ΧΗΜΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΑΕ
ΦΑΚΕΛΟΣ ΝΤΟΠΙΝΓΚ
Η ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ, ΤΑ
ΣΚΑΝΔΑΛΑ ΚΑΙ Η ΜΑΥΡΗ ΑΓΟΡΑ ΤΩΝ ΡΕΚΟΡ
Φαρμακοβιομηχανίες,
σπόνσορες, μεσάζοντες προπονητές –γκουρού, χημικοί,
βιοτεχνολόγοι, γιατροί και αθλητές είναι τα διαπλεκόμενα μέρη μιας «ευρύτατης
συνωμοσίας» που ακούει στο όνομα business των αθλητών-supermen.
Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΤΣΙΑΡΑ
Eνώ εμείς οι Αθηναίοι
καταπίνουμε,
καταχρεωμένοι μα εθνικώς υπερήφανοι, τη σκόνη των ολυμπιακών έργων, ένα
γνήσιο χιτσκοκικό θρίλερ δονεί συθέμελα την παγκόσμια βιομηχανία του αθλητισμού. Μάταια τρέχουν τώρα σαν τον Μπεν Τζόνσον οι ανά τον κόσμο υπεύθυνοι του
«μεγάλου μαγαζιού» των σπορ, να συγκαλύψουν τα μαζεμένα άπλυτα των «ντοπέ»
εκλεκτών τους: δέκα μήνες
πριν από το διεθνές πανηγύρι της Αθήνας, οι μάσκες έπεσαν σε μια ιστορία όπου οι σύριγγες έχουν από καιρό αντικαταστήσει τη μεζούρα και τα χρονόμετρα, και τα ρεκόρ μετριούνται σε δολάρια. Σε αυτή την αδυσώπητη αρένα, θύτης και θύμα την ίδια στιγμή, ήρωας και απατεώνας, σύμβολο και τέρας - ο ντοπαρισμένος, ο πρωταθλητής είναι δείγμα χαρακτηριστικό μιας αδηφάγου παγκόσμιας
«φίλαθλης» κοινωνίας, που γράφει στα
παλιά της (αθλητικά) παπούτσια κάθε
έννοια ευγενούς άμιλλας. Τουλάχιστον
αυτός πειραματίζεται με το ίδιο του
το σώμα, διακυβεύει την υγεία και τη
ζωή του για ένα ιδανικό, έστω και αν
αυτό είναι μια Μαζεράτι
ή ένας παχυλός λογαριασμός στην Ελβετία. Τα πραγματικά τέρατα είναι οι άλλοι θεμέλιοι λίθοι του
οικοδομήματος: οι επιστήμονες που παρασκευάζουν τις νέες, αόρατες ουσίες του ντόπινγκ, οι μεσάζοντες προπονητές -γκουρού των σπορ που
τις «σερβίρουν» στους (συχνά
ανίδεους) αθλητές τους και, βέβαια, οι
θεσμικές κεφαλές των σπορ, οι διεθνείς και εθνικές ομοσπονδίες, οι οποίες στη
συντριπτική πλειονότητα τους λειτουργούν ως ηθικοί αυτουργοί της συγκάλυψης.
Το
σκάνδαλο Balco και ο «πάπας του
ντόπινγκ». Ας πάμε κατευθείαν στο επίκεντρο του νέου σεισμού, στην «πέτρα του σκανδάλου»:
στο Σαν Φρανσίσκο της Καλιφόρνιας, όπου εδώ και 19
χρόνια λειτουργεί με μεγάλη επιτυχία μια άκρως εξειδικευμένη εταιρεία
παρασκευής διαιτητικών συμπληρωμάτων με την επωνυμία Balco.
Μόνο από το μπεστ σέλερ
της, το «συμπλήρωμα» ΖΜΑ, η Balco
έβγαλε πάνω από 100 εκατομμύρια δολάρια την τελευταία τετραετία. Και στο site
της παρελαύνουν, διαφημίζοντας τα «θαυματουργά» προϊόντα της, τα μεγαλύτερα
ονόματα του παγκόσμιου αθλητισμού: οι ταχύτεροι σπρίντερ
-από τη «βασίλισσα των κουλουάρ» Μάριον
Τζόουνς και τον Βρετανό Ντουέιν
Τσέιμπερς ως την Κέλι Γουάιτ και τον Τιμ Μοντγκόμερι,
κορυφαίοι αθλητές του μπέιζμπολ (ο hitter Μπάρι Μποντς), του αμερικανικού ποδοσφαίρου (ο quarterback Τζον Ελγουεϊ) και του μποξ (Σέιν Μόσλεϊ), ο θρύλος του τένις Ιβάν Λεντλ, και καμιά 100ή ακόμη
«πρώτα ονόματα» της παγκόσμιας αθλητικής βιομηχανίας -ανάμεσά τους και η ελληνίδα
τριπλουνίστρια Όλγα Βασδέκη.
Δεν πρέπει εξάλλου να μας διαφύγει το γεγονός ότι αντιπρόσωπος των συγκεκριμένων
σκευασμάτων στην Ελλάδα είναι ένας πρώην ομοσπονδιακός προπονητής του στίβου, ο
Σπύρος Λιναρδάτος.
Οι
πελάτες του κ. Κόντε. Ο διευθυντής της Βίκτωρ
Κόντε, πρώην επαγγελματίας μπασίστας
σε ροκ και σόουλ συγκροτήματα, είχε εξελιχθεί σε ένα
από τα μεγαλύτερα ονόματα των στίβων, χωρίς καν να πατήσει σε αυτούς. Οι
ομοσπονδιακές υπηρεσίες των ΗΠΑ, όπως και η παγκόσμια
υπηρεσία αντιντόπινγκ WADA, συχνά τον είχαν φωτογραφίσει ως «πάπα του
ντόπινγκ» - ιδίως το 2000, όταν ανέλαβε ουσιαστικά την ευθύνη για το σκάνδαλο
ντοπαρίσματος του προπονητή και συζύγου της Μάριον Τζόουνς, του Σι Τζέι Χάντερ: ουδέποτε όμως ασκήθηκαν επισήμως κατηγορίες
εναντίον του. Αντιθέτως, εκατοντάδες χιλιάδες πελάτες κατανάλωναν τα «συμπληρώματά»
του στα γυμναστήρια όλου του κόσμου. Το χρήμα έρρεε άφθονο και, κυρίως,
νόμιμο. Ποιος θα σκότωνε την κότα με τα χρυσά αβγά; Όλοι ήταν ευχαριστημένοι - και ιδίως οι μεγαλοσχήμονες παράγοντες της Ολυμπιακής επιτροπής των ΗΠΑ οι οποίοι, μετά το μεγάλο σκάνδαλο δωροδοκίας στο Σολτ Λέικ Σίτι,
ποντάρισαν
«τα ρέστα τους» στη νέα γενιά υπεραθλητών-πελατών του κ. Κόντε.
Αναφερόμαστε
στην αθλητική ελίτ των ΗΠΑ, που αυτόν τον καιρό
προετοιμάζεται πυρετωδώς για τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας με στόχο
την κατάκτηση 100 μεταλλίων - και άνω...
Βόδι μπίλντινγκ. Τον Ιούνιο όμως,
σαν να πετάχτηκε
από κάποια σελίδα του Τζον Λε Καρέ, ένας άνδρας αυτοπαρουσιαζόμενος απλώς ως «κορυφαίος
προπονητής
του στίβου», άρχισε να «καταδίδει» και να ομολογεί τα πάντα στην υπηρεσία αντιντόπινγκ - και μάλιστα από το τηλέφωνο: αφού τους έδωσε ολόκληρη λίστα ντοπαρισμένων πρωταθλητών, τους έστειλε το «smoking gun» - το πειστήριο του
εγκλήματος ήταν μια
χρησιμοποιημένη υπογλώσσια σύριγγα με ίχνη
από μια παντελώς άγνωστη, νέα χημική
ουσία, που δεν απαντάται στη φύση. Η
ουσία ήταν ένα «designer steroid», ένα μοριακώς επεξεργασμένο αναβολικό, τροποποιημένο έτσι
ώστε να ξεγελά τα γνωστά τεστ της ομοσπονδίας. Ηταν, τους
είπε, η
τετραϋδρογεστρινόνη ή ΤΗG
- η «ντόπα αιχμής» του 2004,
που η μισή ολυμπιακή ομάδα
του στίβου ήδη χρησιμοποιούσε. Η «δουλειά»
ήταν αριστοτεχνική. Ακόμη και όταν
το δείγμα από τη σύριγγα έφθασε στο εργαστήριο της WADA στο Λος Άντζελες, την έδρα του παγκοσμίως φημισμένου δόκτορος Ντον Κάτλιν,
χρειάστηκαν έξι εβδομάδες
«αντίστροφης μηχανικής» για να απομονωθεί η ΤΗΟ, με τη χρήση ενός πανάκριβου φασματογράφου μάζας. Ο Κάτλιν έπαθε σοκ: η ένωση είχε χημική δομή και δράση παρόμοια με δύο απαγορευμένα στεροειδή, αλλά είχε «μαγειρευτεί» έτσι ώστε να αποσυντίθεται μόνη της κατά τη διάρκεια του τεστ! Η παρασκευή του πανάκριβου υγρού απαιτεί, σύμφωνα με τον Κάτλιν, εξοπλισμό μεγέθους μεγάλης φαρμακοβιομηχανίας. Είναι πάντως στενός συγγενής με τη γεστρινόνη
(φάρμακο που χρησιμοποιείται στην Ευρώπη για γυναικολογικές
διαταραχές) και με την τρεμπολόνη, ένα (απαγορευμένο για ανθρώπους) φάρμακο που χρησιμοποιείται για την ταχύτερη πάχυνση των βοοειδών. Βόδι μπίλντιγκ,
δηλαδή.
Το FBI στο κυνήγι της
"υπόθεσης Τζόουνς". Για ακόμη
μία φορά, η αυθεντία αυτή του αντιντόπινγκ αντιμετώπισε τη σκληρή πραγματικότητα: στο παιχνίδι αυτό
γάτας-ποντικού, οι «γάτες» βρίσκονταν στο απέναντι στρατόπεδο. Η πραγματική
έκπληξη όμως περίμενε τον καθηγητή του UCLA στις αρχές Σεπτεμβρίου, όταν -
πάντοτε υπό πλήρη μυστικότητα - ελέγχθηκαν για τη νέα ουσία 550 δείγματα ούρων
από τους κορυφαίους αμερικανούς αθλητές όλων των αθλημάτων, περιλαμβανομένης
της ομάδας που πήρε μέρος στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα στίβου στο Παρίσι, και το
αντίστοιχο της κολύμβησης στη Βαρκελώνη. Ο αριθμός των «θετικών Α», όπως
ονομάζονται διεθνώς τα πρώτα ντοπέ δείγματα, δεν έχει
ακόμη ανακοινωθεί. Ο Κάτλιν απλώς τον χαρακτήρισε
«τρομακτικά υψηλό». Το φιτίλι είχε ανάψει για τα καλά: στο παιχνίδι μπήκαν
πλέον οι κανονικές διωκτικές αρχές των ΗΠΑ - το FΒΙ και το υπουργείο Δικαιοσύνης. Στις 23 Σεπτεμβρίου
εφοριακοί και άνδρες της Δίωξης Ναρκωτικών ερεύνησαν αιφνιδιαστικά την έδρα
της Balco και δύο ημέρες αργότερα έψαξαν εξονυχιστικά
τα σπίτια της «βασίλισσας του στίβου» Μάριον Τζόουνς. Το τι ακριβώς βρέθηκε στις εφόδους παραμένει μυστήριο.
Το σίγουρο είναι ότι πέρασαν άλλες 20 ημέρες προτού «σκάσει» το θέμα στα
αμερικανικά ΜΜΕ, και άλλες τόσες προτού αναγνωριστεί επίσημα η ΤΗG ως
απαγορευμένη ουσία, και αρχίσουν οι επίσημες ανακρίσεις από το υπουργείο
Δικαιοσύνης και τη Γερουσία των ΗΠΑ. Στο
μεσοδιάστημα ανάμεσα στην έφοδο στην Balco και στην
έναρξη της επίσημης ανάκρισης, τουλάχιστον 40 πρωταθλητές διαφόρων αθλημάτων
έχουν εμπλακεί στο «μεγαλύτερο σκάνδαλο ντόπινγκ από την εποχή του Μπεν Τζόνσον», όπως το χαρακτήρισε
η εφημερίδα «The Guardian».
Σαράντα εντάλματα,
εκατό ύποπτοι. Αν και επισήμως έχουν εκδοθεί 40 δικαστικά εντάλματα, που υποχρεώνουν
τους αθλητές να καταθέσουν στις αρμόδιες επιτροπές, οι τελευταίες πληροφορίες
(από την απαραίτητη λόγω εντοπιότητας San Francisco Chronicle) μιλούν ως και
για 100 «υπόπτους», Αμερικανούς και μη, επαγγελματίες και ερασιτέχνες. Θετική
φέρεται να είναι η Τζόουνς με τα πέντε μετάλλια στους
«χημικούς» Αγώνες του Σίδνεϊ. Θετική παρουσιάζεται
και η Κελί Γουάιτ, με τα δύο χρυσά στο Παρίσι, Θετικός,
βάσει και του δεύτερου δείγματος, είναι ο Ντουέιν Τσέιμπερς, ο ταχύτερος ευρωπαίος «κατοστάρης».
Θετικός, σίγουρα και ο Κέβιν Τοθ, ο αμερικανός
πρωταθλητής σφαιροβολίας και φαβορί για την εξάδα της Αθήνας. Θετικά, δίπλα
τους, και τα πρώτα ονόματα των επαγγελματικών αθλημάτων, τα πιο ακριβοπληρωμένα
αστέρια. Ο Τέρι Μάντεν,
διευθυντής της υπηρεσίας αντιντόπινγκ των ΗΠΑ,
έξαλλος μίλησε για ευρεία συνωμοσία ανάμεσα σε χημικούς, γιατρούς, προπονητές
και αθλητές και προανήγγειλε τη μεγαλύτερη επιχείρηση-σκούπα στην ιστορία του
αθλητισμού. «Αν τα πρώτα δείγματα επαληθευθούν και από τα δεύτερα», είπε ο Μάντεν, «η αμερικανική ολυμπιακή ομάδα όχι μόνο δεν θα
πάρει 100 μετάλλια στην Αθήνα, αλλά και θα αποδεκατιστεί»!
Ο ευρωπαϊκός πόλεμος των ούρων. Μόνον οι Αμερικανοί
κάνουν «ζαβολιές» με τα designer ντοπαρίσματα; Όχι, βέβαια. Έστω και με μεγάλη
καθυστέρηση, οι ευρωπαϊκές αντιντόπινγκ υπηρεσίες ξεκίνησαν από τις 24
Οκτωβρίου να ελέγχουν τα ούρα των εκατοντάδων αθλητών από όλο τον κόσμο που αγωνίστηκαν
στο Παρίσι, χρησιμοποιώντας τις νέες ευφυείς τεχνικές ανίχνευσης του δρος Κάτλιν. Συνολικά, 30
αντιντόπινγκ εργαστήρια σε όλο τον κόσμο έχουν ήδη προμηθευθεί τη νέα μέθοδο.
Ωστόσο, γρήγορα φάνηκε ότι και το νέο τεστ δεν είναι σε καμία περίπτωση
τέλειο: ουσιαστικά ανιχνεύει την ουσία το πολύ μία εβδομάδα μετά την τελευταία
λήψη της, παρά το γεγονός ότι η ΤΗG ενεργεί επί πολλούς μήνες στον οργανισμό.
Οι υπεραθλητές της black list. «Η αποκάλυψη του
ΤΗG είναι η αρχή μιας πρωτοφανούς αντιντόπινγκ σταυροφορίας. Οι διεθνείς και
εθνικές ομοσπονδίες που σιωπούσαν ένοχα, μετατράπηκαν ξαφνικά σε αρχαγγέλους
της κάθαρσης. Στις ΗΠΑ, η Εθνική Ομοσπονδία Στίβου
ανακοίνωσε ότι οι «ντοπέ» με ΤΗG δεν θα τιμωρούνται
απλώς με διετή αποκλεισμό, όπως συνέβαινε ως τώρα για χρήση στεροειδών, αλλά
με ισόβιο εμπάργκο και βαριά πρόστιμα 100.000 δολαρίων. Ο Ντικ
Πάουντ, ο καναδός επικεφαλής της WADA, μάλιστα για
πρώτη φορά απείλησε με βαριές ποινές όσους προπονητές αποδειχθεί ότι ήταν «στο
κόλπο». Ωστόσο, οι πανικόβλητοι αμερικανοί μεγαλοπαράγοντες
πρότειναν τα νέα, αυστηρότερα μέτρα που αποφάσισαν, να εφαρμοστούν μετά τον
Ιανουάριο του 2004 χωρίς αναδρομική ισχύ, ώστε να προλάβουν να «καθαρίσουν» το
σύστημά τους οι ένοχοι. Και αυτό γιατί, σύμφωνα με τις κακές γλώσσες των
στίβων, σε αντίθετη περίπτωση θα κατέβαιναν με μισή ομάδα, ιδίως στον στίβο.
«Τα
τεστ έγιναν χωρίς προειδοποίηση!». Είναι να απορεί κανείς: Αν ο Τσέιμπερς ήταν ντοπαρισμένος πέρυσι στην ιστορική κούρσα
του Παρισιού, τότε ο Αμερικανός Μοντγκόμερι, που έκανε εκείνο το βράδυ
παγκόσμιο ρεκόρ με 9.78, τι πίνει; Χαμομήλι; Και μήπως η μπάλα δεν παίρνει και
τους έλληνες υπεραθλητές, τουλάχιστον αυτούς που κοιτάζουν στα μάτια τον ξένο (ντοπέ) ανταγωνισμό. Η κοινή γνώμη έχει αγανακτήσει, και το
παλιό παραμυθάκι της Σεούλ (ξέρετε, ότι ο «κακός» Μπεν
Τζόνσον ήταν κάργα στα στεροειδή, αλλά ο «πρίγκιπας»
Καρλ Λιούις ήταν «καθαρός»
λίγα εκατοστά πίσω του!) δεν περνάει πια. Άλλωστε, μόλις τον Απρίλιο
αποκαλύφθηκε ότι ο Λιούις και άλλοι οκτώ αμερικανοί
υπεραθλητές είχε διαπιστωθεί ότι ήταν θετικοί στην εφεδρίνη
δύο μόλις μήνες πριν από τη Σεούλ, αλλά αθωώθηκαν ομαδικά από την ομοσπονδία
τους με το εξής απίστευτο επιχείρημα: «τα τεστ έγιναν χωρίς προειδοποίηση»! Ο Λιούις, το μεγαλύτερο αθλητικό ίνδαλμα της γενιάς του, με
τα εννέα ολυμπιακά χρυσά, φανερά αδυνατισμένος και σε κακή κατάσταση, δήλωσε
ότι οι καταγγελίες εις βάρος του και οι εκκλήσεις από ανθρώπους σαν τον Πάουντ για αφαίρεση των μεταλλίων του είναι «νεκρό θέμα».
Λίγες ημέρες μετά τράκαρε με τη Μαζεράτι του
οδηγώντας μεθυσμένος - την ίδια ημέρα που οι «Los Αngeles
Times» έγραφαν ότι τουλάχιστον 100 υπεραθλητές του στίβου είχαν λάβει ανάλογη
άφεση αμαρτιών στους τέσσερις τελευταίους Ολυμπιακούς Αγώνες.
Ποιός θα γεμίσει το (νομικό και επιστημονικό) κενό; Με
λερωμένη τη φωλιά τους από τέτοια αμαρτωλά περιστατικά του παρελθόντος,
ανήσυχες για την έκταση του προβλήματος η ομοσπονδία στίβου ΙΑΑF και η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή σήκωσαν τώρα με τη
σειρά τους τη ρομφαία της κάθαρσης. Η μεν ΔΟΕ δήλωσε
πως θα κάνει «ό,τι είναι δυνατόν» για να ελέγξει τη νέα ουσία κατά τη διάρκεια
των Αγώνων -πετώντας, φυσικά, το μπαλάκι στις αρμόδιες εθνικές και διεθνείς
ομοσπονδίες. «Δεν θα ανεχθούμε το ντόπινγκ στα σπορ» ήταν η φράση-κλειδί. Όπως
δήλωσε στο Reuters υψηλόβαθμο στέλεχός της, «ολόκληρη αλυσίδα από μετάλλια του
Παρισιού ίσως αφαιρεθούν μόλις ολοκληρωθεί η διαδικασία επανεξέτασης των
δειγμάτων», εκ των οποίων μόνο οι (πραγματικά εξοργισμένοι) Γερμανοί έχουν
ανακοινώσει ότι ξεπερνούν και πάλι τα χίλια... Όταν όμως ο ιατρικός εκπρόσωπος
της ΔΟΕ Πάτρικ Σάμας ρωτήθηκε αν οι αναδρομικοί έλεγχοι θα πάνε αρκετά
πίσω ώστε να συμπεριλάβουν και τα 300 αποθηκευμένα δείγματα από τους (αμαρτωλούς)
Χειμερινούς Ολυμπιακούς του 2002, απάντησε ότι υπάρχει «νομικό και επιστημονικό
κενό» για αυτά τα δείγματα και δήλωσε ότι την απόφαση θα λάβει προσωπικά ο
(ειδικός στη φαρμακολογία) πρόεδρος της ΔΟΕ, ο δρ Ρογκ. Ο οποίος, στο μεταξύ,
πρόλαβε να δημοσιοποιήσει την προσωπική εκτίμησή του: «Με βάση το ένστικτό
μου, θεωρώ ότι το σκάνδαλο του ΤΗG δεν είναι γενικευμένο αλλά τοπικό»! Αφέλεια,
υπεραισιοδοξία ή εν ψυχρώ εντολή συγκάλυψης;
Η μαύρη αγορά των γυμναστηρίων. Το μέγα σκάνδαλο
της Balco δεν πρέπει να μας κάνει να ξεχνούμε ότι
εκτός από τα πάσης φύσεως «συμβατικά» συμπληρώματα διατροφής, κυκλοφορούν
νόμιμα στο εμπόριο μορφές συνθετικών στεροειδών, όπως η ανδροστενεδιόνη,
που καταναλώνονται νόμιμα από εκατομμύρια ανθρώπους στις ΗΠΑ
και στον υπόλοιπο κόσμο. Η μαύρη αγορά των γυμναστηρίων ζει και βασιλεύει - και
στην Ελλάδα! Το Ιnternet μάλιστα έχει συντελέσει
ιδιαίτερα στην ευκολότερη διάδοση και διακίνηση των νέων «θαυματουργών»
βοηθημάτων. Έτσι, η βιομηχανία των αναβολικών, υπέργεια και υπόγεια, δεν έχει
χιλιάδες αλλά εκατομμύρια πελάτες, και με τα κέρδη της είναι σε θέση όχι μόνο
να εκμεταλλευθεί τα νομικά κενά αλλά και να τα δημιουργήσει, εκμεταλλευόμενη
την έφεση των αθλητικών θεσμών στη διαπλοκή και στη διαφθορά, και την απόλυτη
εξάρτησή τους από τους σπόνσορες και τα ρεκόρ. Και ο κ. Κόντε,
με ύφος χιλίων καρδιναλίων, δηλώνει αθώος. Αν τελικά καταδικαστεί αυτός ο
«νονός του ντόπινγκ», η περίπτωση θα θυμίσει Καπόνε:
θα κατηγορηθεί για φοροδιαφυγή από τις αμοιβές και όχι για τα απαγορευμένα
«βοηθήματα» αυτά καθαυτά. Και αυτό γιατί, αν το μαχαίρι έφθανε πραγματικά στο
κόκαλο, το πιθανότερο είναι ότι πίσω από την υπόθεση της ΤΗG θα ξεπρόβαλλαν
πλοκάμια που κανείς δεν θέλει πραγματικά να εκθέσει -μεγάλες
φαρμακοβιομηχανίες, «εξειδικευμένοι» γιατροί, «σπόνσορες» πάσης φύσεως. Τα
παραπάνω δεν τα λέμε μόνο εμείς, αλλά πλήθος ειδικοί. Ο δρ
Γκρεγκ Γουάντλερ της WADA
επέμεινε ότι το ΤΗG είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου: «Είναι χημεία για
παιδιά, μπροστά σε αυτά που θα δούμε στο μέλλον». Ένας άλλος ειδικός, ο
καθηγητής του Penn State Τσαρλς Γεσάλις,
προχωρεί ένα βήμα παραπέρα: «Οι οπαδοί δεν νοιάζονται για το ντόπινγκ» λέει.
«Το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι να ψυχαγωγηθούν. Βλέπουν τους αθλητές όπως
θα έβλεπαν τους Rolling Stones ή κάποιον ηθοποιό. Και οι φαν δεν θέλουν να δουν
τα είδωλα τους να συλλαμβάνονται επ' αυτοφώρω. Πίσω
από αυτούς υπάρχει ένας αριθμός ιδιωτικών επιχειρήσεων με τζίρο πολλών δισεκατομμυρίων
δολαρίων, που αυτοαποκαλούνται "αθλητισμός", και προσέχουν πολύ
τους πελάτες τους. Μόνο αν οι πελάτες τους αναστατωθούν πολύ με όλα αυτά που
έρχονται στο φως, μπορεί η κατάσταση να αλλάξει άρδην». Ο Γεσάλις,
ο πρώτος που διεξήγαγε παναμερικανική έρευνα για τη χρήση στεροειδών, μας
θυμίζει ότι περίπου 600.000 αμερικανοί γυμνασιόπαιδες
-τουλάχιστον το 4% του συνόλου- χρησιμοποίησαν στεροειδή την τελευταία χρονιά,
οι περισσότεροι έτσι, «για ομορφιά», χωρίς καν να γυμνάζονται: το γεγονός ότι
τέτοια «συμπληρώματα» διαφημίζονται από τα μεγαλύτερα αστέρια των σπορ δεν
πρέπει, βέβαια, να μας διαφεύγει. Μην πάμε όμως τόσο μακριά. Σκεφτείτε μόνο
πόσα στεροειδή έχει πάρει στη ζωή του ο Άρνολντ Σβαρτσενέγκερ για να γίνει σούπερσταρ
και κυβερνήτης της Καλιφόρνιας, και θα καταλάβετε ευκολότερα την επικίνδυνη
«χημεία» των ανά τον κόσμο πιτσιρικάδων με τα αναβολικά. Σ' έναν κόσμο γεμάτο ιδεολογικές,
πολιτικές και οικονομικές «φούσκες», οι «φουσκωτοί» έχουν τον πρώτο λόγο.
"Κοκτέιλ"
με αυξητική ορμόνη. Το 1984 στο Λος Άντζελες και το 1988 στη Σεούλ ήταν ο
παράδεισος της εφεδρίνης και της πρώτης γενιάς
εξελιγμένων στεροειδών. Στην Ατλάντα, το 1996, ήταν η σειρά της αυξητικής
ορμόνης να μονοπωλήσει τις προτιμήσεις των πρωταθλητών. Και το 2000 στο Σίδνεϊ ήλθε η σειρά της ερυθροποιητίνης (ΕΡΟ) - μιας νέας ουσίας που αυξάνει εντυπωσιακά τα ερυθρά
αιμοσφαίρια στο αίμα - και της ήδη γνωστής νανδρολόνης
να πάρουν τα ηνία. Κοινός παρονομαστής σε όλες τις περιπτώσεις: οι «ντόπες αιχμής» των κορυφαίων αθλητών ήταν δύο-τρία χρόνια
μπροστά από την τεχνολογία των ντόπινγκ τεστ που επιστράτευαν οι διώκτες τους,
με αποτέλεσμα ακόμη και κραυγαλέες περιπτώσεις να στέφονται ολυμπιονίκες και
πρωταθλητές. Την ίδια εποχή, υπό την ηγεσία του (πρώην υπουργού του Φράνκο) Χουάν Αντόνιο Σάμαρανκ
και του Πρίμο Νεμπιόλο, ΔΟΕ
και ΙΑΑF αντίστοιχα μεταμορφώνονταν σταδιακά από ερασιτεχνικές ομοσπονδίες
σε πολυεθνικά
εμπορικά μεγαθήρια, με τεράστια έσοδα από τηλεοπτικά δικαιώματα και χορηγίες και
άκρως αδιαφανή δομή εξουσίας. Σε ορισμένα αθλήματα, όπως είναι η ποδηλασία και η (τόσο αγαπητή στην
Ελλάδα) άρση βαρών, η κατάσταση έχει ξεφύγει από κάθε όριο: είναι χαρακτηριστικό ότι στον τελευταίο γύρο της
Γαλλίας ο μόνιμος νικητής των τελευταίων χρόνων, ο Αμερικανός Λανς Άρμστρονγκ,
γιουχαΐστηκε
επανειλημμένα από το πλήθος,
που του φώναζε: «Ντοπέ!».
"Το
2004 του THG". Αν όμως η Σεούλ
ήταν η
«Ολυμπιάδα των Αναβολικών», η Ατλάντα «Ολυμπιάδα της Κρεατίνης» και το Σίδνεϊ «Ολυμπιάδα της ΕΡΟ», τι
προσωνύμιο
πρέπει να αναμένουμε για τους αγώνες της πατρίδας μας; Μια εύκολη απάντηση μοιάσει
να είναι το ΤΗG: και το τεστ του δρος
Κάτλιν, όσο και αν ακούγεται πραγματικά ερευνητικό κατόρθωμα, έχει,
όπως είδαμε, αρκετούς περιορισμούς: ποιος μας λέει ότι στην περίοδο των εννέα και πλέον μηνών που
απομένει, οι αόρατοι κατασκευαστές του αναβολικού δεν θα το «ξαναμαγειρέψουν» για άμεση χρήση στην Αθήνα; Αλλά, ακόμη και αν το πρόβλημα της
ΤΗG εξαφανιζόταν αύριο ως δια μαγείας, δεν θα αρκούσε άραγε μόνο του το σκάνδαλο του «τονωτικού» Modafinil για να γεμίσει υποψίες την κοινή γνώμη; Και μήπως η ερυθροποιητίνη,
που υποτίθεται ότι «αντιμετωπίστηκε» με τα
νέα, τότε, τεστ στο Σίδνεϊ, δεν κυκλοφορεί παντού ως φάρμακο κατά της αναιμίας,
με τη «βούλα» μιας από τις μεγαλύτερες
φαρμακοβιομηχανίες των ΗΠΑ, της Amgen; Μήπως η ίδια εταιρεία δεν προωθεί από πέρυσι το νέο φάρμακο Aranesp για την αναιμία, που όμως είναι δέκα
φορές ισχυρότερο από την ΕΡΟ, και ακόμη λιγότερο
ανιχνεύσιμο;
Το Νesp, όπως είναι γνωστό στους κύκλους των
αθλητών και ιδίως των συνήθων υπόπτων της ποδηλασίας, περιέχει τη δραστική ουσία Darbepoetin alfa, μπροστά στην οποία η ΕΡΟ
είναι φτωχός συγγενής. Με 500 δολάρια τον μήνα, το Nesp διπλασιάζει σχεδόν τα ερυθρά αιμοσφαίρια, και
μαζί την
αντοχή των χρηστών του... Και όμως: η Amgen εξακολουθεί να δηλώνει έκπληκτη για
την «κατάχρηση» του σκευάσματός της, όπως έκανε και με την ΕΡΟ,
και ας θησαυρίσει από τις έξτρα πωλήσεις του. Και αν πάλι, με κάποιον μαγικό τρόπο, «κόβαμε τα κεφάλια» της ΕΡΟ, της Nesp και του Modafinil, μήπως δεν θα
βρίσκαμε πάλι μπροστά μας
την ανθρώπινη αυξητική ορμόνη, και μάλιστα
σε νέα «ανασυνδυασμένη» (recombinant) μορφή; Στα τέλη του 20ού αιώνα, πολλοί αθλητές χρησιμοποιούσαν κτηνοτροφική αυξητική ορμόνη για
γελάδια: τώρα η «ανασυνδυασμένη» ορμόνη, που ως φάρμακο (με την
επωνυμία Serostim) έχει λάβει έγκριση
για την αντιμετώπιση του νανισμού στα παιδιά, χρησιμοποιείται κατά κόρον σε ενέσιμη μορφή από την ελίτ του αθλητισμού. Τα έχει όλα: είναι αναβολική (δηλαδή αυξάνει τη μυϊκή μάζα), δεν είναι ανδρογόνο, όπως τα στεροειδή, και είναι απολύτως αδύνατον να ανιχνευθεί με τη σημερινή τεχνολογία. Πόσο κοστίσει η αγωγή κάθε μήνα; «Μόλις» 7.500 δολάρια - και ας
μη συζητήσουμε καθόλου για την τιμή
του στη «μαύρη». Για να καταλάβει
κανείς πόσο κλειστό είναι το κύκλωμα
του ντόπινγκ, στην έδρα της Balco δεν
γνωρίζουμε ακόμη αν βρέθηκε ΤΗG, αλλά είναι βέβαιο
ότι βρέθηκαν
φιάλες με designer αυξητική ορμόνη! Γιατί; Μα,
φυσικά, για κοκτέιλ: η ορμόνη μεγαλώνει ταχύτατα τους μυς αλλά χρειάζεται το
«έξτρα» συστατικό ενός στεροειδούς για να τους δυναμώσει και να τους
κάνει ανθεκτικούς στους τραυματισμούς. Συμπτώματα; Ακρομεγαλία (αφύσικα μεγάλα χέρια και πόδια), καρδιακές
παθήσεις, αρθρίτιδα και διαβήτης. Αντιντόπινγκ κοντρόλ; Ξεχάστε το. Από το 1996 παλεύει η αρμόδια ιατρική επιτροπή να φτιάξει τεστ για το Σίδνεϊ,
και ακόμη στα πειράματα είναι.
Τα ποντίκια Σβαρτσενέγκερ. Ακόμη όμως και
τέτοια σούπερ εξελιγμένα μαγικά φίλτρα της βιοτεχνολογίας δεν μπορούν να
πλησιάσουν το επερχόμενο απόγειο της αθλητικής απάτης: τη γενετική «βελτίωση»
των ίδιων των αθλητών μέσω της εισαγωγής γονιδίων στους μυς τους - μια
διαδικασία που πιθανότατα θα «ντεμπουτάρει» στην
Αθήνα. Σύμφωνα με τη WADA και τον κορυφαίο βρετανό καθηγητή Τίεφ Γκόλντσπινκ, η τεχνολογία
ήδη χρησιμοποιείται πειραματικά σε περιπτώσεις μυϊκής δυστροφίας και είναι
μαθηματικά βέβαιο ότι θα αξιοποιηθεί για ντοπάρισμα, αν δεν έχει ήδη γίνει
αυτό. Όπως είπε ο Γκόλντσπινκ σε πρόσφατο συνέδριο
στην Αθήνα - όπου, σημειωτέον, δεν ειπώθηκε λέξη για την ΤΗG -, η «μετεμφύτευση» γονιδίων σε ποντίκια μπορεί να αυξήσει τη
μυϊκή μάζα κατά 25% μέσα σε λίγες εβδομάδες! «Μπορούμε ήδη να βάλουμε γονίδια
σε ποντίκια και να δημιουργήσουμε ποντίκια-Σβαρτσενέγκερ.
Αν μπορεί να γίνει σε ποντίκια, θα γίνει σίγουρα και σε ανθρώπους»... Ο Γκόλντσπικ μάλιστα αγωνίζεται να δημιουργήσει ένα πρώτο γενετικό
τεστ πριν από την Αθήνα, και δηλώνει πως μπορεί ήδη να ανιχνεύσει «παράνομο»
DΝΑ σε δείγματα αίματος.
Η πρόταση Σαμαρανκ. Υπάρχει λοιπόν οριστική
λύση στο πρόβλημα; Πολλοί «διαπλεκόμενοι» με την
(εξαιρετικά ανήσυχη) βιομηχανία των αθλητικών ειδών αξιωματούχοι των διεθνών
ομοσπονδιών επανέφεραν αυτές τις ημέρες την πρόταση της πλήρους απελευθέρωσης
του ντόπινγκ - πρόταση που είχε υποστηρίξει στο παρελθόν και ο Σάμαρανκ. Ίσως τελικά να είναι και πιο ειλικρινής άποψη
από την επανάληψη του θεάτρου του παραλόγου που παρακολουθούμε εδώ και
δεκαετίες. Στο μεταξύ, και δεδομένου ότι ούτε καν τα σχολικά πρωταθλήματα δεν είναι
πια υπεράνω υποψίας, το μόνο που έχουμε να σας προτείνουμε για τους προσεχείς
Ολυμπιακούς Αγώνες είναι να χειροκροτήσετε τους τελευταίους κάθε αθλήματος -
όλους αυτούς τους συμπαθείς τριτοκοσμικούς που μένουν έναν γύρο πίσω στα 1.500
μέτρα ή τερματίσουν με μισό πνευμόνι στον μαραθώνιο.
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΥ ΝΤΟΠΙΝΓΚ
776 π.χ. Οι Αρχαίοι Έλληνες,
πατέρες ούτως ή άλλως του αθλητισμού, ήταν οι πρώτοι διδάξαντες του ντόπινγκ.
Μόνο που το δικό τους ήταν φυσικό: έτρωγαν μεγάλες ποσότητες βοδινού κρέατος
και πειραματίζονταν με διάφορα βότανα και μανιτάρια για να αυξήσουν τη δύναμη
και την αντοχή τους.
1865. Ο όρος doping (από το dope = ποτίζω με φάρμακα/υπνωτικό,
ναρκωτικό) αναφέρεται, πρώτη φορά, για μια ομάδα κολυμβητών στο Άμστερνταμ που
πραγματοποίησε ύποπτα υψηλές επιδόσεις.
1904. Ο «χρυσός» μαραθωνοδρόμος Τόμας Χικς κερδίζει χάρη σε λίγη
διεγερτική στρυχνίνη που είχε ρίξει στο κονιάκ του.
1936. Δύο επιστήμονες
που πειραματίζονταν σε σκύλους, διαπίστωσαν ότι η τεστοστερόνη μπορούσε να επιφέρει
σημαντική αύξηση της μυϊκής μάζας σε ζώα. Το πείραμα πέρασε αμέσως στον
άνθρωπο, και δη στην ολυμπιακή ομάδα της ναζιστικής Γερμανίας, αλλά οι
παρενέργειες αποδεικνύονται τρομερές.
1956. Η σοβιετική ομάδα άρσης βαρών είναι η
πρώτη που κάνει συστηματική χρήση στεροειδών αναβολικών.
1960. Ο δανός ποδηλάτης Κνουτ Γένσεν είναι ο πρώτος
αθλητής που πεθαίνει στη διάρκεια της κούρσας των 100 χλμ. εξαιτίας
υπερβολικής δόσης αμφεταμινών.
1968. Η ΔΟΕ ανακοινώνει την πρώτη λίστα απαγορευμένων ουσιών. Σε
σύνολο 11.053 τεστ που πραγματοποιήθηκαν ως το 2000, μόνο τα 52 έχουν βγει
«θετικά» (ποσοστό 0,43%).
1976. Στο Μόντρεαλ, η
«εκπληκτική» ομάδα της Ανατολικής Γερμανίας σαρώνει παγκόσμια ρεκόρ και μετάλλια,
με αντίτιμο όμως την καταστροφή της υγείας των περισσότερων μελών της. Αν και η
ΔΟΕ συμπεριέλαβε εκείνη τη χρονιά στις απαγορευμένες
ουσίες τα αναβολικά στεροειδή, ούτε ένας ανατολικογερμανός αθλητής δεν συνελήφθη
«ενισχυμένος».
1984. Στους Ολυμπιακούς
του Λος Άντζελες και πάλι οι Αμερικανοί χρησιμοποίησαν κατά κόρον τις
μεταγγίσεις αίματος. Έναν χρόνο αργότερα η βιοτεχνολογική φίρμα Αmgen παρασκεύασε για πρώτη φορά την ΕΡΟ,
ουσία η οποία έγινε αιτία να χάσουν τη ζωή τους τουλάχιστον 20 ευρωπαίοι
ποδηλάτες στη δεκαετία του 1990.
1988. Όλοι θυμούνται την
«κούρσα του αιώνα» του Καναδού Μπεν Τζόνσον στη Σεούλ. Σήμερα ξέρουμε ότι και οι οκτώ αθλητές
που πήραν μέρος στην κούρσα βρέθηκαν «θετικοί» σε διάφορες ντόπες.
Η θριαμβεύτρια των σπριντ Φλόρενς
Γκρίφιθ πέθανε λίγα χρόνια αργότερα, όταν η παραφουσκωμένη
καρδιά της έπαψε να χωράει στο γυναικείο στέρνο της. Το 1989 η πρώην
ομοσπονδιακή προπονήτρια της ομάδας στίβου των ΗΠΑ Πατ Κόνολι είχε ομολογήσει
ενώπιον της Γερουσίας: «Τουλάχιστον το 40% των αμερικανίδων αθλητριών που συμμετείχαν
στη Σεούλ είχε μάλλον πάρει στεροειδή πριν από τους Αγώνες». Ουδεμία συνελήφθη
«ντοπέ».
1996. Εκτενής είναι στην
Ατλάντα η χρήση της νεοφερμένης αυξητικής ορμόνης. Οι ειδικοί μιλούν ανοιχτά
για «Αγώνες της Κρεατίνης» - αν και η ποικιλία των «βοηθημάτων» είναι τεράστια
χάρη και στη διασπορά της σοβιετικής τεχνογνωσίας από τους Ανατολικοευρωπαίους.
2000. Η Ολυμπιάδα του
2000 ανήκε στην ΕΡΟ: δεν είναι τυχαίο ότι η Κίνα
αναγκάστηκε να αφήσει πίσω 27 αθλητές της, 1 στους 9 της αποστολής του Σίδνεϊ, αμέσως μετά την παρουσίαση του πρώτου τεστ για
χρήση ερυθροποιητίνης. Μόνο στο σώμα του πρωταθλητή της δισκοβολίας Βέρνερ Ρέιτερερ «επενδύθηκαν» 50.000 δολάρια για στεροειδή.