε σε έντιμες πρακτικές. Βασίστηκε σε κάποιο ποσοστό σε συνεντεύξεις με φυλακισμένους εγκληματίες, πόρνες και παιδεραστές και όχι σε συνήθη λειτουργικά μέλη της κοινωνίας, παρά το ότι ο Kinsey ισχυρίστηκε ότι τα ευρήματά του αφορούσαν στον γενικό πληθυσμό.

Τα ευρήματα του Kinsey προέκυψαν εν μέρει από τη σεξουαλική κακοποίηση παιδιών από παιδόφιλους. Σε συγκεκριμένο πίνακα του βιβλίου του (table 34 στο Sexual Behavior in the Human Male) καταδεικνύεται η σεξουαλική κακοποίηση βρεφών, νηπίων και μεγαλύτερων παιδιών, που βιάσθηκαν από παιδόφιλους, για να τους προκαλέσουν οργασμούς που καταγράφηκαν σε χρονομέτρηση 24ώρων. Ο Kinsey ισχυρίσθηκε ότι εκείνος ποτέ δεν ζήτησε από τους άντρες να βιάσουν τα παιδιά, απλά ανέφερε τα «επιστημονικά στοιχεία» που οι ίδιοι του έστειλαν. Ο Kinsey ισχυρίστηκε επίσης ότι αυτή η «έρευνα» κατέδειξε ότι τα παιδιά έλαβαν σεξουαλική ευχαρίστηση από τη σεξουαλική τους κακοποίηση, ακόμα κι αν έκλαιγαν, κραύγαζαν ή χτυπιόνταν από αντίδραση. Οι οργασμοί αφορούσαν τριακόσια παιδιά, ηλικίας από δύο μηνών έως 15 ετών, που εβιάζοντο – κατά την αρχική ομολογία του Κίνσεϋ ‒ από εννέα παιδόφιλους, που αργότερα «έγιναν ένας», ή ήταν στοιχεία που ελήφθησαν από μαρτυρίες γονέων, δασκάλων ή αναμνήσεις των παιδιών.

Παρατίθεται ο διαβόητος πίνακας 34:

kinsey s infamous table 34

Στη βιογραφία του Kinsey, ο Τζέιμς Τζόουνς γράφει, ότι ο Kinsey ήταν ένα έντονα προβληματικό άτομο με παράξενες σεξουαλικές προτιμήσεις, γνωστός  αμφιφυλόφιλος, μπερδεμένος, με μαζοχιστική σεξουαλική συμπεριφορά.

Το Ινστιτούτο Kinsey συνεχίζει και σήμερα τη σεξουαλική του έρευνα και μάλιστα έχει συμβουλευτικό ρόλο στα Ηνωμένα Έθνη, ώστε οι αντιλήψεις του να χρησιμοποιηθούν για να προωθήσουν τη ριζοσπαστική σεξουαλική τους ατζέντα σε ολόκληρο τον κόσμο. Το Ινστιτούτο Kinsey ενέπνευσε το σχηματισμό του Συμβουλίου Πληροφοριών και Εκπαίδευσης για τις Σεξουαλικές Σχέσεις των Ηνωμένων Πολιτειών (SIECUS), το οποίο είχε δεσμούς (εφόσον από αυτήν ιδρύθηκε) με την Planned Parenthood, τον μεγαλύτερο διεκπεραιωτή αμβλώσεων στις ΗΠΑ. Ο διεθνής τομέας της Planned Parenthood (International Planned Parenthood Federation, IPPF) με τον SIECUS προωθούν την ενσωμάτωση της σεξουαλικής έρευνας του Kinsey στη σεξουαλική παιδεία των παιδιών παγκοσμίως, μέσω του ΟΗΕ. Το SIECUS συνεργάζεται με τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών για την Εκπαίδευση, Επιστήμη και Πολιτισμό (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization ), τη γνωστή UNESCO, και η Nanette Eckert του SIECUS είναι μία από τις κύριες συγγραφείς των εξαιρετικά αμφιλεγόμενων Διεθνών Οδηγιών για την Εκπαίδευση της Σεξουαλικότητας της UNESCO. Το SIECUS, κατά την ομολογία των συγγραφέων, έδωσε τις κατευθυντήριες οδηγίες για τη συγγραφή του βοηθήματος σεξουαλικής εκπαίδευσης «Παίζω με το Φρίξο και μαθαίνω για το σώμα μου», που προορίζεται για τα νήπια της πατρίδας μας.

Τις τελευταίες δεκαετίες, μετά τη πολιτιστική επανάσταση του 1968, την δημιουργία του αντισυλληπτικού χαπιού (αλλά και άλλων μέσων αποφυγής εγκυμοσύνης) και τη νομιμοποίηση των αμβλώσεων τις δεκαετίες 70 και 80, προέκυψε μια αλλαγή στη σεξουαλική συμπεριφορά κυρίως των γυναικών και αποσύνδεση της αναπαραγωγικής με τη σεξουαλική λειτουργία. (www.bzgawhocc.de/fileadmin/user_upload/WHO_BZgA_Standards_English.pdf [4] – 1.2. Historical context of sexuality education in schools)

Τα παραπάνω, σε συνδυασμό με την εύκολη διάδοση των ιδεών από τα Social Media, την πολιτικοποίηση της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης, την απομάκρυνση από την θρησκευτική πίστη και την ανάπτυξη της ιατρικής στο θέμα των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων λοιμώξεων, απετέλεσαν το πρόσφορο έδαφος για την προώθηση των προγραμμάτων της CSE

Επίσημη Θεμελίωση και Ορισμός της CSE (Comprehensive Sexual Education). Πρόγραμμα Δράσης ICPD+25.

Ως συνέπεια των συνθηκών που σταδιακά διαμορφώθηκαν, δημιουργήθηκε μια σειρά προγραμμάτων παροχής πληροφοριών και δεξιοτήτων για την προστασία της σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας (Sexual and Reproductive Health, SRH) και για τη διεκδίκηση των σεξουαλικών δικαιωμάτων. Τα πρώτα, αναπτύχθηκαν στη Σουηδία το 1955, στη Γερμανία το 1968, στην Αυστρία, Ελβετία, και Ολλανδία το  1970, και προοδευτικά τέλος 20ου και αρχή 21ου αι. στην Αγγλία, Γαλλία, Ισπανία, Πορτογαλία και μετά την πτώση του Κομμουνισμού στις πρώην κομμουνιστικές χώρες. (www.bzga-whocc.de/fileadmin/user_upload/WHO_BZgA_Standards_English.pdf [5] ‒ 1.5. Europe in a global perspective) Τα προγράμματα αυτά περιλαμβάνουν:

1. Τα προγράμματα που βασίζονται στην εγκράτεια ως τον γάμο.

Η εκπαίδευση παρέχει γνώσεις Βιολογίας του ανδρικού και γυναικείου οργανισμού και των Σεξ. Μεταδιδόμενων νοσημάτων. Προφυλάσσει από την ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη και τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα μέσω της συνειδητής εγκράτειας ως τον γάμο. Προτρέπει στην απόκτηση δεξιοτήτων για μια ευτυχισμένη σεξουαλική σχέση με τον σύζυγο.

2. Τα προγράμματα που αναφέρουν και την εγκράτεια, αλλά κυρίως εκπαιδεύουν στην αντισύλληψη και στις λεγόμενες ασφαλείς πρακτικές. Η εγκράτεια εδώ θεωρείται πρακτικά ανέφικτος ή ψυχολογικά ασφυκτικός στόχος. Τα άτομα έχουν ελεύθερες σχέσεις.

3. Τα ολοκληρωμένα προγράμματα, η ολιστική προσέγγιση της σεξουαλικής εκπαίδευσης, τα οποία βασίζονται στην αντίληψη πως τα σεξουαλικά δικαιώματα είναι βασικό ανθρώπινο δικαίωμα και τα παιδιά έχουν δικαίωμα από την παιδική τους ηλικία στη σεξουαλική εκπαίδευση και πληροφόρηση. (WHO Sexual Health Definition 2002 – www.bzga-whocc.de/fileadmin/user_upload/WHO_BZgA_Standards_English.pdf [5]  (σελ 17-18)

Αυτά τά προγράμματα ήλθαν για να αντικαταστήσουν όλα τα άλλα προγράμματα τύπου 1 και 2, που θεωρήθηκαν ανεπαρκή από άποψη ενημέρωσης και ανάπτυξης δεξιοτήτων, μη ρεαλιστικά ως προς την κοινωνική πραγματικότητα και τις νέες ανάγκες, ή ως προκαλούντα φόβο στους νέους με το περιεχόμενο τους σχετικά με τις συνέπειες της σεξουαλικής δραστηριότητας.

Το 1994 αναπτύχθηκε το Πρόγραμμα Δράσης της Διεθνούς Διάσκεψης για τον Πληθυσμό και την Ανάπτυξη (International Conference on Population and Development (ICPD) Programme of Action), που αναφέρεται συχνά και ως «Ατζέντα του Καΐρου», το οποίο καλεί ρητά τις κυβερνήσεις να παρέχουν ολοκληρωμένη σεξουαλική εκπαίδευση για την προώθηση της ευημερίας των εφήβων, καθορίζοντας και τα βασικά χαρακτηριστικά αυτής της εκπαίδευσης. (www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1054139X14003450 [6])

Το πρόγραμμα ICPD, το οποίο ανήκει στην κατηγορία των προγραμμάτων Ολοκληρωμένης Σεξουαλικής Εκπαίδευσης (CSE), υποστηρίζεται με συνέπεια από διεθνής Οργανισμούς όπως ο UNFPA, η UNESCO, ενώ υφίσταται συνεχείς αναθεωρήσεις που επιβεβαιώνουν τους αρχικούς στόχους του. Η τελευταία του έκδοση, ICPD+25, πιστοποιήθηκε στο Ναϊρόμπι της Κένυας, το Νοέμβριο 2019, (www.safeabortionwomensright.org/icpd25-nairobi-international-campaign-panel/ [7]) και καθορίζει πως η εκπαίδευση πρέπει να έχει τα εξής χαρακτηριστικά: να πραγματοποιείται τόσο στα σχολεία όσο και σε τοπικό κοινοτικό επίπεδο, να είναι προσαρμοσμένη με την ηλικία, να αρχίζει το νωρίτερα δυνατό και να υιοθετεί την ώριμη λήψη αποφάσεων από τα παιδιά.

Τα προγράμματα Δράσης της ICPD+25 αφορούν όχι μόνο την SRH (Sexual and Reproductive Health), αλλά επιπρόσθετα η ICPD+25 ενισχύει την Ολοκληρωμένη Σεξουαλική Διαπαιδαγώγηση (CSE) ως μέρος της «προώθησης της ευημερίας των εφήβων, της ενίσχυσης της ισότητας των φύλων, της υπεύθυνης σεξουαλικής συμπεριφοράς, για την προστασία τους από την πρώιμη και ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη, το HIV/AIDS, τη σεξουαλική κακοποίηση, την αιμομιξία και τη βία». Τα φύλα εδώ νοούνται ως genders (δηλαδή αυτοπροσδιοριζόμενα φύλα) και όχι ως τα βιολογικά φύλα.

Βασικές αρχές  στις οποίες βασίζονται τα προγράμματα της Ολοκληρωμένης Σεξουαλικής εκπαίδευσης.

Πηγές για το θέμα:

www.comprehensivesexualityeducation.org/cse-facts/the-history-agenda-behind-cse/ [3])

www.ippf.org/sites/default/files/ippf_framework_for_comprehensive_sexuality_education.pdf [8]

Ποιοι συνεργάζονται στη προώθηση αυτών των προγραμμάτων;

Οι Διεθνείς οργανισμοί  (www.comprehensivesexualityeducation.org/cse-facts/what-is-cse/organizations-in-support-of-cse/ [9]) που συνεργάζονται στην επιτυχία των  προγραμμάτων CSE, είναι αμέτρητοι. Θα αναφέρουμε τους γνωστότερους εξ αυτών. Εκτός από τον SIECUS και την UNESCO, είναι ο Διεθνής Τομέας της Planned Parenthood, δηλ. ο International Planned Parenthood Federation (IPPF), η Διεθνής Τεχνολογική καθοδήγηση για την Εκπαίδευση στην Σεξουαλικότητα, δηλ. η The International Technical Guidance on Sexuality Education (ITGSE), η οποία φέρει το λογότυπο του UNAIDS (Joint United Nations Programme on HIV and AIDS, το οποίο είναι το Κοινό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για τον HIV και το AIDS), φορείς σχετιζόμενοι με τον ΟΗΕ όπως η UNICEF, UNFPA, η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (WHO), η American Academy of Pediatrics, η World Association of Girl Guides and Girl Scouts (WAGGGS), το U.S. Centers for Disease Control (CDC). Οι οργανισμοί αυτοί δρουν μέσω εντύπων και οργανωμένων ακτιβιστών, ενώ έχουν συμπαράσταση οικονομική και ηθική από πλήθος άλλων οργανώσεων.

Στην Ελληνική προωθητική ομάδα (www.onassis.org/el/whats-on/onassis-sexuality-education-day [10]) συνεργάζονται διάφοροι ακτιβιστές του χώρου, πανεπιστημιακοί, συγγραφείς, κοινωνιολόγοι, οικογενειακοί ψυχοθεραπευτές, εκπαιδευτικοί Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, οι οποίοι, μέσω έγκρισης από το Ελληνικό Υπουργείο Παιδείας, προωθούν προγράμματα από φορείς όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός για τη Σεξουαλική Υγεία (SIECUS), ο τομέας Αντιμετώπισης του Εκφοβισμού στα Σχολεία και τον Κυβερνοχώρο της UNESCO, το Ελληνικό Τμήμα της Διεθνούς Αμνηστίας, ο Σύλλογος Οροθετικών Ελλάδος «Θετική Φωνή», η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, το Homo Evolution, το «Κέντρο Ζωής», το «Πολύχρωμο Σχολείο», και οι υποστηρικτικοί φορείς του, δηλαδή: ο «Τόπος Ψυχοθεραπείας», ο ΟΚΑΝΑ, Color Youth, Οικογένειες Ουράνιο Τόξο, Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών ΛΟΑΤ ΑμεΑ, ΟΛΚΕ Ομοφυλοφιλική & Λεσβιακή Κοινότητα Ελλάδας, Proud Seniors Greece – Ομάδα Υποστήριξης ΛΟΑΤΚΙ Ατόμων Ηλικίας 50 και Άνω, Athens Pride (Φεστιβάλ Υπερηφάνειας Αθήνας), Thessaloniki Pride (Φεστιβάλ Υπερηφάνειας Θεσσαλονίκης), Γραμμή Ψυχολογικής Στήριξης «11528 – ΔΙΠΛΑ ΣΟΥ». (www.iep.edu.gr/el/thematiki-evdomada-2018-2019/foreis-them-evd/polyxromo-sxoleio-evaisthitopoiisi-mathitrion-mathiton-se-zitimata-seksoualikoy-prosanatolismoy-taftotitas-fylou-ekfrasis-fylou-kai-xaraktiristikon-fylou [11])

Οι ανωτέρω οργανισμοί, αλλά κυρίως ο UNFPA και η UNESCO, ενέκριναν στο πλαίσιο της προώθησης της CSE (Comprehensive Sexual Education) τη δημιουργία κοινωνικού πλαισίου ειδικού για τη λειτουργικότητα των φύλων.

Οι βασικοί πυλώνες στους οποίους βασίζεται  το προωθούμενο από την CSE ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ είναι:

(1) Τα ανθρώπινα δικαιώματα και οι πανανθρώπινες αξίες ως βάση όλων των διεκδικήσεων. Τα σεξουαλικά δικαιώματα επιθυμούν να θεωρούνται ως ισότιμα με τα άλλα ανθρώπινα δικαιώματα.

(2) Οι λεπτομερείς και επιστημονικά ακριβείς πληροφορίες σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα στερεότυπα των φύλων, τις εξουσιαστικές σχέσεις (συμπεριλαμβανομένης της συγκατάθεσης και της λήψης αποφάσεων, του σεξουαλικού εξαναγκασμού, τη βία από τον σύντροφο και τη βία λόγω του σεξουαλικού προσανατολισμού και της σεξουαλικής ιδιαιτερότητας). Οι πληροφορίες θα βασίζονται στην επιστήμη και όχι στο θρησκευτικό φονταμενταλισμό, θα είναι δε προσανατολισμένες στα πραγματικά γεγονότα της κοινωνίας και όχι σε μη ρεαλιστικές ιδεολογίες (π.χ περί εγκράτειας ή περί συζυγικής πιστότητας), από τη στιγμή που αυτές δεν εφαρμόζονται στη πράξη.

(3) Η εστίαση στο φύλο (ως προσωπική επιλογή, gender, και όχι ως βιολογικό φύλο), με έμφαση στα στερεότυπα του φύλου και την ισότητα των φύλων, το οποίο αναφέρεται και ως αυτόνομο θέμα, αλλά και ως στοιχείο που εμπλουτίζει άλλα θέματα της σεξουαλικής εκπαίδευσης. Το περιεχόμενο αυτού του θέματος συνδυάζεται με τις προσπάθειες να κρατηθούν τα κορίτσια στο σχολείο και να προωθηθεί ένα ισότιμο μαθησιακό περιβάλλον.

(4) Η δημιουργία ασφαλούς και υγιούς περιβάλλοντος εκμάθησης μέσα στο σχολείο.

(5) Η δημιουργία αποτελεσματικών διδακτικών προσεγγίσεων, που να είναι συμμετοχικές, να βοηθούν τους μαθητές να εξατομικεύσουν τις πληροφορίες και να ενισχύσουν τις δεξιότητές τους στην επικοινωνία, τη λήψη αποφάσεων και την κριτική σκέψη.

(6) Η υποστήριξη της νεολαίας για συμμετοχή της (κοινωνικός ακτιβισμός) στο σχεδιασμό προγραμμάτων που αφορούν την κοινότητα, αλλά και στην ενδυνάμωση των μαθητών, ώστε να πάρουν στα χέρια τους τη ζωή και να γίνουν ηγέτες στις κοινότητές τους.

(7) Η πολιτισμική καταλληλότητα και προσαρμογή ανάλογα με τις ανάγκες για διαφορετικούς υποπληθυσμούς.

(8) Η ενεργός παρέμβαση σε κάθε κράτος από ακτιβιστές στους φορείς που κατευθύνουν την νεολαία, όπως Υπουργεία Υγείας, Παιδείας, Αθλητισμού, αλλά και Δικαιοσύνης για να κατοχυρωθούν όλα τα ανωτέρω Νομοθετικά.

Πηγές για το θέμα:

www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1054139X14003450 [6]

www.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/UNFPAEvaluationWEB4.pdf [12] (8.1. Defining Basic Principles for CSE Programmes)

Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (WHO): Σεξουαλική Υγεία, Ανθρώπινα Δικαιώματα κι ο Νόμος.

Το 2015 η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (WHO) και ειδικότερα ο Διεθνής Τομέας της, εξέδωσε τεύχος με τίτλο: «Σεξουαλική Υγεία, Ανθρώπινα Δικαιώματα κι ο Νόμος» («Sexual health, Human Rights and the Law», WHO, 2015). Το κείμενο αυτό είναι ένας οδηγός νομικής προώθησης στα κράτη του κόσμου των αρχών της CSE.

https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/175556/9789241564984_eng.pdf;jsessionid=24499288D8FBAE3E5B03ACC2E0577D0B?sequence=1 [13]

Εδώ αναφέρεται πως: «Τα κράτη έχουν υποχρέωση να εναρμονίσουν τους νόμους και τους κανονισμούς τους, που επηρεάζουν τη σεξουαλική υγεία, με τους νόμους για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η άρση των εμποδίων στην πρόσβαση σε πληροφορίες και υπηρεσίες σεξουαλικής υγείας και η θέσπιση νόμων και κανονισμών, που αποσκοπούν στη στήριξη και προαγωγή της σεξουαλικής υγείας, είναι ενέργειες που συνάδουν με την παγκόσμια στρατηγική για την αναπαραγωγική υγεία της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας, όπως αυτή υιοθετήθηκε από το World Health Assembly το 2004».

Όπως αναφέρεται στο εν λόγω τεύχος (σελ. 9, Excecutive Summary), «Η  Σεξουαλική υγεία σήμερα είναι ευρέως κατανοητή ως μια κατάσταση σωματικής, συναισθηματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευημερίας σε σχέση με τη σεξουαλικότητα. Δεν περιορίζεται σε ορισμένες μόνο πτυχές της αναπαραγωγικής υγείας, όπως τη δυνατότητα ελέγχου της γονιμότητας μέσω της πρόσβασης στην αντισύλληψη και τις αμβλώσεις, την απουσία σεξουαλικά μεταδιδόμενων λοιμώξεων, τη σεξουαλική δυσλειτουργία και τα επακόλουθα της σεξουαλικής βίας ή τον ακρωτηριασμό των γυναικείων γεννητικών οργάνων.

»Αλλά επιπρόσθετα, περιλαμβάνει τη δυνατότητα να έχουν τα άτομα ευχάριστες και ασφαλείς σεξουαλικές εμπειρίες, απαλλαγμένες από εξαναγκασμό, διακρίσεις και βία. Πράγματι, έχει καταστεί σαφές ότι η ανθρώπινη σεξουαλικότητα περιλαμβάνει πολλές διαφορετικές μορφές συμπεριφοράς και έκφρασης και ότι η αναγνώριση της ποικιλότητας της σεξουαλικής συμπεριφοράς και έκφρασης συμβάλλει στη γενική αίσθηση ευημερίας και υγείας των ανθρώπων».

Συνεπώς, κατά τη WHO, θεωρείται Σεξουαλική και Αναπαραγωγική Υγεία: Η πρόσβαση στην ασφαλή άμβλωση, οι ασφαλείς και ευχάριστες σεξουαλικές δραστηριότητες, η αναγνώριση της ποικιλότητας της σεξουαλικής έκφρασης και συμπεριφοράς». Περιλαμβάνεται, επίσης, η νομιμοποίηση καταστάσεων, όπως της εργασίας στη βιομηχανία του σεξ, των γάμων ατόμων του ιδίου φύλου, την υποχρέωση των κυβερνήσεων να παρέχουν στα trans άτομα ορμόνες, πρόσβαση στην επείγουσα αντισύλληψη, στο εκτρωτικό χάπι, χειρουργικές επεμβάσεις αλλαγής φύλου ως υπηρεσίες υγείας, την εμπιστευτικότητα και ασφάλεια των αμβλώσεων, την επαρκή θεραπεία του HIV, των ΣΜΝ, το δικαίωμα στη σεξουαλική πληροφόρηση, την αποδοχή των σχέσεων εκτός γάμου, την αποποινικοποίηση της εκ προθέσεως μετάδοσης του HIV κλπ.

Στη σελίδα 41 του εν λόγω τεύχους («Sexual health, Human Rights and the Law», WHO, 2015), αναφέρεται πως: «Σύμφωνα με τις αναπτυσσόμενες ικανότητές τους, τα παιδιά πρέπει να έχουν πρόσβαση σε εμπιστευτική καθοδήγηση και συμβουλές χωρίς τη συγκατάθεση ενός γονέα ή νόμιμου κηδεμόνα, όπου αυτό θεωρείται κατάλληλο από τους επαγγελματίες που εργάζονται με το παιδί, προκειμένου να εξυπηρετηθούν τα συμφέροντα του παιδιού. Τα κράτη πρέπει να αναθεωρήσουν και να εξετάσουν το να επιτρέπουν στα παιδιά να συναινούν σε ορισμένες ιατρικές αγωγές και ιατρικές υπηρεσίες, χωρίς την άδεια ενός γονέα ή κηδεμόνα, όπως είναι ο έλεγχος για HIV λοίμωξη και οι υπηρεσίες σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας, συμπεριλαμβανομένης της εκπαίδευσης, που όχι μόνο παρέχει πληροφορίες, αλλά και αναπτύσσει δεξιότητες προσωπικής επικοινωνίας που συνδέονται με θετικά αποτελέσματα για την υγεία». Το παράδοξο είναι πως ενώ αντιλαμβάνονται πως για να προστατευτούν τα κορίτσια πρέπει να ανέβει η νόμιμη ηλικία γάμου, ωστόσο δεν εμποδίζεται το κορίτσι από το να έχει σχέσεις από νεαρότατη ηλικία δικαιωματικά.

Κατόπιν των ανωτέρω, είναι σαφείς οι λόγοι που δικαστήρια σε κράτη του εξωτερικού, αφαιρούν την κηδεμονία των παιδιών από τους γονείς τους όταν εκείνοι δεν συναινούν σε κατά την κρίση τους ανώριμες επιλογές των παιδιών τους, όπως μια νέα ταυτότητα φύλου, άμβλωση ή κάποια προσωπική σχέση που κρίνουν πως θυματοποιεί το παιδί τους. Εφόσον ο γονέας καταπατεί τα σεξουαλικά δικαιώματα του ανήλικου παιδιού του, του αφαιρούνται με την συγκατάθεση της WHO  και τα γονεϊκά του δικαιώματα!

Το Πρότυπο εκπαίδευσης για τη σεξουαλικότητα στην Ευρώπη. Περιφερειακό Γραφείο WHO Ευρώπης.

Το 2010 δημοσιεύθηκε ένα έγγραφο με τίτλο: «Πρότυπα για την Εκπαίδευση στη Σεξουαλικότητα στην Ευρώπη», από το Περιφερειακό Γραφείο της WHO Ευρώπης από κοινού με το Γερμανικό Ομοσπονδιακό Κέντρο Εκπαίδευσης για την Υγεία (Bundeszentrale für gesundheitliche Aufklärung, BzgA).

Το έγγραφο αυτό προέκυψε κατόπιν αιτημάτων πολλών Ευρωπαϊκών Xωρών στο τοπικό Ευρωπαϊκό γραφείο της WHO. Ο τίτλος αυτού του εγγράφου, μαζί με το γεγονός ότι προέρχεται από μια υπηρεσία του ΟΗΕ και μια Γερμανική δημόσια αρχή, μπορεί να κάνει κάποιον να πιστεύει ότι είναι, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, νομικά δεσμευτικό. Στην πραγματικότητα, όμως, είναι μια απλή «σύσταση» που συντάχθηκε από μη εκλεγμένους γραφειοκράτες, με ένα ιδιαίτερα όμως ισχυρό ιδεολογικό κίνητρο. Δεν έχει ποτέ εγκριθεί από κανένα από τα όργανα λήψης αποφάσεων των Ηνωμένων Εθνών, ούτε από τη Γερμανική Oμοσπονδιακή Kυβέρνηση. Χρηματοδοτήθηκε όμως από οργανώσεις υπέρ των αμβλώσεων, όπως η Διεθνής Ομοσπονδία της Planned Parenthood (IFPP), το Ινστιτούτο Guttmacher, τη Σουηδική Ένωση για την Εκπαίδευση για την Σεξουαλικότητα (RFSU) και άλλες ομάδες με παρόμοια κακή φήμη.

Ο «Γάμος» και η «Οικογένεια» και πολύ περισσότερο η εγκράτεια μέχρι το γάμο, μέσα σε αυτές τις οδηγίες δεν αναφέρονται ποτέ ως θετικός και θεμιτός στόχος της «σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης», ούτε καν ως ένας από τους πολλούς άλλους.

Αντίθετα, κάθε φορά που γίνεται αναφορά στην οικογένεια, είναι μάλλον αρνητική: το «οικογενειακό υπόβαθρο» αναφέρεται ως λόγος για τον οποίο τα παιδιά εμποδίζονται να εκφράσουν ελεύθερα τη σεξουαλικότητά τους, η «προετοιμασία για το γάμο και την οικογένεια» αναφέρεται με αρνητικό συσχετισμό, ως μια ελλιπής και ανικανοποίητη μορφή σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης, και τονίζεται ότι οι «σύγχρονες μορφές της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης» πρέπει να είναι «διαφορετικές από την εκπαίδευση στο πρότυπο της οικογενειακής ζωής». Εάν τα παιδιά πρέπει να διδαχθούν κάτι για την «οικογένεια», είναι ότι σήμερα υπάρχουν «διαφορετικά είδη οικογενειών», και ότι πρέπει να το αποδέχονται. Εν ολίγοις, ο γάμος και η παραδοσιακή οικογένεια είναι ξεπερασμένες έννοιες που πρέπει να μείνουν παράμερα. 

Και ειδικότερα προτείνεται ανά ηλικία:

Για τα παιδιά ηλικίας 0‒4 ετών. Γίνεται λόγος στα νήπια για την ευχαρίστηση όταν αγγίζεις το σώμα σου ή το σώμα άλλου, την ανακάλυψη των γεννητικών οργάνων, τη πρώιμη αυτοϊκανοποίηση, ότι η ικανοποίηση όταν έρχεσαι κοντά στον άλλο είναι φυσιολογική, από πού έρχονται τα μωρά, η γνώση ότι κάποιοι δεν μπορούν να κάνουν μωρά (δηλ. εισαγωγή στην έννοια του ομόφυλου άτεκνου ζεύγους), οι διαφορετικές μορφές οικογένειας, οι διαφορετικοί τύποι σχέσης, οι εναλλακτικές μορφές απόκτησης παιδιών, οι διάφοροι τύποι αγάπης, η εμπιστοσύνη στα ένστικτά τους, η θέσπιση σωματικών ορίων, η αποφυγή των ανεπιθύμητων παρεών, το δικαίωμα να εξερευνάς τις διάφορες ταυτότητες φύλου.

Για παιδιά ηλικίας 4‒6 ετών. Η απόρριψη των μύθων για το πως έρχονται τα μωρά, η ισχυροποίηση της ταυτότητας φύλου, το σωστό λεξιλόγιο για τα γεννητικά όργανα, ο τρόπος που εκφράζουμε τα σεξουαλικά μας αισθήματα, η ικανοποίηση του αυνανισμού και των συντροφικών σχέσεων, σχέσεις μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου, η αποδοχή της διαφορετικότητας.

Για παιδιά ηλικίας 6‒9 ετών. Τα νέα βιολογικά δεδομένα για τα αγόρια και τα κορίτσια. Μορφές συγκατοίκησης, γάμος, διαζύγιο, Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενα Νοσήματα, το δικαίωμα να εκφράζω τον εαυτό μου, τα σεξουαλικά μου δικαιώματα. Οι επιλογές για την γονεϊκότητα και την εγκυμοσύνη, η υπογονιμότητα, η υιοθεσία.

Για την ηλικία 9‒12. Η πρώτη σεξουαλική εμπειρία, οι τρόποι έκφρασης της σεξουαλικότητας, οι ταυτότητες φύλου, η ποικιλότητα στη σεξουαλική συμπεριφορά, τα συμπτώματα της εγκυμοσύνης, η εφαρμογή της αντισύλληψης, η φιλία και η αγάπη προς τα ομόφυλα άτομα. Τα σεξουαλικά δικαιώματα.

Για την ηλικία 12‒15. Η κακοποίηση των γεννητικών οργάνων, η αντιμετώπιση της ανεπιθύμητης κύησης, η άμβλωση, το χάπι της επόμενης μέρας, η απόκτηση παιδιών από τα ομόφυλα ζευγάρια.

Για παιδιά άνω των 15. Υγιεινή και αυτοεξέταση του σώματος. Οι αμειβόμενες σεξουαλικές σχέσεις, ο ακτιβισμός για τα σεξουαλικά δικαιώματα και την καταπολέμηση της βίας, σεξουαλικές σχέσεις στην αναπηρία ή την ασθένεια, παθολογικές σεξουαλικές συμπεριφορές ή αισθήματα. Αποφάσεις σχετικά με την ανεπιθύμητη κύηση. Η επίδραση της ηλικίας στην αναπαραγωγική ικανότητα, παρένθετη μητρότητα, εξωσωματική γονιμοποίηση. Ανοιχτή δήλωση του σεξουαλικού προσανατολισμού (coming out).

Είναι φανερό πως δίνεται πολύ θετική έμφαση σε όλες τις μορφές εναλλακτικών «σεξουαλικών προσανατολισμών». Από την ηλικία των 15 ετών, τα παιδιά θα πρέπει να διδαχθούν την «ικανότητα» του «coming out» στους άλλους (δηλ. να ομολογούν και να διεκδικούν δημόσια τα ομοφυλόφιλα ή αμφιφυλόφιλα συναισθήματά τους) και να «γιορτάζουν τη σεξουαλική ποικιλομορφία».

Η ιδέα ότι η ομοφυλοφιλική δραστηριότητα από τη φύση της είναι στείρα, φορτωμένη με σοβαρούς κινδύνους για την υγεία και ίσως όχι για κάποιους και η καλύτερη μορφή χρήσης των ιδιωτικών μερών, δεν έχει προφανώς καμία θέση σε αυτό το πρόγραμμα σπουδών.

Τα παιδιά που δεν επιλέγουν την ομοφυλοφιλία, ως την βέλτιστη «επιλογή» τους, πρέπει να μάθουν τον άλλο βασικό στόχο, πώς να αποτρέψουν την εγκυμοσύνη. «Η βασική ιδέα της αντισύλληψης» είναι ένα «κύριο θέμα» για τα παιδιά ηλικίας 6–9 ετών, ενώ στα παιδιά ηλικίας 9‒10 ετών πρέπει να δοθούν και άλλες λεπτομερείς πληροφορίες. Αυτή επιπλέον  είναι και η ηλικία κατά την οποία τα παιδιά πρέπει, σύμφωνα με τους συντάκτες των οδηγιών, να αρχίσουν να σκέφτονται την «πρώτη σεξουαλική τους εμπειρία». Αργότερα, στα 12–15 χρόνια τους, θα μάθουν για τα «σεξουαλικά τους δικαιώματα», τα οποία ‒ φυσικά ‒ είναι εκείνα που «ορίζονται από την IPPF».

Ίσως το πιο εκπληκτικό μέρος αυτών των «οδηγιών» είναι η επαναλαμβανόμενη πρόταση ότι τα παιδιά ηλικίας 4 ετών και κάτω θα πρέπει να ενθαρρύνονται, εάν όχι να διδάσκονται, να «ανακαλύπτουν το σώμα τους» μέσω της «αυτοδιέγερσης».

Τα «πρότυπα» δεν έχουν συνταχθεί με σκοπό να παραμείνουν απλώς θέμα ακαδημαϊκών συζητήσεων. Τα προγράμματα υποχρεωτικής σεξουαλικής εκπαίδευσης για να είναι επιτυχή πρέπει να μπουν στα σχολικά προγράμματα σπουδών και να κατακτήσουν τις αίθουσες διδασκαλίας. Λόγοι ιδεολογικής τοποθέτησης ωθούν τους πολιτικούς ώστε να θέλουν να τα επιβάλουν στα παιδιά των άλλων, αγνοώντας ότι σχεδόν ποτέ δεν υπάρχουν γονείς που να θέλουν αυτό το είδος «εκπαίδευσης» για τα παιδιά τους. Αυτό ενίοτε γίνεται και με τη μέγιστη δυνατή αυστηρότητα: σε χώρες, όπως η Σουηδία και η Γερμανία, όπου η κατ’ οίκον εκπαίδευση δεν αποτελεί νόμιμη προβλεπόμενη επιλογή, οι γονείς κινδυνεύουν να φυλακιστούν εάν εμποδίσουν τα παιδιά τους να συμμετάσχουν στα μαθήματα «σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης».

Σε αυτή τη πολιτική εντάσσεται η μέριμνα για σεξουαλική εκπαίδευση και στην Ελλάδα. Τα παιδιά μαθαίνουν για το σεξ, την ταυτότητα φύλου και τις μη κανονικές οικογένειες από το νηπιαγωγείο, αλλά και ακόμη για την αντισύλληψη και την άμβλωση, ως κάτι φυσικό, υποστηρίζεται η αποδοχή όλων των μορφών σεξουαλικότητας υπό την απειλή του χαρακτηρισμού ως ομοφοβικού, γίνεται γελοιοποίηση του γονέα ή του εκπροσώπου της εκκλησίας μέσα από τα σκίτσα ή τα σενάρια αποδοχής της ομοφυλοφιλίας των προγραμμάτων του Γυμνασίου, όπου η μόνη επιστημονικά σωστή είναι η ψυχολόγος. Υποστηρίζεται η αποδοχή ως συμβούλου μόνο του εκπαιδευτικού ή του ψυχολόγου, παρακάμπτοντας τους γονείς, των οποίων αμφισβητείται ο συμβουλευτικός ρόλος ως προσβλητικός στην ανάπτυξη της σεξουαλικής ταυτότητας του παιδιού.

Δεν πρέπει κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης να δημιουργείται με κανένα τρόπο στο παιδί φόβος (π.χ. για την διαδικασία της άμβλωσης ή τα Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενα Νοσήματα ή τη χρήση προφυλακτικών και αντισυλληπτικών), ώστε να μην δημιουργούνται στα παιδιά αρνητικά συναισθήματα για τη σεξουαλική δραστηριότητα. Συνεπώς ενσυνείδητα δεν γίνεται αντικειμενική υγειονομική ενημέρωση.

Τα παιδιά δεν πρέπει, να είναι «κριτικά απέναντι στον άλλο» για θέμα που σχετίζεται με τη σεξουαλικότητα. Θα πρέπει να ενθαρρυνθούν να δοκιμάσουν κάθε πιθανή μορφή σεξουαλικής «εμπειρίας» και στη συνέχεια να εδραιώσουν, αν θέλουν, αυτό που τους αρέσει περισσότερο. Αυτό σημαίνει ότι οι τρεις σημαντικότερες «ικανότητες» που πρέπει να αποκτήσουν μετά την εκπαίδευση αυτή είναι: (1) Να μεγιστοποιήσουν τις εμπειρίες τους, (2) να μάθουν να αποφεύγουν τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα και (3) να αποφύγουν την απρογραμμάτιστη εγκυμοσύνη.

Από μόνη της όμως η επιβολή αυτής της λανθασμένης μορφής «σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης» είναι μια σοβαρή παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Όλα τα σοβαρά έγγραφα που αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώματα – όπως το UDHR (άρθρο 26, 3), το ICESC (άρθρο 13, 3), το  European Convention on Human Rights (άρθρο 2 του πρώτου πρωτοκόλλου) και το EU Fundamental Rights Charter (άρθρο 14, 3) και το Ελληνικό Δίκαιο, αναγνωρίζουν ρητά το δικαίωμα των γονέων να «εξασφαλίζουν την εκπαίδευση και τη διδασκαλία των παιδιών τους σύμφωνα με τις δικές τους, των γονέων δηλ., θρησκευτικές, φιλοσοφικές και παιδαγωγικές πεποιθήσεις».

Πηγές πληροφόρησης για το θέμα:

www.bzga-whocc.de/fileadmin/user_upload/WHO_BZgA_Standards_English.pdf [5]

https://agendaeurope.wordpress.com/sexual-education/ [14]

Γιατί οι γονείς αποδέχονται για τα παιδιά τους τα συγκεκριμένα εκπαιδευτικά προγράμματα.

Ως δόλωμα για τους γονείς, χρησιμοποιείται ένας μεταμφιεσμένος λόγος, το  επιχείρημα της ενημέρωσης, της ενδυνάμωσης, της προώθησης της ισότητας των φύλων, της αναπαραγωγικής υγείας, η Σεξουαλική Υγεία! Χρησιμοποιείται η προστασία από τη σεξουαλική κακοποίηση και τα λοιμώδη νοσήματα, η αποφυγή της ανεπιθύμητης ή εφηβικής εγκυμοσύνης, η προστασία των εφήβων με ιδιαίτερο σεξουαλικό προσανατολισμό από το bullying και την επαπειλούμενη αυτοκτονία, η καταπολέμηση του ρατσισμού και του αποκλεισμού. Ισχυρίζονται πως τα παιδιά θα μάθουν να διεκδικούν, να έχουν αυτοδιαχείριση και κριτικό πνεύμα, υπόσχονται πως τα προγράμματα θα καθυστερήσουν την έναρξη της σεξουαλικής δραστηριότητας, πως θα εμποδιστεί ακόμη και η κλιματική αλλαγή, αφού θα σταματήσει ο υπερπληθυσμός και η υπερκατανάλωση στον πλανήτη Γη (!!!).

Πανικόβλητοι οι γονείς, που ανησυχούν για τα παιδιά τους, αγνοούν τις σκοπιμότητες, δεν γνωρίζουν τις συνέπειες αυτών, δεν έχουν ικανότητες, γνώσεις ή χρόνο να τα προσεγγίσουν οι ίδιοι, είναι ευγνώμονες στο σχολείο, που με τρόπο «εγκεκριμένο» από το Υπουργείο και με «έμπειρους» εκπαιδευτικούς, θα αναλάβει το εγχείρημα. Εξάλλου οι αρμόδιοι διατείνονται πως τα παιδιά τα ίδια ζητούν να πληροφορηθούν για αυτά τα θέματα.

Πηγές για το θέμα:

www.lifesitenews.com/opinion/5-excuses-education-radicals-use-to-corrupt-your-children-in-school [15]

www.comprehensivesexualityeducation.org/cse-facts/false-claims-about-cse/ [16]

http://latofm.gr/h-margarita-geroyki-lato-fm-quot-oysiastika-simera-dikazetai-ekpaideysi-prospatheia-ton-machimon-ekpaideytikon-na-voithisoyn-ta-paidia-mas-quot/ [17]

Τα αποτελέσματα των προγραμμάτων Ολοκληρωμένης Σεξουαλικής Εκπαίδευσης.

Τα προγράμματα αξιολογούνται από τους διοργανωτές τους και θεωρούνται επιτυχημένα, εάν ικανοποιούν τις προϋποθέσεις Σεξουαλικής Υγείας που έθεσε η WHO. Εάν τα παιδιά λαμβάνουν σεξουαλική ευχαρίστηση με τον τρόπο που επιθυμούν, χωρίς εξωτερικό εξαναγκασμό ή έλεγχο, και συγχρόνως υπάρχει άνετη πρόσβαση στην αντισύλληψη, ανεκτικότητα και αποδοχή της ιδιαίτερης ταυτότητας φύλου, γνώση των ασφαλών σεξουαλικών πρακτικών και ικανότητα διεκδίκησης των σεξουαλικών τους δικαιωμάτων, θεωρούνται επιτυχή.

Όμως η σύγχρονη ολιστική σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, είναι στη πραγματικότητα μια εξαιρετικά αμφιλεγόμενη προσέγγιση. Προσπαθεί να αλλάξει την κοινωνία αλλάζοντας τα σεξουαλικά πρότυπα. Προωθεί την αποδοχή μη κανονικών σεξουαλικών ταυτοτήτων και προσανατολισμών και έχει εμμονικού τύπου εστίαση στη σεξουαλική ευχαρίστηση, καθοδηγώντας τα παιδιά, μέσα από την εκπαιδευτική διαδικασία, και από τις πρώτες ηλικίες, για το πώς θα αποκομίσουν γενετήσια ικανοποίηση με διάφορους τρόπους.

Το μικρό παιδί εξοικειώνεται άκαιρα και με ανώριμο τρόπο, με τη γενετήσια λειτουργία τη δική του και των άλλων. Ενώ τα προγράμματα του νηπιαγωγείου διδάσκουν την ιδιωτικότητα της γεννητικής περιοχής, ωστόσο στην πράξη προωθούν το αντίθετο. Η ενημέρωση για τη σεξουαλική πράξη, η αναπαράστασή της σε ταινίες, το άγγιγμα και η τοποθέτησή των ψεύτικων γεννητικών οργάνων στο σώμα τα καθιστούν οικεία, ώστε το παιδί να επιθυμεί να περιεργάζεται το σώμα του και των συμμαθητών του και, τι πιο φυσικό, να θελήσει να μιμηθεί τα δρώμενα. Στο νηπιαγωγείο υπάρχουν κοινοί κοιτώνες για ανάπαυση και η πρόταση για τουαλέτες ανάλογα με την αίσθηση του φύλου. Αυτή η άνεση οδηγεί συχνά στη σεξουαλική παρενόχληση από περιέργεια, αλλά και για ικανοποίηση.

Το εξοικειωμένο παιδί μιλά με γλώσσα περίεργη και με υπονοούμενα, προχωρά σε ενοχλητικές πράξεις προς άλλους ή και στον εαυτό του (αυνανισμός σεξουαλική παρενόχληση συμμαθητών, χυδαίο λεξιλόγιο στο σπίτι ή στο σχολείο, απρεπή ή προσβλητικά αστεία).

Υπάρχει από το νηπιαγωγείο ενημέρωση για τα ομόφυλα ζεύγη και διαφόρων τύπων «οικογένειες». Εξισώνει τις σχέσεις των ομόφυλων και ετερόφυλων ζευγαριών και τις ιδιαίτερες μορφές «οικογένειας», και δυνητικά διαταράσσει την ανάπτυξη της ταυτότητας φύλου του παιδιού. Η ίδια η συζήτηση στη τάξη καταλήγει συχνά σε έκφραση προσωπικών εμπειριών που είναι ενοχλητική ή και προκλητική για κάποια παιδιά.

Το μικρό παιδί αλλού διδάσκεται την αυτοπροστασία. Υπάρχουν όμως μαρτυρίες παιδιών που απομακρύνθηκαν από την προσέγγιση της μητέρας τους, θεωρώντας αυτήν ως εισβολέα, διότι το παιδί στερείται συχνά κρίσεως και αντιδρά συναισθηματικά.

Η γενετήσια λειτουργία λειτουργεί εθιστικά και αυτό είναι αναμενόμενο λόγω της ικανοποίησης που τη συνοδεύει. Το παιδί μεγαλώνοντας ζητά όλο και περισσότερα, εμπλέκεται στην πορνογραφία, στην εναλλαγή συντρόφων, στον αυνανισμό, στην ομοφυλοφιλία ή αμφιφυλοφιλία, ως μια ακόμη δυνητικά ευχάριστη εμπειρία, στην άμβλωση, στη λήψη ορμονικών αντισυλληπτικών με ό,τι αυτό συνεπάγεται, απομονώνεται από τους γονείς, τις θρησκευτικές και πολιτιστικές αξίες του, τη μαθησιακή διαδικασία του σχολείου, μπαίνει στον ακτιβισμό υπέρ αυτών των απόψεων εμπλέκοντας και νεότερα παιδιά, και παραχωρεί με ευκολία το σώμα του στην περιστασιακή χρήση, πιστεύοντας μάλιστα πως έχει τον έλεγχό του.

Παρά τα υποσχόμενα για αποφυγή των Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενων Νοσημάτων (ΣΜΝ – Sexually Transmitted DiseasesSTDs), το παιδί σε πολλές περιπτσεις, γίνεται ένας συχνός πελάτης των ιατρείων των γυναικολόγων, των ουρολόγων, των δερματολόγων–αφροδισιολόγων και των ψυχιάτρων, διότι τα προβλήματα που αναφύονται είναι συνεχή και σοβαρά. Συχνά μάλιστα αποκτά χρόνια ανίατα προβλήματα υγείας (έρπητα γεν. οργάνων, ηπατίτιδα Β και C, κονδυλώματα, HIV/AIDS) και ζει με αυτά λαμβάνοντας συνεχώς φάρμακα, στερούμενος τη χαρά της υγείας και βραχύνοντας τη ζωή του.

Καθώς μεγαλώνει δημιουργούνται ανάγκες και για άλλες υπηρεσίες υγείας. Τα ομόφυλα ζεύγη είναι στείρα, αλλά και τα νεανικά ταλαιπωρημένα σώματα είναι αμφίβολο εάν θα είναι σε θέση να κάνουν παιδιά όταν θελήσουν. Σειρά έχουν οι επιχειρήσεις της εξωσωματικής γονιμοποίησης, της εμπορικής παρένθετης μητρότητας, οι ιατρικές υπηρεσίες αλλαγής φύλου, οι αισθητικές παρεμβάσεις, οι ποικίλες ψυχοθεραπείες, δικές τους ή των παιδιών τους, αλλά και άλλου τύπου υπηρεσίες, ακτιβιστικές, διαφημιστικές, νομικές πολιτικές, ένα ολόκληρο σύστημα που θυματοποιεί, παγιδεύει και αποστραγγίζει τα ανίδεα παιδιά.

Στα προγράμματα αυτά ενώ ισχυρίζονται πως γίνεται προσπάθεια να γίνουν αποδεκτές όλες οι μορφές οικογένειας πουθενά δεν προβάλλεται ως αξιόπιστο πρότυπο η παραδοσιακή οικογένεια, ούτε η μονογαμική μακροχρόνια σχέση μεταξύ ενός άνδρα και μίας γυναίκας. Ουδέποτε προτείνεται η εγκράτεια πριν το γάμο, το δε ανδρικό πρότυπο, ο πατέρας, είναι πάντα προβληματικό. Τελικά το παιδί δεν έχει κανένα ενδιαφέρον, αλλά ούτε και ικανότητες για το γάμο και την οικογένεια.

Τα παιδιά διδάσκονται πως το μόνο που πρέπει να θεωρούν προβληματικό στις πρώιμες ανεξέλεγκτες σεξουαλικές σχέσεις είναι η σεξουαλική κατάχρηση από τρίτους, το πιθανό νόσημα, η ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη και η επέμβαση ατόμων, νόμων ή θρησκευτικών αντιλήψεων που τα οριοθετούν στη σεξουαλική συμπεριφορά.

Θα έπρεπε να ενημερώνει πως τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα είναι στη πράξη αδύνατο να αποφευχθούν, οι σεξουαλικώς μεταδιδόμενοι ιοί, όπως της Ηπατίτιδας Β (HBV) και C (HCV), ο ιός του AIDS (HIV-1) και των κονδυλωμάτων (HPV), προάγουν την καρκινογένεση, είναι ανίατοι, και θα αναζωπυρωθούν καταστροφικά κάθε φορά που το άτομο θα χρειαστεί να λάβει μια ανοσοκατασταλτική αγωγή, όπως η χημειοθεραπεία σε μελλοντικό καρκίνο, και η θεραπεία σε ένα ρευματικό νόσημα κλπ.  Σε άλλη μελέτη υπήρξε σοβαρή υπόνοια πως έγκυες γυναίκες HIV θετικές και υπό την ενδεικνυόμενη αντιρετροϊκή αγωγή παρουσίασαν 8πλάσιο αριθμό εμβρύων με διαταραχή στη διάπλαση του Νευρικού Σωλήνα σε σχέση με το γενικό πληθυσμό στη Μποτσβάνα. Αυτό κατόπιν αμφισβητήθηκε έντονα, τα ποσοστά αναθεωρήθηκαν τα στοιχεία θεωρήθηκαν ανακριβή. Ποιος ξέρει που αρχίζει το συμφέρον και τελειώνει η αλήθεια; Τίποτα στην πράξη δεν εξασφαλίζει απόλυτα από τα ΣΜΝ και τις συνέπειές τους εκτός από την εγκράτεια και την μονογαμική σχέση. Η ζωή με τα ανίατα ΣΜΝ έχει σοβαρούς περιορισμούς και μεγάλη θλίψη.

Η πρώιμη εμπλοκή σε σεξουαλικές σχέσεις, στην άμβλωση και στην αντισύλληψη εγκυμονεί σωματικούς και ψυχικούς κινδύνους, αυξημένο κίνδυνο κατάθλιψης, αυτοκτονιών, χειρουργικών επιπλοκών.

Δεν είναι όλες οι οικογένειες εξίσου ικανές να φροντίζουν τα παιδιά. Οι νέου τύπου μορφές «συγκατοίκησης γονέων» δεν δημιουργούν ισότιμες οικογένειες. Η σεξουαλική αγάπη δεν είναι το είδος της αγάπης που λύνει τα προβλήματα των παιδιών. Αυτές οι μορφές οικογένειας, εξάλλου, συνιστούν εξ αρχής μια αδικία για τα παιδιά που δεν διαθέτουν γονείς αντιθέτου φύλου.

Η ολοκληρωμένη σεξουαλική εκπαίδευση προϋποθέτει ότι η γνώση που αποκτήθηκε σε προγενέστερες ηλικίες θα επηρεάσει τη συμπεριφορά.

Όπως όμως φαίνεται στη πράξη, η γνώση δεν ακολουθεί παράλληλη πορεία με την υπευθυνότητα. Πραγματικά το παιδί δεν έχει την εμπειρία ούτε την κρίση του ενήλικα. Ο εγκέφαλος δεν έχει αναπτύξει τις βιολογικές δομές ώστε να χρησιμοποιεί αποτελεσματικά τις παρεχόμενες πληροφορίες, και συχνά κινείται παρορμητικά και με βάση το συναίσθημα.

Αν ήταν αλήθεια πως η γνώση είναι η λύση, δεν θα είχαμε στις ΗΠΑ, με τόσα προγράμματα ενημέρωσης, περίπου 820 χιλ. εφηβικές εγκυμοσύνες το χρόνο (από τις οποίες οι μισές θα καταλήξουν στην άμβλωση). Πράγματι, το 10% των εφήβων κοριτσιών στις ΗΠΑ μένουν έγκυες κάθε χρόνο. Όταν οι έφηβοι μαθαίνουν για την αντισύλληψη, είναι μεν πιο πιθανό να τη χρησιμοποιήσουν, αλλά οι αντισυλληπτικές πρακτικές τους τείνουν να είναι ακανόνιστες και ως εκ τούτου τελικά αναξιόπιστες. Και αυτό γιατί η ηλικία  και η ανάπτυξη του εγκεφάλου τους δεν τους βοηθά.

Άλλο παράδειγμα αποτυχίας, αποτελούν τα 4 εκ. νέα περιστατικά σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων στους εφήβους ετησίως στις ΗΠΑ. Τα μισά νέα περιστατικά των ΗΠΑ αφορούν εφήβους, ενώ οι έφηβοι αποτελούν το 25% του πληθυσμού, δηλ. πάσχουν σε διπλάσια συχνότητα. Το 25% των νέων έχουν τουλάχιστον ένα ΣΜΝ, ενώ το 20% των καινούργιων περιστατικών AIDS κάθε έτος αφορούν νέους. Πρακτικά εξάλλου, η σεξουαλική εκπαίδευση φαίνεται πως έχει ελάχιστη επίδραση στις αποφάσεις των εφήβων να ενεργοποιηθούν ή να αναβάλλουν το σεξ. 

Οι στόχοι των CSE προγραμμάτων δεν είναι με κανέναν τρόπο γνήσια ανθρωπιστικοί. Εάν επιθυμούσαν με ειλικρίνεια να σταθούν δίπλα στη νεότητα, στα θέματα της γενετήσιας σχέσης, όφειλαν καταρχήν να σεβαστούν την αυτονόητη σχέση της σεξουαλικής επαφής με τη δημιουργία του νέου ανθρώπου, και να στηρίξουν την ανθρώπινη ζωή από τη σύλληψη, το γάμο και την οικογένεια.

Και βέβαια στα CSE προγράμματα δεν ενδιαφέρονται καθόλου να βοηθήσουν τα παιδιά με ασυμφωνία βιολογικού και ψυχολογικού φύλου. Ορίζοντας την ασυμφωνία ως φυσιολογική παραλλαγή, αδιαφορούν για τα βαθιά ψυχολογικά τραύματα που ομολογούν τα ίδια τα παιδιά και είναι συχνά η αιτία της ασυμφωνίας.

Πρέπει να πούμε πως η εφαρμογή της Ολοκληρωμένης σεξουαλικής εκπαίδευσης στην πατρίδα μας, όπως δηλώνουν και οι ίδιοι οι υποστηρικτές της, παρουσιάζει αδυναμίες στην εφαρμογή της: Κατά τη δική τους άποψη, «οι επιστήμονες που διαχειρίζονται τα θέματα ταυτότητας φύλου δεν θεωρούνται επιστημονικά επαρκείς  (https://rainbowschool.gr/2019/10/02/epistimonikes-theseis-gia-tin-omofylofilia/ [18]).

Στα σχολεία οι καθηγητές εκφράζονται με ακατάλληλο, αντιεπιστημονικό τρόπο, προσβάλλουν τα παιδιά με ιδιαιτερότητες, έχουν ασαφή στάση, λειτουργούν ως αυθεντίες, εκφράζουν προσωπικές απόψεις, δεν εκφράζεται η σύγχρονη πραγματικότητα, αλλά μια μειοψηφία ακραίων θρησκόληπτων της τάξης του 10%. Υποστηρίζουν ακόμη πως εφαρμόζεται ένα κρυφό πρόγραμμα και όχι το οφειλόμενο με βάση το νόμο και το πραγματικό αναλυτικό πρόγραμμα του Υπουργείου κ.α.

(https://rainbowschool.gr/2019/09/06/periptosi-morfou-ekdosi-egkykliou/ [19] .

Αυτή η μαρτυρία (παρά το ότι πιστεύουμε πως μόνο η αλήθεια της Ορθόδοξης Εκκλησίας είναι σε θέση να βοηθήσει τα παιδιά μας), επιβεβαιώνει (έστω και από την αντίθετη με τη δική μας θέση πλευρά), πως το θέμα της σεξουαλικής αγωγής επειδή είναι εξαιρετικά ευαίσθητο, χρήζει εξατομίκευσης, και δεν μπορεί ποτέ να είναι κατάλληλοι ή αποδεκτοί οι εκπαιδευτικοί, διότι θα μπαίνει πάντα το υποκειμενικό τους  στοιχείο.

Πρέπει να επισημανθεί πως δεν υπάρχει αντικειμενικά ως τώρα καμία απόδειξη, πως οι έμπειροι σεξουαλικά νέοι τα καταφέρνουν καλύτερα στη ζωή τους σωματικά, ψυχολογικά, ακαδημαϊκά ή κοινωνικά, σε σχέση με τους εγκρατείς. Ούτε υπάρχει δημοσιευμένη μελέτη, πως οι πρώιμες σεξουαλικές εμπειρίες σχετίζονται θετικά με παραμέτρους όπως η ευφυΐα, η υψηλότερη σεξουαλική ικανοποίηση στο γάμο, τα χαμηλότερα ποσοστά διαζυγίων, σε σύγκριση με εκείνους που είχαν εγκράτεια προ του γάμου ή περιορισμένη εμπειρία. Μάλλον οι μαρτυρίες συνηγορούν για το αντίθετο.

Συμπερασματικά, ο λεγόμενος σεξουαλικός διαφωτισμός αποτελεί διαδικασία προσβολής και κακοποίησης του παιδιού. Η ανωτέρω εκπαίδευση θα έπρεπε να αποκαλείται εισαγωγή στην άμβλωση, την ανηθικότητα και στην ικανοποίηση της γενετήσιας επιθυμίας σε λάθος ώρα και με λάθος τρόπους.

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν:

www.comprehensivesexualityeducation.org/cse-facts/how-comprehensive-sexuality-education-cse-harms-children/ [20]

www.comprehensivesexualityeducation.org/cse-facts/cse-violates-parental-rights/ [21]

Taiwan Emerges as New Market for LGBT+ Surrogacy After Gay Marriage Law in:

www.medscape.com/viewarticle/923053?src=wnl_edit_tpal&uac=327652BN&impID=2220634&faf=1 [22]

Neural Tube Defects in Pregnancies Among Women With Diagnosed HIV Infection — 15 Jurisdictions, 2013–2017 in:

www.medscape.com/viewarticle/923614?src=wnl_edit_tpal&uac=327652BN&impID=2258203&faf=1 [23]

www.theatlantic.com/past/docs/politics/family/failure.htm [24]

www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1054139X14003450 [6]

www.acpeds.org/parents/sexual-activity-among-youth/incidence-and-consequences-of-sexual-activity

https://nursing.usc.edu/blog/americas-sex-education/ [25]

Hepatitis B and C Virus Infection and Risk of Haematological Malignancies In:

www.medscape.com/viewarticle/923071_1 [26]

www.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/UNFPAEvaluationWEB4.pdf [12]

(8.1. Defining Basic Principles for CSE Programmes)

Η Λύση: Οι γονείς.

Οι γονείς αντιλαμβάνονται την απάτη των προγραμμάτων Ολιστικής Σεξουαλικής Εκπαίδευσης. Είναι ιδεολογικά προσανατολισμένα, επιστημονικώς ανακριβή και στις περισσότερες περιπτώσεις καθοδηγούν τα παιδιά σε τρόπο ζωής που αντιβαίνει με τις αρχές και τις θρησκευτικές πεποιθήσεις της οικογένειας. Από την άλλη είναι γεγονός για τα περισσότερα παιδιά, ότι δέχονται σεξουαλικές προκλήσεις. Το εκπαιδευτικό σύστημα, η γενικότερη κοινωνική χαλάρωση, η αυξημένη εμπιστοσύνη στην επιστήμη, τα ψέματα της πορνογραφίας, τα άτομα που τα επιβουλεύονται, η όλο και πιο πρώιμη εμφάνιση της περιόδου των κοριτσιών, τα Social Media, αλλά και η ίδια η φύση με τη γενετήσια έλξη, τους δημιουργούν ένα πιεστικό περιβάλλον.

Η ορθή σεξουαλική διαπαιδαγώγηση δεν είναι μια απλή παροχή ιατρικών γνώσεων ή, το χειρότερο, κάποια υπόδειξη τεχνικών. Ο κύριος στόχος της πρέπει να είναι ο παιδαγωγικός, δηλαδή να επιτύχει το παιδί φυσιολογική σεξουαλική ανάπτυξη, να έχει εγκράτεια, και να κρατήσει το σώμα του και την ολοκληρωμένη αγάπη του για τον/την μελλοντική του σύζυγο.

Η σεξουαλική επαφή είναι ένα δώρο που δίνεται μαζί με το γάμο, ενισχύει το γάμο, αλλά από μόνη της δεν μπορεί να κρατήσει ζωντανό, ούτε το γάμο ούτε οποιαδήποτε άλλη σχέση. Για το λόγο αυτόν πρέπει ΝΑ ΚΡΑΤΗΘΕΙ ΩΣ ΔΩΡΟ ΣΤΟ ΜΟΝΑΔΙΚΟ ΣΥΝΟΔΟΙΠΟΡΟ ΤΗΣ ΖΩΗΣ του κάθε παιδιού.

Οι γονείς είναι οι κύριοι υπεύθυνοι για τη σεξουαλική αγωγή των παιδιών τους.

Εάν δεν το κάνουν, διότι αισθάνονται άβολα, δυστυχώς, τα παιδιά που το έχουν ανάγκη, θα απευθυνθούν σε τρίτα άτομα με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Σύμφωνα με μια μελέτη του Χάρβαρντ (https://www.acpeds.org/the-talk-for-parents-part-2 [27], References 1) Lampros,J., «The sex talk: Kids and parents are not communicating. Standard Examiner» (2014)  www.standard.net/Health/2014/11/04/talking-to-kids-about-health [28],) πάνω από το 40% των γονέων δεν μιλούν με τα παιδιά τους για τις σχέσεις των φύλων και στις περισσότερες περιπτώσεις αυτό αρχίζει να γίνεται αφού τα παιδιά τους έχουν ήδη γίνει σεξουαλικά ενεργά. Στόχος είναι να μιλήσουν πρώτα οι γονείς με τα παιδιά τους, πριν αρχίσουν να μιλάνε μαζί τους οι δάσκαλοι ή οι συμμαθητές.

Γιατί τα παιδιά στρέφονται άκαιρα προς τη σεξουαλική επαφή ή σε ακατάλληλα μέσα ενημέρωσης;

Σύμφωνα με την μελέτη του Department of Health & Human Services (2016), που χρηματοδοτήθηκε από την Αμερικανική Κυβέρνηση, αυτό οφείλεται  ΚΑΙ στο άγχος των γονέων για να μιλήσουν στα παιδιά τους και αυτό το άγχος προάγει την ακατάλληλη συμπεριφορά των παιδιών.

Η συζήτηση δεν πρέπει να μπερδεύεται στο μυαλό των γονέων με κάποιου τύπου ανήθικη ή απρεπή ή κακοποιητική συμπεριφορά προς τα παιδιά τους, δηλαδή ότι τα ωθούν προς κάτι άκαιρο ή εφάμαρτο. Διότι σε κάθε περίσταση θα γίνει ανάλογα με την ωριμότητα του παιδιού και κατά την κρίση του γονέα. Είναι καλύτερο για τη μαμά και τον μπαμπά να είναι οι πρώτοι που εισάγουν αυτό το θέμα, για να εξηγήσουν τη μεγάλη ομορφιά και τη θέση που έχει η έκφραση της σωματικής αγάπης. Και επειδή οι κίνδυνοι είναι υπαρκτοί, «Καλύτερα ένα χρόνο νωρίτερα παρά πέντε λεπτά αργότερα».

Τα εμπόδια που αποθαρρύνουν τους γονείς να μιλήσουν στα παιδιά τους είναι ποικίλα. Σύμφωνα με σχετική έρευνα, πιστεύουν ότι τα παιδιά τους δεν είναι έτοιμα να ακούσουν, οι ίδιοι δεν ξέρουν πώς να μιλήσουν χωρίς να ρίξουν το επίπεδο, αισθάνονται αμηχανία, δεν έχουν χρόνο ή δυνάμεις, τα παιδιά ίσως δεν έχουν δεκτικότητα, μερικές φορές δεν τους έχει περάσει καν από το μυαλό η αναγκαιότητα μιας τέτοιας συζήτησης. Ορισμένες οικογένειες είναι δυσλειτουργικές και δεν υπάρχει καλό κλίμα στο σπίτι, ενώ για κάποιους το λεγόμενο χάσμα των γενεών φαίνεται αξεπέραστο. Η έρευνα αυτή πάντως διαπίστωσε πως εάν οι γονείς ξεπεράσουν αυτά τα εμπόδια και μιλήσουν με τα παιδιά τους με γαλήνιο και ήρεμο τρόπο, τότε αυτά καθυστερούν την έναρξη της σεξουαλικής δραστηριότητας και έχουν καλύτερη επικοινωνία με τους συζύγους τους στις μελλοντικές τους οικογένειες.

Καλό είναι να αρχίσει η συζήτηση με τα παιδιά όταν αυτά είναι ακόμη μικρά με τρόπο ανάλογο με την ηλικία τους. Πριν αρχίσουν να αλλάζουν τα σώματά τους πρέπει οι γονείς να τα προετοιμάσουν λέγοντάς τους πως θα δεχθούν πιέσεις και προκλήσεις από τους συμμαθητές. Οι γονείς θα μάθουν στα παιδιά τους πως κανείς δεν έχει το δικαίωμα να τα πιέσει για κάτι που δεν θέλουν, ενώ πρέπει να τα διδάξουν πώς θα απαντούν κατάλληλα. Το πιο σημαντικό για τη φυσιολογική ανάπτυξη της σεξουαλικότητας του παιδιού είναι η ανοικτή και συνεχής επικοινωνία με τον γονέα, να υπάρχει σχολιασμός για το τί συμβαίνει με τους φίλους, τί συζητείται στο σχολείο στα μαθήματα σεξουαλικής, αλλά και υπόλοιπης σχολικής εκπαίδευσης, ενώ συγχρόνως θα τίθενται και οι αρχές της οικογένειας.

Κάθε γονέας έχει τη δική του συμβολή στη συζήτηση. Είναι καλό για τη μητέρα και τον πατέρα να μιλάνε ξεχωριστά με τις κόρες και τους γιους τους. Οι μητέρες μπορούν να μιλήσουν με τις κόρες τους για την εμπειρία της γυναικείας φύσης (ξεκινώντας για παράδειγμα από την περίοδο). Οι μπαμπάδες μπορούν να εξηγήσουν στις κόρες τους κάποια στοιχεία από την ψυχολογία της συμπεριφοράς του άντρα. Οι μητέρες μπορούν να εξηγήσουν στους γιους τους τα σχετικά για τη συμπεριφορά των γυναικών. Το παιδί πρέπει να προσεγγίσει τους γονείς ως εμπειρογνώμονες σε αυτό το θέμα, ως τη πλέον επίσημη πηγή πληροφόρησης, ως εκείνους  που κατέχουν το θέμα, που νοιάζονται, που είναι ήρεμοι, δεν θυμώνουν και δε δραματοποιούν.

Το κοινωνικό περιβάλλον του παιδιού είναι πολύ βασικός παράγοντας που καθοδηγεί το πόσο νωρίς και πόσο βαθιά θα φτάσει η συζήτηση. Εάν το παιδί ξοδεύει σημαντικό χρονικό διάστημα μακριά από την επίβλεψη του γονέα, οι πιθανότητες είναι ότι εκτίθεται στο θέμα της σεξουαλικότητας νωρίτερα και απρόβλεπτα.

Παιδιά εκτεθειμένα στην τηλεόραση, τα smartphone με περιήγηση στο διαδίκτυο, τυχαίες παρέες και πάρτι, διανυκτερεύσεις σε ξένα σπίτια, έντυπα, babysitter ή ηλικιωμένα άτομα, παιδιά γονέων που λείπουν από το σπίτι, οικογένειες που αντιμετωπίζουν δυσκολίες (διαζύγια, μονογονεϊκές), μεγαλύτερα αντιθέτου φύλου αδέλφια, ανεξέλεγκτο σχολικό περιβάλλον, όλα τα παραπάνω καθιστούν τα παιδιά πιο εκτεθειμένα στη σεξουαλικότητα οπότε έχουν ανάγκη από μεγαλύτερη από υποστήριξη και καθοδήγηση.

Είναι πολύ σημαντική η δημιουργία στην οικογένεια περιβάλλοντος που δεν προάγει την άκαιρη σεξουαλική συμπεριφορά. Ερεθίσματα οπτικά, απτικά ή ακουστικά, που παραπέμπουν σε σεξουαλικές πρακτικές, ακυρώνουν τα λόγια και πιθανότατα το παιδί θα ακολουθήσει τα μοντέλα συμπεριφοράς που είδε στην πράξη και όχι αυτά που διδάχθηκε θεωρητικά.

Πώς προσεγγίζεται από τους γονείς το θέμα της σεξουαλικότητας;

Οδηγό αποτελεί καταρχήν η ηλικία του παιδιού και το περιβάλλον του, αλλά έχει σημασία και ο χαρακτήρας, τα ενδιαφέροντα η ευφυΐα του, τα οποία καθορίζουν πόσο θα μπούμε σε λεπτομέρειες. Βασική αρχή για μη το σκανδαλίζουμε, είναι να έχουμε κάνει απλές τις απαντήσεις και το τρόπο μας, να τις έχουμε απαλλάξει από το σεξουαλικό φορτίο τους καταρχήν εμείς στο μυαλό μας. Απαντήσεις του τύπου: «Αυτά δεν είναι για την ηλικία σου», μάλλον εξάπτουν την περιέργεια παρά συγκρατούν το παιδί.

Παρακάτω παρατίθενται κάποιες απόψεις, που είναι ενδεικτικές και μόνο, καθόλου δεσμευτικές για την οικογένεια, που μπορούν ίσως να λειτουργήσουν ως σημεία  για τους γονείς, ώστε να διαμορφώσουν όπως κρίνουν οι ίδιοι τις συζητήσεις τους για το θέμα.

Ηλικίες 2 έως 4 ετών.

Από πολύ μικρή ηλικία, το παιδί αναγνωρίζει τις καθημερινές εκδηλώσεις αγάπης μεταξύ της μαμάς και του μπαμπά, όπως τα ευγενικά λόγια, το κράτημα του χεριού, ένα χορό, μια αγκαλιά, τη διάθεση εξυπηρέτησης μεταξύ τους. Αυτές οι σωματικές και συναισθηματικές εκδηλώσεις αγάπης μεταξύ μαμάς και μπαμπά έχουν πολύ ισχυρή επιρροή στα μάτια του παιδιού στην κατανόηση της αληθινής αγάπης μεταξύ του ανδρόγυνου. Καθώς μεγαλώνουν, θα καταλαβαίνουν ότι υπάρχουν και άλλοι πολλοί τρόποι να δείξουν οι γονείς την αγάπη μεταξύ τους και η σεξουαλική πράξη είναι ο πιo κοντινός τρόπος, με τον οποίο σε ένα παντρεμένο ζευγάρι δείχνει την αγάπη τους ο ένας για τον άλλον.

Ηλικία 4 έως 5 ετών.

Σε αυτή την ηλικία τα παιδιά μπορεί να μάθουν πως υπάρχουν μέρη του σώματος που είναι πολύ προσωπικά. Στα κορίτσια είναι κοριτσίστικα, ενώ τα αγόρια έχουν αγορίστικα, δεν πρέπει άλλοι άνθρωποι να αγγίζουν αυτά τα ιδιωτικά μέρη (εκτός από τον γονιό ή το γιατρό), πρέπει να τα έχουμε πάντα καλυμμένα ακόμη και στο σπίτι, μπροστά στα αδέλφια ή στους συγγενείς μας ή στη θάλασσα κλπ.

Πρέπει επίσης να μάθουν να αποφεύγουν την άκαιρη και απρεπή χρήση λέξεων που σχετίζονται με την λειτουργία του ουρογεννητικού ή να κάνουν αστεία για τα ιδιωτικά μέρη. Είναι αυτονόητο ότι όλοι στο σπίτι ελέγχουν τις εκφράσεις τους και ντύνονται καλύπτοντας τα προσωπικά μέρη τους. Αυτά τα μικρά μηνύματα  βοηθούν να αρχίσουν να καταλαβαίνουν ότι τα ιδιωτικά μας μέρη δεν είναι για υπονοούμενα ή γέλια, αλλά έχουν ιδιαίτερη σημασία και τα προστατεύουμε.

Εάν ένα παιδί σε αυτή την ηλικία ρωτήσει: «Από πού έρχονται τα μωρά;». Μπορείτε να πείτε: «Η μαμά και ο μπαμπάς κάνουν το μωρό και η μαμά μεταφέρει το μωρό στην κοιλιά της. Δεν είναι ωραίο;». Αυτό συνήθως είναι αρκετό. Εάν κάνουν περισσότερες ερωτήσεις, μπορείτε να απευθυνθείτε στη φαντασία τους: «Η αγάπη της μαμάς και του μπαμπά βάζει το μωρό εκεί μέσα». Ή «ο Θεός βάζει το μωρό στην κοιλιά της μαμάς». Μια καλή προσέγγιση είναι να απαντήσετε σε ό,τι ζητούν με απλές και τίμιες απαντήσεις. Αν χρειάζονται περισσότερες πληροφορίες, μπορείτε να απαντήσετε σε αυτές με βάση το τι κρίνεται κατάλληλο για την ωριμότητά τους.

Ηλικίες 6 έως 8 ετών.

Καθώς το παιδί σας εισέρχεται στο Δημοτικό σχολείο, η αναπαραγωγή των φυτών, μπορεί να χρησιμεύσει ως αναλογία για το πώς ένα μωρό μεγαλώνει ενώ ξεκινά σαν ένας μικρός σπόρος. Αυτό μπορεί π.χ. να γίνει επί τη ευκαιρία της  εγκυμοσύνης μιας φίλης. Κρατήστε τις απαντήσεις σε απλό επίπεδο: «Η αγάπη της μαμάς και του μπαμπά κάνει τον σπόρο για το μωρό. Ο μπαμπάς έχει ένα σπόρο και η μαμά έχει ένα δικό της και όταν οι δύο ενώνονται μαζί, δίνουν ένα μικρό μωρό μέσα στην κοιλιά της μαμάς».

Μερικά περίεργα παιδιά μπορεί να ρωτήσουν για τους μηχανισμούς: «Πώς έρχονται κοντά ο σπόρος του μπαμπά και της μαμάς;». Μπορείτε να συνεχίσετε να χρησιμοποιείτε τη μεταφορά: «Η μαμά και ο μπαμπάς έχουν μια δική τους ειδική αγκαλιά που βάζει το σπόρο στην κοιλιά της μαμάς». Ή μια πιο άμεση απάντηση: “Tα αγόρια και τα κορίτσια έχουν διαφορετικά μέρη του σώματος, θυμάσαι; Λοιπόν, τα διαφορετικά κομμάτια στο σώμα της μαμάς και του μπαμπά ενώνονται σαν τα κομμάτια του παζλ και τα δύο σποράκια έρχονται κοντά και κάνουν ένα μικροσκοπικό μωρό που μπαίνει στη κοιλιά της μαμάς του».

Από 8 έως 11 ετών.

Σε αυτή την ηλικία, τα παιδιά είναι έτοιμα για περισσότερες εξηγήσεις. Οι συνομιλίες θα πρέπει να γίνονται με φυσικότητα όταν μιλάμε για το πώς αλλάζει το σώμα ενός κοριτσιού, ή αγοριού, για το πώς το παιδί πρέπει να ντυθεί κατάλληλα, για τους τρόπους με τους οποίους τα αγόρια και τα κορίτσια μπορούν να επικοινωνήσουν ή μέχρι πιο σημείο θα αγγίξουν ο ένας τον άλλον.

Βοηθούμε το παιδί μας να διαμορφώσει σαφή άποψη για τα σωματικά όρια.

Εάν το παιδί σας ΔΕΝ έχει ξεκινήσει τη συζήτηση για το πώς γίνονται τα μωρά έως την ηλικία των 10 ετών, και το παιδί είναι εκτεθειμένο σε ερεθίσματα, ίσως είναι ανάγκη να την ξεκινήσετε εσείς. Μην περιμένετε  να έρθουν σε σας από μόνα τους. Αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό θέμα για να το αφήσετε να σας ξεφύγει.

Έρευνες έδειξαν ότι η μέση ηλικία κατά την οποία τα αγόρια, αλλά και τα κορίτσια εκτίθενται τυχαία στην πορνογραφία είναι περίπου τα 12 έτη και συχνά νωρίτερα, επομένως είναι σημαντικό να γίνει η συζήτηση για το σεξ, το σκοπό και τις προϋποθέσεις του, καθώς και τους κινδύνους της πορνογραφίας, πριν από αυτή την ηλικία για να τα προστατεύσετε από τη ζημία.

Το διδάσκουμε πώς να αποφεύγει τις καταστάσεις που τους δημιουργούν δυσφορία. Επιστρατεύουμε στην προσπάθειά μας και άλλα έμπιστα άτομα και εντάσσουμε το παιδί σε παράπλευρες δραστηριότητες. Με αυτές αγοράζουμε χρόνο και ωριμότητα.

Ηλικίες 12 έως 15 ετών.

Στην αρχή της εφηβείας τους τα παιδιά έχουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον για ρομαντισμό. Οι συζητήσεις σε αυτή την ηλικία θα πρέπει να επικεντρώνονται περισσότερο στην ποιότητα της σχέσης. Θα μάθουν πως η αληθινή αγάπη είναι το να κάνεις τον εαυτό σου και τη φροντίδα σου δώρο στον άλλο και όχι να τον χρησιμοποιείς για να ικανοποιήσεις την αγάπη για τον δικό σου εαυτό. Η ψεύτικη αγάπη αναζητά ένα άλλο άτομο για να ικανοποιήσει εγωιστικούς σκοπούς, όπως η δημοτικότητα, η ευχαρίστηση της παρέας, η εμπειρία του σεξ ή το συναισθηματικό ανέβασμα που συνοδεύει το να είσαι με ένα σύντροφο.

Είναι χρήσιμο να έχει ο γονέας συνομιλίες με αφορμή κάτι που συνέβη στο σχολείο ή σε κάποιον γνωστό. Μπορούν να συζητηθούν παραδείγματα αληθινής αγάπης από την πραγματική ζωή, για να λειτουργούν ως πρότυπα.

Δύο μηνύματα που μπορείτε να μεταδώσετε σε αυτήν την ηλικία περιλαμβάνουν:

1) Ότι με το σώμα μας μιλάμε: Η σεξουαλική σχέση είναι η μεγαλύτερη σωματική προσέγγιση, η ένωση ουσιαστικά δύο ανθρώπων. Εάν η εγγύτητα αυτή είναι προσωρινή και ευκαιριακή αποτελεί ένα μεγάλο ψέμα του ενός προς τον άλλο.

2) Πόσο άδικο είναι ότι με την επαφή μπορεί να προκύψει ένα μωρό χωρίς ο πατέρας ή η μητέρα  να έχουν αφοσιωθεί και δεσμευθεί απέναντι στο νέο μωρό.

Μπορείτε να ρωτήσετε τον νεαρό έφηβό σας: «Θα ήθελες να είχες μόνο μια μητέρα και όχι πατέρα; Θα ήθελες να είχες εγκαταλειφθεί σε κάποιο ίδρυμα ή σκοτωθεί με την άμβλωση; Ο γάμος είναι ο καλύτερος τρόπος για να εξασφαλιστεί ότι ένα μωρό έχει και τους δύο γονείς για όλη του τη ζωή. Όταν δύο άνθρωποι παντρεύονται, ανακοινώνουν ο ένας στον άλλον και σε όλη την οικογένεια και τους φίλους τους ότι θα είναι πιστοί και θα παραμείνουν μαζί, έτοιμοι να αναθρέψουν τα παιδιά που θα έλθουν». Δεν δίνουν αυτές τις υποσχέσεις μεταξύ τους ιδιωτικά. Το κάνουν μπροστά στο Θεό, στους δικούς τους ανθρώπους και δηλώνεται και στο κράτος. Αυτό το πράγμα που ονομάζεται «γάμος» είναι ο καλύτερος τρόπος να εξασφαλισθεί ότι οι άνδρες και οι γυναίκες θα μείνουν ο ένας κοντά στον άλλο και να βοηθήσουν στην ζωή και την καλή ανατροφή των παιδιών που δημιουργούν.

Οι συζητήσεις για θέματα όπως αυτά, θα βοηθήσουν τον/την έφηβο να καταλάβει γιατί οι κανόνες και τα όρια έχουν νόημα. Θα εξηγήσετε με ειλικρίνεια και απλότητα τα αισθήματά σας, τη θέση σας με βάση τις θρησκευτικές σας πεποιθήσεις, τις εμπειρίες σας, τους κινδύνους στην υγεία, τις προσδοκίες σας από αυτούς, τις σκέψεις σας σχετικά με τον ερχομό ενός παιδιού και το απαράδεκτο της άμβλωσης και το ότι είναι διαφορετικό πράγμα η σεξουαλικότητα από τον  έρωτα και την αληθινή αγάπη.

Ηλικίες 15 έως 18 ετών.

Σε αυτό το στάδιο, πολλοί έφηβοι έχουν κάποιες πιο κλειστές παρέες.

Οι γονείς και πάλι θα επαναλάβουν τους γνωστούς κανόνες.

Σε αυτή την ηλικία ειδικά, ο φόβος έχει τη θέση του και την αξία του. Οι έφηβοι θα πρέπει να γνωρίζουν τους κινδύνους και την αποφυγή των σεξουαλικά μεταδιδόμενων λοιμώξεων. Πολλές από τις ασθένειες αυτές είναι ανίατες, θα μεταδοθούν και στον μελλοντικό σύντροφο ή και στα παιδιά που θα γεννηθούν.

Τα παιδιά πρέπει να γνωρίζουν επίσης τον ισχυρό αρνητικό ρόλο που μπορεί να έχει η σεξουαλική παρόρμηση στη λήψη αποφάσεων. Οι ορμόνες μπορούν να μας ωθήσουν να δράσουμε, μερικές φορές ενάντια στη καλύτερη απόφασή μας. Αν οι έφηβοι βάλουν τον εαυτό τους σε θέση όπου οι ορμόνες τους αυξάνονται, είναι πολύ δύσκολο να δράσουν με το σωστό τρόπο και το πιθανότερο είναι ότι θα λάβουν μια απόφαση που θα μετανιώσουν αργότερα, όταν θα είναι νηφάλιοι και ήρεμοι.

Μία μελέτη που βασίζεται στις αναφορές των εφήβων για τα αποτελέσματα του γονεϊκού ελέγχου, δείχνει ότι οι έφηβοι με μέτρια αυστηρούς γονείς είχαν το χαμηλότερο επίπεδο σεξουαλικής δραστηριότητας, ενώ οι έφηβοι με πολύ αυστηρούς γονείς είχαν υψηλότερα επίπεδα και εκείνοι με πολύ ανεκτικούς γονείς είχαν τα πλέον υψηλότερα επίπεδα. Ο γονέας δεν πρέπει μόνο να βάζει κανόνες, αλλά να λειτουργεί ως αγαπητός οδηγός και συνομιλητής.

Για τους γονείς και τα παιδιά που είναι πιστά μέλη της Εκκλησίας  μας, είναι καθοριστικός ο ρόλος και η βοήθεια που δίνει ο ιερέας και πνευματικός πατέρας του νέου, η προσευχή και η χάρη των Μυστηρίων της Εκκλησίας μας, παράλληλα με την προσπάθεια της οικογένειας. Η ζωή μέσα στην Εκκλησία και η ένταξη του νέου σε δικές της ευχάριστες και ομαδικές δραστηριότητες στηρίζουν πολύ το παιδί, το κοινωνικοποιούν σε ένα σωστό περιβάλλον και το καθιστούν έναν ολοκληρωμένο, ψυχικά υγιή άνθρωπο, σύντροφο και γονέα.

Συνοψίζοντας:

Τα παιδιά μας έχουν ανάγκη από καθοδήγηση στο ζήτημα της σεξουαλικής τους αγωγής. Τα προτεινόμενα σχολικά προγράμματα Ολοκληρωμένης Σεξουαλικής Εκπαίδευσης, για τα  παιδιά που επιθυμούν να δημιουργήσουν μια σταθερή μονογαμική σχέση και οικογένεια, είναι εντελώς ακατάλληλα και έξω από τη διδασκαλία της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Το «Μαμά Μπαμπάς και Παιδιά» καλεί τους γονείς να χρησιμοποιήσουν όλα τα νόμιμα μέσα, να μην αποδεχθούν ούτε μία ώρα ενημέρωσης από τα προτεινόμενα προγράμματα και να αναλάβουν οι ίδιοι να δώσουν αγωγή και παράδειγμα στα παιδιά τους.

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για τη υποστήριξη της δράσης των γονέων:

https://canavox.com/wp-content/uploads/2017/06/Canavox-Tips.pdf [29]

www.acpeds.org/answering-your-childs-questions-about-sex?highlight=sex%20ed [30]

www.acpeds.org/the-talk-for-parents-part-1 [31]

www.acpeds.org/the-talk-for-parents-part-2 [32]

www.acpeds.org/all-risks-factors-are-important-in-assessing-adolescent-suicide

Ενημερωτικές πηγές για τα σχολικά προγράμματα σεξουαλικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα.

1. https://specialeducationews.files.wordpress.com/2018/12/att000_frixos.pdf [33]

2.www.youtube.com/watch?v=3PRDQxhUkVI&index=19&list=PLD0FEBF5C2258525E [34]

3. https://rainbowschool.gr/wp-content/uploads/2017/01/%CE%95%CE%B3%CF%87%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%AF%CE%B4%CE%B9%CE%BF-%CE%B5%CE%BA%CF%80%CE%B1%CE%B9%CE%B4%CE%B5%CF%85%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8E%CE%BD-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CE%BC%CE%AF%CE%B1-%CF%83%CF%85%CE%BC%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%B9%CE%BB%CE%B7%CF%80%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CE%B5%CE%BA%CF%80%CE%B1%CE%AF%CE%B4%CE%B5%CF%85%CF%83%CE%B7-IGLYO.pdf [35]

4. www.onassis.org/el/whats-on/onassis-sexuality-education-day [10]

5. www.iep.edu.gr/el/thematiki-evdomada-2018-2019/foreis-them-evd/polyxromo-sxoleio-evaisthitopoiisi-mathitrion-mathiton-se-zitimata-seksoualikoy-prosanatolismoy-taftotitas-fylou-ekfrasis-fylou-kai-xaraktiristikon-fylou

6. http://aesop.iep.edu.gr/node/15797/4045 [36]

6. www.athensvoice.gr/life/health/577772_ohi-poylaki-peos-leei-ki-o-frixos?fbclid=IwAR3Nu1E5jamP4XRRMllEwpQTDwLge1-awfMSHSLJ6jgpqD5DHzm66xJKh5M [37]

7. https://frixos.weebly.com/ [38]

8. www.kporama.gr/yliko/ekpaideutika-programmata [39]

 

(Πηγή: mumdadandkids.gr [40])