Αγία Τριάδα

Το ανθρώπινο πρόσωπο ως εικόνα της αγίας Τριάδος (Σωτήρης Γουνελάς)

Στους αντίποδες μιας σύλληψης σαν κι αυτήν του Φιλίπ Νέμο (Βλ. Φ. Νεμό, “Τι είναι η Δύση;’ “βιβλιοπωλείο της Εστίας”, 2008) βρίσκεται η “πρόταση” του επισκόπου Διοκλείας Καλλίστου – που άλλωστε ζει στη Δύση και γράφει στην κυρίαρχη δυτική γλώσσα, στα αγγλικά. Η ‘πρόταση’ αυτή  πρωτοδημοσιεύτηκε στο περιοδικό Sobornost και υπάρχει μεταφρασμένη στα ελληνικά από τον Ιωσήφ Ροηλίδη ήδη από το 1997 σε βιβλίο με τον τίτλο “Η ενότης εν τη ποικιλία” – Ακρίτας. Στο βιβλίο, όπου περιλαμβάνονται και άλλα εξαιρετικά κείμενα από το ίδιο περιοδικό, υπάρχουν δύο κείμενα του Καλλίστου: “Η πνευματικότητα της Φιλοκαλίας” και “Το ανθρώπινο πρόσωπο ως εικόνα της Αγίας Τριάδος”. Σε αυτό το δεύτερο θα πρέπει να σταθούμε λίγο για να δούμε σε τι συνίσταται η “πρόταση”.

Διαβάστε περισσότερα »

Κυριακή της Πεντηκοστής (Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς)

(Ευαγγέλιο: Ιωάν. ζ΄37-53, η΄1, 2, Πράξ. β΄1-11)

Όταν βάζουν ένα σπόρο στη γη, για ν’ αναπτυχθεί πρέπει να τον αγγίξει η δύναμη της ζέστης, καθώς και το φως.
Όταν φυτεύουν ένα δέντρο, πρέπει να το αγγίξει η δύναμη του ανέμου, για να το κάνει δυνατό, να ριζώσει.
Όταν κάποιος φτιάχνει ένα σπίτι, αναζητεί τη δύναμη της προσευχής, για να το καθαγιάσει.
Ο Κύριος Ιησούς Χριστός έσπειρε τον πολυτιμότερο σπόρο στον αγρό αυτού του κόσμου. Και χρειαζόταν η δύναμη του Αγίου Πνεύματος να τον αγγίξει, να τον ζεστάνει και να τον φωτίσει, για ν’ αναπτυχθεί.
Ο Υιός του Θεού φύτεψε το Δέντρο της Ζωής στους άγριους κι ακαλλιέργητους αγρούς του θανάτου. Ο δυνατός άνεμος του Πνεύματος ήταν αναγκαίος για να πνεύσει πάνω του και να καθαγιάσει το Δέντρο της Ζωής.
Η προαιώνια σοφία του Θεού είχε ετοιμάσει τα κατοικητήριά του στις εκλεκτές ψυχές των ανθρώπων. Και το Πνεύμα της δύναμης και της σοφίας του Θεού έπρεπε να κατεβεί στα κατοικητήρια αυτά και να τα καθαγιάσει.
Ο Θείος Νυμφίος είχε διαλέξει τη Νύμφη Του, την Εκκλησία των αγνών ψυχών, κι έπρεπε να κατεβεί το Πνεύμα της αιώνιας χαράς και ευφροσύνης για να ενώσει γη και ουρανό μ’ ένα δαχτυλίδι, να στολίσει τη Νύμφη με γαμήλια στολή.
Όλα έγιναν όπως είχαν προφητευτεί. Ο Κύριος είχε υποσχεθεί πως θα έρθει το Άγιο Πνεύμα. Και ήρθε. Ποιος θα μπορούσε να υποσχεθεί την κάθοδο του παντοδύναμου Αγίου Πνεύματος στη γη, εκτός από Εκείνον που γνώριζε πως το Άγιο Πνεύμα θα υπάκουε και θα ερχόταν; Σε ποιόν θα έδειχνε τέτοια υπακοή το παντοδύναμο Πνεύμα το Άγιο, εκτός από Εκείνον, στον οποίο τρέφει τέλεια αγάπη;
Αλήθεια, πόσο τέλεια είναι η αγάπη που είναι πρόθυμη να κάνει τέλεια υπακοή! Η τέλεια αυτή αγάπη δεν μπορεί με άλλον τρόπο να εκφραστεί τέλεια, παρά μόνο με την τέλεια υπακοή. Η αγάπη είναι πάντα άγρυπνη, πρόθυμη και έτοιμη να υπακούσει στον αγαπημένο. Κι από την τέλεια υπακοή προέρχεται, σαν ατμός από μέλι και γάλα, η τέλεια χαρά, που προσδίδει στη αγάπη εξαίσιο κάλλος.
Ο Πατέρας έχει τέλεια αγάπη προς τον Υιό και το Άγιο Πνεύμα· ο Υιός έχει τέλεια αγάπη προς τον Πατέρα και το Άγιο Πνεύμα· και το Πνεύμα έχει τέλεια αγάπη προς τον Πατέρα και τον Υιό. Χάρη σ’ αυτήν την τέλεια αγάπη ο Πατέρας είναι πρόθυμος υπηρέτης του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, όπως ο Υιός είναι του Πατέρα και του Αγίου Πνεύματος και το Πνεύμα είναι του Πατέρα και του Υιοί. Δεν υπάρχει αγάπη στο δημιουργημένο κόσμο που να μπορεί να συγκριθεί με την αμοιβαία αγάπη των θείων Προσώπων, όπως και καμιά ανθρώπινη υπακοή δεν μπορεί να συγκριθεί με την αμοιβαία υπακοή Τους.
«Το έργο ετελείωσα ό δέδωκάς μοι ίνα ποιήσω» (Ιωάν. ιζ΄4). «Γενηθήτω το θέλημά σου» (Ματθ. στ΄10). Δε δείχνουν τα λόγια αυτά την τέλεια υπακοή του Υιού στον Πατέρα Του;
«Πάτερ…. εγώ δε ήδειν ότι πάντοτέ μου ακούεις» (Ιωάν. ια΄41, 42), είπε ο Χριστός όταν ανάστησε το Λάζαρο. Σε μια άλλη περίπτωση αργότερα έκραξε: «Πάτερ, δόξασόν σου το όνομα. Ήλθεν ούν φωνή εκ του ουρανού· και εδόξασα και πάλιν δοξάσω» (Ιωάν. ιβ΄28). Δε δείχνουν τα λόγια αυτά την τέλεια υπακοή του Πατέρα στον Υιό;
«Κι εγώ ερωτήσω τον πατέρα και άλλον παράκλητον δώσει υμίν, ίνα μένει μεθ’ υμών εις τον αιώνα» (Ιωάν. ιδ΄16)· «Όταν δε έλθη ο παράκλητος, όν εγώ πέμψω υμίν παρά του πατρός…., ό παρά του πατρός εκπορεύεται, εκείνος μαρτυρήσει περί εμού» (Ιωάν. ιέ 26). Κι έτσι έγινε. Την ημέρα της Πεντηκοστής ο Παράκλητος, το Πνεύμα της αληθείας, κατέβηκε σ’ εκείνους που είχε υποσχεθεί ο Υιός. Δε δείχνει αυτό την τέλεια υπακοή του Πνεύματος στον Υιό;

Να, ποιος είναι ο σωτήριος κανόνας που συνιστά ο απόστολος Παύλος σε όλους τους πιστούς: «Τη τιμή αλλήλους προηγούμενοι» (Ρωμ. ιβ΄10). Ο κανόνας αυτός εφαρμόζεται τέλεια στα πρόσωπα της Αγίας Τριάδας. Κάθε Πρόσωπο προσπαθεί να δώσει μεγαλύτερη τιμή στ’ άλλα δύο, όχι στον Εαυτό Του. Με τον ίδιο τρόπο επιθυμεί με την υπακοή να είναι χαμηλότερα από τ’ άλλα δύο. Αν δεν υπήρχε αυτή η γλυκιά και αγία προσπάθεια κάθε Προσώπου της Αγίας Τριάδος, να τιμήσει τ’ άλλα δύο και να είναι το ίδιο κατώτερο με την υπακοή, που πηγάζει από την απεριόριστη αγάπη που διαθέτει ο καθένας για τους άλλους δυο, η Αγία Τριάδα θα ήταν ένα αδιαφοροποίητο Πρόσωπο.

Με την απεριόριστη αγάπη που έχει το Άγιο Πνεύμα για τον Υιό, έσπευσε με απεριόριστη υπακοή να εκπληρώσει την επιθυμία του Υιού και κατέβηκε τον ορισμένο χρόνο στους αποστόλους. Ο Υιός ήταν βέβαιος πως το Άγιο Πνεύμα θα υπάκουε, γι’ αυτό κι έδωσε τη συγκεκριμένη υπόσχεση για την κάθοδο του Αγίου Πνεύματος στους αποστόλους. «Καθίσατε εν τη πόλει Ιερουσαλήμ έως ού ενδύσησθε δύναμιν έξ ύψους» (Λουκ. κδ΄49), τους είπε. Μη ρωτήσετε πώς ήξερε ο Κύριος από πριν ότι αυτή η δύναμις εξ ύψους, το Άγιο Πνεύμα, θα ήθελε να κατεβεί στους αποστόλους. Ο Κύριος δεν ήξερε μόνο αυτό προκαταβολικά, αλλά κι όλα όσα επρόκειτο να γίνουν ως την συντέλεια του κόσμου, όπως και μετά απ’ αυτήν. Αν όμως εμβαθύνουμε περισσότερο στο συγκεκριμένο περιστατικό, θα δούμε πως η προόραση αυτή κι η πρόρρηση του Κυρίου για την κάθοδο του Αγίου Πνεύματος, αναφέρεται μόνο στο εξωτερικό φαινόμενο της καθόδου αυτής. Δεν αγγίζει τη συμφωνία και τη θέληση του Αγίου Πνεύματος να κάνει το θέλημα του Υιού και να κατεβεί. Προτού μιλήσει ο Κύριος για την κάθοδο του Αγίου Πνεύματος, γνώριζε ήδη πως είχε την ετοιμότητα και την προθυμία του Πνεύματος για να συγκατατεθεί. Στην πραγματικότητα, το Άγιο Πνεύμα μίλησε μέσα από το Χριστό για την κάθοδό Του. Δεν λέει στο ευαγγέλιο πως ο Χριστός ήταν «πλήρης Πνεύματος Αγίου»; (Λουκ. δ΄1). Δεν ομολόγησε ο ίδιος ο Χριστός στη Ναζαρέτ πως σ’ Αυτόν είχε εκπληρωθεί η προφητεία του Ησαΐα: «Πνεύμα Κυρίου επ’ εμέ, ού είνεκεν έχρισέ με, ευαγγελίσασθαι πτωχοίς απέσταλκέ με»; (Λουκ. δ΄18). Είναι σαφές πως ο Υιός βρίσκεται σε αδιάλειπτη επικοινωνία με το Άγιο Πνεύμα, όπως και με τον Πατέρα, με αμοιβαία αγάπη και υπακοή. Το έχρισέ με σημαίνει την πραγματική και ζωντανή παρουσία του Πνεύματος σε κάποιο πρόσωπο, ή υπόσχεται κάποια συνεργασία με το ίδιο Πνεύμα και το Πνεύμα δεν το ξέρει από πριν; Το ότι το Άγιο Πνεύμα ήταν παρόν στον Κύριο Ιησού, όπως και ότι συμφωνούσε με κάθε λόγο, κάθε πράξη και κάθε υπόσχεση του Ιησού, μαρτυρείται από το σημερινό ευαγγέλιο.

Διαβάστε περισσότερα »

Ερμηνεία της Αγίας Τριάδας του Αντρέι Ρουμπλιώφ (Παύλος Ευδοκίμωφ)

1. Στὰ 1515 ὁ καθεδρικὸς ναὸς τῆς Ἀναλήψεως τοῦ Χριστοῦ στὴ Μόσχα μόλις εἶχε διακοσμηθῆ μὲ εἰκόνες λαμπρές, ἐκτελεσμένες ἀπὸ τοὺς μαθητὲς τοῦ μεγάλου διδασκάλου Ρουμπλιώφ. Ὅταν ὁ μητροπολίτης, οἱ ἐπίσκοποι καὶ οἱ πιστοὶ μπῆκαν σ’ αὐτόν, ὅλοι μὲ μία φωνὴ ἀνέκραξαν: «Ἀληθινὰ ἀνοίγονται οἱ οὐρανοὶ καὶ οἱ λαμπρότητες τοῦ Θεοῦ παρουσιάζονται». Κατανοοῦμε ἀπόλυτα αὐτὸ τὸ αἴσθημα ἐμπρὸς στὴν εἰκόνα τῶν εἰκόνων, τὴν εἰκόνα τῆς ἁγίας Τριάδος, ἐκτελεσμένη στὰ 1425 ἀπὸ τὸν μοναχὸ Ἀνδρέα Ρουμπλιώφ. Ἑκατὸν πενῆντα περίπου χρόνια ἀργότερα ἡ σύνοδος τῶν Ἑπτὰ Κεφαλαίων τὴν ἀναγνωρίζει ὡς ὑπόδειγμα τῆς ἁγιογραφίας καὶ ὅλων τῶν ἀναπαραστάσεων τῆς ἁγίας Τριάδος.

AGIA TRIADA ROUBLIOF Διαβάστε περισσότερα »