ΕΙΣ ΤΗΝ ΓΕΝΝΗΣΙΝ ΤΗΣ ΥΠΕΡΑΓΙΑΣ ΔΕΣΠΟΙΝΗΣ ΗΜΩΝ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

 

γ. Νικολάου Καβάσιλα

 

 

….6. λλ πανάμωμη Παρθένος, χωρς ν χη γιά πόλη της τν ορανό, χωρς ν χη γεννηθ π τ οράνια σώματα, λλ π τ γ -πό ατ τ ξεπεσμένο γένος, πο ξέχασε τν δια του τ φύση- κα κατ τν διο μ λους τρόπο, μόνη ατ π λους τούς νθρώπους λων τν ποχν ντιστάθηκε π τν ρχ ς τ τέλος σ κάθε κακία. πέδωκε τσι στν Θε μόλυντη τν ραιότητα πο χάρισε στ φύση μας κα χρησιμοποίησε, ατ μόνη, λα τά πλα κα λη τ δύναμη πο βαλε μέσα μας. Μ τν ρωτα πο εχε γιά τν Θεό, μ τ ρωμαλεότητα τς σκέψεώς της, τν εθύτητα τς θελήσεως κα τ μεγαλειώδη σωφροσύνη της τρεψε σ φυγ κάθε μαρτία κι στησε τρόπαιο νίκης τέτοιο, πο δν μπορε μ τίποτε ν συγκριθ. Μ λα ατ φανέρωσε τν νθρωπο τέτοιον πο ληθιν δημιουργήθηκε, φανέρωσε δ κα τν Θεό, τν φατη σοφία κα τν πέραντη φιλανθρωπία Του.

τσι Ατν πο παρουσίασε πειτα, φο τν περιέβαλε μ νθρώπινο σμα, ασθητ στ μάτια λων, τν ποτύπωσε κα τν εκόνισε προηγουμένως μ τ ργα της πάνω στν αυτό της. Κα ταν δυνατν π λα τά κτίσματα δι μέσου ατς μόνης «ν γνωρίσουμε ληθινά τό Δημιουργό». Οτε Νόμος ποδείχθηκε κανς ν φανερώση τ θεία χρηστότητα κα σοφία οτε ο γλσσες τν Προφητν οτε τέχνη το Δημιουργο πο ποκαλύπτει ρατή δημιουργία οτε ορανς πο διηγεται κατ τν Ψαλμωδ «δόξαν Θεο» οτε κόμη φροντίδα κα πρόνοια τν γγέλων γι τ νθρώπινο γένος οτε τέλος κανένα λλο π τ δημιουργήματα. Γιατί μνος νθρωπος, πο φέρει μέσα του τν εκόνα το Θεο, ταν φανερωθ αθεντικ τέτοιος πο εναι, χωρς νά χη πάνω του τίποτε τό νθο, θ μποροσε ν ποκαλύψη ληθιν τν διο τόν Θεό.

λλ νάμεσα στος νθρώπους πο πρξαν πρόκειται νά πάρξουν κείνη ποία τ πραγματοποίησε λα ατ κα διεφύλαξε κατ τρόπο λαμπρ τν νθρώπινη φύση νόθευτη π καθετί ξένο εναι μακαρία Παρθένος. Γιατί κανένας π τος λλους δν ταν «καθαρς π ρύπου», πως λέγει Προφήτης. Κα ατ κριβς εναι κενο πο βρίσκεται πέρα π κάθε θαμα κα προξενε κπληξη χι μόνο στος νθρώπους, λλ κα σ’ ατούς τούς γγέλους κα ξεπερνάει κάθε ρητορικ περβολή: τ πς, ν Παρθένος ταν μνο νθρωπος κα δν εχε τίποτε περισσότερο π τος λλους νθρώπους, μπόρεσε ν διαφύγη, μόνη ατή, τν κοιν ρρώστια.

7. Πς τ μπόρεσε; Ποιος λογισμος χρησιμοποίησε; κόμη περισσότερο, πς τς δημιουργήθηκε ρχικ ατ πιθυμία κα θέλησε ν ριχθ σ’ ατν τν γνα, τν ποο κανες π τος συνανθρώπους Της δν κούσθηκε τι εχε ποτ κερδίσει; Ποιος δηγος εχε μπροστά Της; Ποιός τς δωκε λπίδες τι θ νικήση; π πο ντλησε τ παιτούμενο θάρρος; Γιατί νθρώπινη φύση ταν πεσμένη, εναι δ περίγραπτη φαυλότης μέσα στν ποία ζοσε τ μεγαλύτερο μέρος τν νθρώπων. Λίγοι σαν o καλο κι εχαν κι ατο νάγκη π κείνους πο θ τος στηρίξουν. Τσο πολ πεχαν π τ ν εναι χρήσιμοι στος λλους.

Τί λοιπν ταν κενο πο δωκε τή νίκη στν Παρθένο, φο οτε ρθε στ ζω πρν π λους τούς νθρώπους, στε ν χη λάβει φύση καθαρή π κάθε κακία, οτε μετ π τν καιν νθρωπο κα τν νέα κλίση κα δύναμη πο λαβαν o νθρωποι π Ατόν; Γιατί δν θ ταν βέβαια καθόλου παράδοξο ν νικήση δμ τν μαρτία, φο δν πρχε τίποτε πο νά μν τν θ πρς τν ρετ κα ν μν τν πομακρύνη π τν κακία.

Εχε πράγματι γιά διαμον τόπο γεμάτο π κάθε εδους τέρψη, ζω παλλαγμένη π κόπους, σμα πο δν εχε δοκιμάσει φθορά, ψυχ γευστη κόμη π κάθε μαρτία. Δν εχε γιά γενάρχη του ναν νθρωπο, λλά, κατ τρόπον μεσο, τν διο τόν Θεό. Ατν γνώριζε κα σάν πατέρα τς φύσεως κα σν παιδαγωγ κα νομοθέτη κι ταν πλασμένος τσι, στε νά βρίσκεται μ Ατν σ κάθε εδους κοινωνία κα σχέση. ταν πομένως φυσικ λα ατ ν κρατον μέσα του σβεστη τν γάπη γι τν Θεό.

ν πάλι πεχαν π κάθε κακία κενοι πο γεννήθηκαν μετ τ Χάρη κα τή συμφιλίωση μ τν Θεό, μετ τν Χριστό, τ καιν Θύμα, κα τν κχυση το Πνεύματος κα τ μυστικ γέννηση το Βαπτίσματος κα τ φρικτ τράπεζα τς Θείας Εχαριστίας, κενοι πο χουν δεχθ τόσα πολλ κα τόσο πέροχα βοηθήματα τίποτε βέβαια τ ξιοθαύμαστο δν θ παρουσίαζαν.

ς ρθουμε μως στν περίπτωση τς Παρθένου. φο τόσο σκληρή κα δύσκολη εναι μέχρι τέλους ντίσταση στν μαρτία, στε πρτος νθρωπος πο πρξε στ γ νά εναι κα πρτος πο ρχισε τν παρανομία κα παρ τ τόσα πλα πο εχε γιά νά γωνισθ γιά τ καλ κα τν ρετ δν ντεξε στν προσβολ κι πεσε μέσως στν μαρτία κα κενοι, ξ λλου, πο ρθαν μετ τ λουτρό το Βαπτίσματος κα τ Χάρη -κα ννο τούς πι νάρετους π λους, ατος πο φιερώθηκαν στν ερεση το ψιστου γαθο κι γιναν κύριοι το αυτο τους- πάρχουν κακ γι τ ποα δν εναι ντελς νεύθυνοι κα χουν γι’ ατ νάγκη π τν συνεχ κάθαρση τν Μυστηρίων, ποι γλώσσα μπορε ν μνήση πως πρέπει κα ποις νος νά λάβη δέα το πσο καθαρή π κάθε κακία διατήρησε τν ψυχή της Παρθένος, πσο καθαρς νθρωπος -σν ν ταν λόκληρη μόνο εγνωμοσύνη- πρξε, φο ατ πο κανες π τος νθρώπους κείνους πο σαν π κάθε ποψη προετοιμασμένοι δν μπόρεσε ν τ πιτύχη, ατ τ πραγματοποίησε ξ λοκλήρου, χωρς μάλιστα ν χρειασθ βοήθεια π κανέναν;

Kι ατ μολονότι δν ρθε στ ζω οτε πρν π τν κοιν ρρώστια τς φύσεως οτε μετ τν κοιν ατρό, λλ στ μεσουράνημα το κακο κα βρέθηκε μέσα στν τόπο τς καταδίκης, σ μι φύση πο μαθε πάντοτε νά νικιέται, σ σμα πο δουλεύει στ θάνατο, κατ τν περίοδο πο λοι σοι μποροσαν νά βοηθήσουν στν πραγματοποίηση τς κακίας σαν περβολικ κοντά, ν λοι κενοι πο γνώριζαν ν συμπολεμον πουσίαζαν. Γιατί ετε δομε τ γεγονς τι πρν π τν κοιν συμφιλίωση, πρν ν ρθη στ γ δημιουργός τς ερήνης, ατ δια διέλυσε μέσα της τν χθρα πο πρχε στν νθρώπινη φύση κατ το Θεο κα νοιξε τν οραν κα προσείλκυσε τ Χάρη κα λαβε τή δύναμη ν’ γωνισθ κατ τς μαρτίας, ατό τό θαμα ξεπερνάει σφαλς κάθε νθρώπινη κατανόηση -γιατί πόσο πέροχη πρέπει νά εναι συνεισφορ τς Παρθένου, φο μπόρεσε ν’ ποδειχθ σάξια μ κείνη το μεγάλου Θύματος-;

Ετε πάλι θεωρήσουμε τ γεγονς τι, μολονότι νθρώπινη φύση ταν χθρική, τόσα πολλ μπόρεσε ν πραγματοποιήση πρόθεση τς Παρθένου, κα ν φραγμός τς χθρας πρχε κόμη, Ατ συνδέθηκε μ τν Θεό κα τι τ τεχος κενο πο χώριζε λόκληρη τν οκουμένη π τν Θε δν ντεξε στν προθυμία μις ψυχς, π ατ τί πάρχει πρωτοφανέστερο; Γιατί οτε βέβαια Τν δημιούργησε Θες πίτηδες τν Παρθένο τσι, στε ν ζ ναγκαστικ μ ατν τν πάναγνο τρόπο ζως, οτε, ν δια πρόσφερε ,τι καί ο λλοι, τν τίμησε Θες μ μεγαλύτερα π τος λλους βοηθήματα.

λλ Παρθένος νίκησε τν πρωτάκουστη κα θαυμαστ ατ νίκη χρησιμοποιώντας μόνο τν αυτό Της κα τ πλα πο δωσε Θες σ λους τούς νθρώπους γι τν γώνα τς ρετς.

8. Γιατί τό ν νομίση κανείς τι Θες δημιουργε μέσα στ θη τν νθρώπων τν ρετ πως κα τ λλα δημιουργήματα, εναι πργμα πο ντίκειται πρν π λα στν δια τν φύση τς ρετς, ποία εναι προαιρετικ γαθ κα ργο τς προσωπικς μας θελήσεως. Γιατί κριβς σ’ ατος πο τ «εναι» γκειται στ γεγονς τι εναι λογικ κα μ λεύθερη θέληση ντα, τ «ε εναι» δν μπορε παρ νά πάρχη στν καλ χρήση τς λογικότητος κα τς ατόνομης θελήσεώς τους.

Οτε βέβαια εναι δυνατόν τό «ε» ν καταστρέφη τ «εναι» οτε πρόοδος στν ρετ θ μποροσε ποτ ν μειώνη τά καλ πο κ φύσεως χουμε, φο προορισμς της εναι νά τ αξάνη. Γιατί θά ταν σφαλς τοπο αξάνοντας τν ρετ ν μειώνουμε τν λευθερία, ν καταστρέφουμε δηλαδ τσι μ τ καλ ργα τν διο μας τν αυτό, ατ πο κ φύσεως εμαστε.

λλ υοθέτηση ατν τν σκέψεων εναι ρχ γι χίλια δυ τοπήματα. Γιατί εναι νάγκη ν παραδεχθομε τότε να π τ δυό: τι κανες δν χει εθύνη γιά καμμι μαρτία του κα τι, ντίστοιχα, ο γαθο δν κερδίζουν δίκαια τά βραβεα -φο δν δηγον ο διοι τούς αυτούς τους οτε εναι κύριοι τς θελήσεώς τους- , ν δν τ παραδεχώμαστε ατό, πρέπει σφαλς νά πιστεύουμε τι εναι δικος Θεός, φο, διαχωρίζοντας τούς νθρώπους, λλους στεφανώνει κα λλους καταδικάζει στς σχατες τν ποινν, χωρς οτε στ να οτε στ λλο ν νεργ λογικά.

Θ ταν δ κατ’ ξοχν μοχθηρό, άν, ν χει τή δυνατότητα νά ναδείξη λους τους νθρώπους ρίστους κα τ χέρι του μπορε ν μοιράση τά γαθ κατ τν διο τρόπο σ λους, δν τ κανε.

Πς θ ταν τσι δυνατν ν σχύη κόμη τό τι Θες δν «λαμβάνει πρόσωπον νθρώπου» κα τι «πάντας θέλει σωθναι» κα τι ποτελε γιά τος νθρώπους τό γαθ κενο πο προσφέρεται σ κοινωνία κα μετοχ τόσο περισσότερο π λα -κα π τν λιο κα π τ φς καί τ πόλοιπα- σο περισσότερο «κενώθηκε» κα σο περισσότερο εναι πλούσιο γαθό; λλ’ ατ δν εναι μόνο να συμπέρασμα κα νας συλλογισμός. Γιατί εναι ντελς φανερ τι Θες τίμησε λους τούς νθρώπους μ τ μεγαλύτερη π τς δωρες κενες πο βοηθον τν νθρωπο ν ζήση τν ληθιν ζωή.

ν μως τιμήθηκαν λοι μ τ μεγαλύτερη, εναι φανερ τι λαβαν λοι τν δια. Γιατί μεγαλύτερο γαθό, δηλαδ γαθ πο ν δηγ κατ καλύτερο τρόπο πρς τν ρετ π τν κατ σάρκα ζω κα πολιτεία το Σωτήρα, π τ θνατο, τν νάσταση κα λα τά λλα πο προέρχονται π ατ -κα πο λόκληρη οκουμένη μπορε ν πολαμβάνη ξ σου- εναι βέβαια κα δύνατο ν δημιουργήση κανείς κα τ ν θεωρήση τι εναι δυνατν ν γίνη κάτι τέτοιο, πργμα π τ πι παράλογα. πομένως βοήθεια μ τν ποία βοήθησε τή μητέρα Του δν εναι καθόλου μεγαλύτερη π κείνη τν ποία χάρισε γενικ σ’ λους τούς νθρώπους.

9. τσι Πανάμωμη μ τ νόμιμα χαρίσματα κα τν ξιοποίησή τους δια πλεξε στν αυτό Της ατ τ στεφάνι. Γιατί, ν βοήθεια πο δέχθηκε π τν Θε ταν δια μ κείνη πο δέχθηκαν λοι, Ατ τόσο πολ ξεπέρασε τούς λλους μ σα πρόσθεσε π τν αυτό Της, στε χι μνο ν νικήση παντο που κενοι νικήθηκαν, λλ κα ν νικήση τόσο λαμπρά, στε νίκη Της ν παρκέση κα γιά τν προσωπική Της δόξα, λλ κα γι τος λλους νθρώπους κα ν εναι σάν μι νίκη πο τν πέτυχαν λοι. Γιατί δν πέδειξε χειρότερο τό νθρώπινο γένος ξεπερνώντας το σν νας ντίδικός του, λλ τ κόσμησε.

Οτε τ καμε νά ντρέπεται σά νά νικήθηκε, λλά τ φανέρωσε λαμπρότερο. Οτε μ τ ν γίνη δια ξαιρετικ ραία ποκάλυψε τν σχήμια των μοφύλων της, λλ τος χάρισε ραιότητα. Οτε πάλι μ τ τι περασπίσθηκε μ πιτυχία τν νθρώπινη φύση μέσα της, μεταθέτοντας τσι καθαρ τν ατία της μαρτίας στν κάθε νθρωπο χωριστά, καμε βαρύτερες τς εθύνες γι τος νθρώπους.

ντίθετα, χοντας δια εδοκιμήσει μ πρωτοφαν τρόπο, κατήσχυνε κα νίκησε τν μαρτία, γι ν παλλάξη π κάθε κακία τος κατησχυμμένους κα νικημένους. Κι τσι τό κάλλος, πο δόθηκε στν νθρώπινη φύση, δν τ διατήρησε νόθευτο π κάθε ξνο στοιχεο μνο στν αυτό Της, λλά, σο ταν δυνατόν, κα σ λους τούς λλους νθρώπους.

10. Κα ν θελε κανείς νά ξετάση, θά μποροσε νά βρ γιά λα τοτα πολλς κα λαμπρς ποδείξεις. Πρν π λα, τίποτε δν μπόδισε τόν Θε ν κατέλθη κα νά σκηνώση μέσα Της μλις χρειάσθηκε. Γιατί δν θ μποροσε βέβαια ν κατέλθη, ν ταν οκοδομημένο νάμεσά τους τ διαχωριστικ τεχος, πργμα πο θ συνέβαινε, ν πρχε μέσα Της κάτι συγγενικ πρς τν μαρτία, γιατί, πως λέγει Προφήτης, «o μαρτίες σας διαχωρίζουν νάμεσα σ σς κα σ μένα».

Κι οτε βέβαια πρέπει νά νομίσουμε τι πρχε κα ντιστεκόταν πρς τν κάθοδο το Θεο τό τεχος κα τι κατεβαίνοντας Θες τ γκρέμισε μ τ δύναμή Του. Γιατί τό μσο μ τ ποο κρινε καλ νά καταλύση ατό τό φραγμ δν πρχε, φο διος δν εχε κόμη κατέλθει. Κα ννο σφαλς τ αμα κα τ πάθος, γιατί μ ατ μόνο τν τρόπο πρεπε νά νικιέται μαρτία, φο κόμη κα σ κείνους πο ζοσαν στν ποχ το μωσαϊκο νόμου -κα στος ποίους προεικονιζόταν Χάρη- λέγει Γραφ τι «χωρς ν χυθ αμα, δν μποροσε ν πάρξη φεση μαρτιν».

ξ λλου ποις δν ναγνωρίζει τι ο κρίσεις το Θεο γι τν Παρθένο ποδεικνύουν πς ταν μέτοχη στν παραμικρ μαρτία; Γιατί διος Κριτής, πο «δν κρίνει μ προσωποληψία», κρίνοντας κα τν κοιν μητέρα λων των νθρώπων (τν Εα) κα τν Παρθένο, τν Εα, πο μάρτησε, τιμώρησε πιτρέποντας ν ζ μ λύπη, ν τν Παρθένο ξίωσε ν χαίρη.

φο λοιπν λύπη ρμόζει στος μαρτωλούς, ατο στος ποίους ρμόζει χαρ εναι φανερ τι δν χουν τίποτε τό κοιν μ τν μαρτία. Γι’ ατν κριβς τ λγο πρν π τν Παρθένο σ κανέναν πολύτως λλον νθρωπο μέσα στος αἰῶνες δν πηύθυνε Θεός τό «χαρε», φο λοι σαν κόμη πόδικοι κα μέτοχοι τς παλαις, κακότυχης κληρονομις.

λλά ατ γίνεται φανερ κα σ’ κείνους πο ξετάζουν τν προετοιμασία τς Παρθένου γι τ διακονία το μυστηρίου. ταν κείνη ρώτησε γι τν τρόπο μ τν ποο θ πραγματοποιόταν παράδοξη γέννηση κα τί λλοίωση πρεπε νά ποστ στε νά κυοφορήση κα νά γεννήση τόν Θεό, Γαβριλ παντώντας μίλησε γι τ γιο Πνεμα κα τ δύναμη το ψίστου κα λλα σχετικά. Πουθεν μως στν χαρμόσυνη γγελία το γγέλου δν γινε λόγος γι παλλαγ π νοχ κα γι φεση μαρτιν.

ν τούτοις, ατ προετοιμασία θ χρειαζόταν σφαλς πρν π ποιεσδήποτε τυχν λλες. Γιατί, φο σαΐας, ταν πρόκειτο νά σταλ σάν πλς προάγγελος το γνώστου ς τότε μυστηρίου (τς Σαρκώσεως), εχε νάγκη καθάρσεως κα μάλιστα μ φωτιά, τ γεγονς τι δν ζητήθηκε καμμι κάθαρση π κείνη πού, ταν φθασε καιρός, χρειάσθηκε ν διακονήση στν πραγματοποίηση το μυστηρίου -κι ατ χι μόνο μ τ γλώσσα, λλ προσφέροντας κα τν ψυχ κα τ σμα κα λη τν παρξή της- δν φανερώνει ατ σαφέστατα τι δν εχε τίποτε πο πρεπε νά ποβάλη; ν δ πάρχουν μερικο π τος ερος διδασκάλους πο ποστηρίζουν τι Παρθένος καθαρίσθηκε π τ γιο Πνεμα, πρέπει νά θεωρήσουμε τι λέγοντας κάθαρση ννοον τν προσθήκη χαρισμάτων, φο ο διοι λένε τι κατ τν διο τρόπο καθαρίζονται κα ο γγελοι, στος ποίους βέβαια δν πάρχει τίποτε τό κακό.

Ατή δ κριβς τν δια μαρτυρία φαίνεται τι θελε νά δώση Σωτήρας γι τ μητέρα Του μετ τ μυστηριώδη γέννηση ταν σ δημόσια συνάθροιση επε τι «μητέρα μου κα δελφοί μου εναι σοι κονε τό λγο το Θεο κα τν φαρμόζουν». Ατά τά επε θέλοντας ν κοσμήση χι τόσο κείνους, σο τ μητέρα Του. Γιατί κοσμεται βέβαια μητέρα, ταν τονίζεται τι κενα πο κάνουν τούς νθρώπους ξιους ν νομάζωνται «μητέρα κα δελφοί» Του εναι φροντίδα γιά τν τήρηση το θείου νόμου.

Πράγματι, τ γεγονς τι τν Παρθένο δν τν τμησε πλς μ τ νομα τς μητέρας οτε τν ποκάλεσε μνο, λλ τν εχε ληθιν μητέρα, φανερώνει καθαρ τι ατ εχε ξεπεράσει κάθε κορυφ γιότητος.

Γιατί, ν ναγνώριζε σν κριβες φύλακες το νόμου σους τίμησε πλς μ τ νομα, δν καμε τσι λοφάνερο τι σ κείνη, στν ποία δωκε κα τν πραγματικότητα, σ κείνη δηλαδ πο πρξε ληθιν μητέρα Του, δν βρκε ποτ κα σ καμμι περίπτωση κάτι πο ν μν ρμόζη στ θελήματα κα τος νόμους Του; Φανέρωσε ντίθετα τι ναγνώρισε στν Παρθένο ρετ πο τόσο ξεπερνάει κάθε νθρώπινο μέτρο, σο τό ν εναι κανείς πραγματικά κάτι, π τ ν νομάζεται πλς, σο δηλαδή πραγματικότητα βρίσκεται πέρα π τ νόματα.

Γιατί, πως δν πρχε τρόπος νά γεννήση τό Χριστ καλύτερα π ,τι Τν γννησε οτε ν γίνη κατ τρόπο πραγματικώτερο μητέρα Του π ,τι γινε, λλά φθασε στ σχέση Της πρς ατν στ κρότατο ριο γνησιότητος, τσι δν ταν δυνατν ν φθάση κα σ μεγαλύτερο μέτρο ρετς π κενο μ τ ποο ζησε λη τ ζωή Της.

11. λλ κα τ ξς εναι σημεο φανερ τι μακαρία Παρθένος ταν παλλαγμένη π κάθε κακία: τ τι εχε εσέλθει στ γιώτατο τμμα το Ναο, τ για των γίων πο σαν βατα κα γι τν διο τν ρχιερέα, ν προηγουμένως δν εχε καθαρισθ π κάθε μαρτία, μ τν τρόπο βέβαια πο ταν δυνατν ν καθαρίζωνται τότε ο μαρτίες. Γιατί μ τ τι δν εχε νάγκη γι ξιλαστήριες θυσίες κα λλους καθαρισμος πέδειξε τι δν εχε τίποτε γιά νά καθαρίση.

Καί δν εσλθε πλς στ για των γίων μ ατν τν τσο παράδοξο τρόπο, λλ κα κατοίκησε κε π βρέφος μέχρι τν νεανική της λικία. Δν πρξε τσι νάγκη γι καθαρτήριες θυσίες οτε κατ τ γέννηση οτε κατ τν νάπτυξή της. Κα τ κπληκτικ εναι τι κα στος νθρώπους πο ζοσαν κενα τά χρόνια δν φαινόταν ν ντιβαίνη σ κανέναν π τος ερος θεσμος ατό τό πργμα, τό ν φρίττη δηλαδ κα ν τρέμη ρχιερες ν διασχίση τν εσοδο, κι ατ μι φορά τό χρνο κα χωρς ν χη παραλείψει τς ξιλαστήριες θυσίες, δ Παρθένος ν χρησιμοποι τά για τν γίων σν κατοικία Της κα ν τρώγη κα ν κοιμται κα ν περν κε λόκληρη τ ζωή Της.

Συμμετεχε λοιπν Παρθένος στ νθρώπινα, λλ κατ ναν τρόπο νώτερο π τος λλους νθρώπους, φο τά ναγκαα γι τν τροφή Της δν εχε νάγκη ν τς τ προσφέρουν νθρωποι, λλ γγελος τοίμαζε τ τραπέζι Της.

ποδεικνύεται λοιπόν τό πσο ταν νώτερη π κάθε ψόγο κα καθαρώτερη π τ ν χρειάζεται τς καθαρτήριες τελετές το νόμου, πργμα πο ταν φανερ στ μάτια χι μόνο κείνου πο βλέπει τά κρυφά, λλ κα τν νθρώπων. Τόσο ρετ Της ταν μεγάλη κα λαμπρή, στε ν εναι δύνατον ν μείνη κρυμμένη. Κα μολονότι λικία Της κα τ γένος Της κα ζωή Της δν μποροσαν ν διακηρύξουν τν ρετή Της, κα μάλιστα σ νθρώπους πο σαν κόμη τυφλο κα βουτηγμένοι στ βαθ σκοτάδι -φο λιος της δικαιοσύνης δν εχε κόμη φαν- τίποτε δν μπόδιζε τό φς κενο τς Παρθένου ν λάμψη κα τ κάλλος τς ψυχς Της ν κάμη, ξεπερνώντας λα τα μπόδια, ασθητ στος τυφλος τν κτίνα πο εχε φθάσει στ γ.

Καί ταν φυσικό. Γιατί τί μποροσε ν πάρξη τόσο μεγάλο, στε νά συγκαλύψη τό μέγεθος τς ρετς κα τς σωφροσύνης κείνης, ποία κατ τν Προφήτη «κάλυψε κα ατούς τούς ορανούς»; Γιατί κείνη πο ταν τόσο σχυρότερη π λη τν νθρώπινη κακία, στε μεμις κα εκολώτατα ν τν ξαλείψη λόκληρη, πς ταν δυνατ ν συγκαλυφθ π τν χλύ τς κακίας, ταν μφανίσθηκε;

12. Γι’ ατ ο νθρωποι πο εχαν διακρίνει στν Παρθένο τά πι μεγάλα κα πι θαυμαστ πράγματα, τέτοια πο κανες λλος ποτ δν εχε, τν τιμοσαν μ ,τι καλύτερο εχαν, προσφέροντάς Της γι κατοικία τν πι ερ χρο πο πρχε. τσι τό χρο κενο πο εχαν ξεχωρίσει κα εχαν φιερώσει σν δρο λης τς γς ποκλειστικά στν Θεό, ατν δωκαν σάν κατοικία κα στν Παρθένο. Γιατί θεώρησαν τι διος χρος πρεπε νά εναι κα ναός το Θεο κα κατοικία τς Παρθένου, γιατί πρεπε μ τ δια πράγματα ν λατρεύεται Θες κα ν τιμται Παρθένος μλλον πρεπε διος οκος πο εχε μέσα του τν Παρθένο ν εναι κα ναός το Θεο.

δ Θες πο Τν γνώριζε πολ καλύτερα, σν καρδιογνώστης πο εναι, πως γνώριζε κα σα ταν ξια Παρθένος ν λάβη π ατν -κα χι μόνο τά γνώριζε, λλ εχε κα τν δύναμη ν τ δώση- τν κοσμοσε μ καθετί πο ταν ληθιν ξιό Της. τσι, φο τν βγαλε π τ ερ κενα βατα, τν δήγησε σ λλη σκην φτιαγμένη χι π νεφέλη οτε π γγελικ ρχαγγελικ φτερ οτε π τιδήποτε λλο π τ κτιστ κα δουλικ πράγματα, λλ γινε Ατς διος γι τν μακαρία σκηνή, ατς «πο κατοικε στ φς τ πρόσιτο».

Κι πως νήγγειλε ερώτατος Γαβριήλ, τν «πεσκίασεν Δύναμις το ψίστου, διος Κύριος». Γιατί Θες μόνο τν αυτ Του βρκε τι μποροσε ν γίνη σκην ξια σ’ κείνη, πο μόνη γινε ξια γι τν Θε σκηνή.

13. Τ τι πάλι κατοίκησε στν βατο κενο χρο δν εναι κάτι πο τιμ τν Παρθένο, λλ μλλον κενο τό χρο. πως κριβς κα τ παλαι Πάσχα τιμται π τν προσθήκη τς σφαγς κείνης πο συμβόλιζε, κα τ βάπτισμα το ωάννου π τ πνευματικ βάπτισμα κα τ πόλοιπα σύμβολα π τς ληθινς πραγματικότητες. Γιατί, ν λλα σύμβολα συμβόλιζαν κα δηγοσαν σ λλες πραγματικότητες, τ για τν γίων δηγοσαν σφαλς στν παναγία Παρθένο. Τ γεγονς πράγματι τι εσοδος στ για των γίων πιτρεπόταν μόνο στν ρχιερέα κι ατ μι φορά τό χρνο κι ν εχε προηγουμένως καθαρισθ π τς μαρτίες, ποδηλοσε τν μυστηριώδη κυοφορία τς Παρθένου, πο φερε μέσα Της τ μόνον ναμάρτητο, κενον πο μ μι μόνη ερουργία κα μι φορ μέσα στος αἰῶνες ξάλειψε λη τν μαρτία. Κα τ τι πάλι τ για τν γίων σαν βατα σ λους τούς νθρώπους, κτς π τν πι ερ π λους, ταν σημεο πο φανέρωνε πς μακαρία Παρθένος οδέποτε φερε στν ψυχ Της κάτι πο ν μν ταν ξ λοκλήρου γιο.

ταν δ τόσο πολ σεβαστς ναός, κριβς πειδ πρόκειτο ν δεχθ μέσα του κείνη, φο τίποτε λλο π ατ πο πρχαν μέσα του δν ταν δυνατν ν το δώση ατ τ μεγαλειώδη σεμνότητα. Τίποτε πράγματι π ατ δν ταν τόσο πολύτιμο, στε ξία του ν τ κάνη πρόσιτο στος πολλούς. φο τό μάννα ταν δυνατν κα στ χέρια τους ν τ κρατήσουν λοι ο νθρωποι κα στ σπίτι τους ν τ πάρουν κα ν τραφον μ ατό. Κα ράβδος τίποτε τ ερώτερο δν εχε π τος ερες πο τν κρατοσαν καί γι χάρη τν ποίων πέταξε βλαστος μέ φύλλα.

Τέλος κι π τς πλάκες, τς πολυτιμότερες π’ λες, ατς πο περιεχαν τό νμο, λοι μποροσαν ν τς κρατήσουν στ χέρια. Τί λοιπν πρέπει νά θεωρήσουμε τι τιμοσε τόσο πολ κενον τό χρο, ν χι o προεικονίσεις τς Πανάγνου, τ τι δηλαδ λα τά πράγματα πο βρίσκονταν κε εχαν τν ναφορά τους κα δηγοσαν σ’ κείνη; Γι’ατν κριβς τ λγο, ν ταν προσπέλαστος σ’ λους τούς νθρώπους, ταν βατς γι’ ατήν.

Καί μόλις φάνηκε Παρθένος, μέσως κατήργησε τό νμο πο σχυε π τν ρχή, πργμα πο δείχνει φ’ νς μν τι νας δν πέτρεπε τν εσοδο σ κανέναν πό τούς λλους νθρώπους, πειδ τιμοσε κείνη κα κρατοσε τν αυτό του μνο γι’ Ατήν, φ’ τέρου δ τι ταν τόσο πολ νώτερος π τος νθρώπους κα δν δέχθηχε ποτ οτε τ παραμικρ στοιχεο τς νθρώπινης μικρότητος.

Κι ατ γινε γι ν γνωρίσουμε τι, ν χρος πο εκόνιζε τν Παρθένο τσο πολ πεχε π λους κα δν εχε, γιά νά τ πομε τσι, τίποτε τό κοιν μ τος νθρώπους κα τν οκουμένη, τί πρέπει νά σκεφθομε γιά τς διες τς πραγματικότητες, φο βέβαια εναι δυνατν π τ μτρο τν μικροτέρων πραγμάτων ν γνωρίζουμε τό ψος κα τν ξία τν πι μεγάλων;

14. Γιατί, πως κριβς ατά τά δια τά σώματα μ τν παρξή τους μφανίζουν κα διασφαλίζουν μέσα στ σκι τν περιγραφ κα τ σχμα τν σωμάτων τά ποα περιγράφονται, κατ τν διο τρόπο τ γεγονς τι Παρθένος ποχωρίσθηκε π λα τά νθρώπινα πράγματα κα φο προλθε π τ γ δέν εχε στ συνέχεια τίποτε νά πάρη π ατήν, λλ κράτησε πρόσβλητη τ βούλησή της π κάθε κακία, συμβολιζόταν σν μ κάποιο σαφς κα μυδρ σύμβολο π τ για των γίων.

Κι ατ εναι φυσικ πακόλουθο κα συμβαδίζει κα μ τή λογική τν πραγμάτων κα μ τ φυσικ τάξη. Γιατί ταν νάγκη κάποιος νθρωπος ν ποδειχθ νώτερος π κάθε μαρτία χρησιμοποιώντας τν προθυμία το λογισμο κα τ δύναμη το διου το αυτο του, χωρς ν χη λάβη τό δρο ν εναι μητέρα το ναμάρτητου, πρν δηλαδ κόμη ποκτήση συγγένεια μ κενον. Κι ατ γι πολλος λόγους. Πρτα πρτα πειδ ταν νάγκη νθρώπινη φύση νά φανερωθ τέτοια πο πλάσθηκε, γιά νά προξενήση στν Τεχνίτη τν τιμ κα τν δόξα πο το πρεπε. Γιατί βέβαια οτε στ γενάρχη οτε στος πογόνους του ταν δυνατν ν βρ κανες κέραιο τν νθρωπο, φo λοι ταν διεφθαρμένοι π τν μαρτία.

δεύτερος πάλι δάμ, μ τ ν εναι κα Θες κατ φύση, δν παρουσίασε τή δεύτερη φύση Του, τ δική μας τσι, στε ν εναι μόνη της ρατή. Γιατί δν εχε πρς τν μαρτία τ σχέση πο πρεπε νά χη νθρωπος σ’ ατ τ ζωή. Δν διάλεξε, χοντας ροπ κα πρς τ δυό, π τ κακό τό καλ οτε τρεξε πρς τ καλό, ν μποροσε ν γίνη κακός, λλ’ οτε ταν βέβαια ποτ δυνατ Ατς ν μαρτήση.

πρεπε λοιπν ν φαν κενος πού, ν μποροσε ν μαρτήση, δν μάρτησε καθόλου, φανερώνοντας τσι πς θελε Θες ν εναι νθρωπος σ’ ατ τ ζωή. Γιατί διαφορετικά, ν δηλαδ φύση δν ερισκε στ πρόσωπο κανενς νθρώπου τ μορφ γι τν ποία Δημιουργς τν εχε πλάσει, θά ποδεικνυόταν μάταιη πιδεξιότης το Δημιουργο κι ατ στ καλύτερο π τ ργα Του.

πειτα, πς εναι λογικ νά μν τηρηθ κάποτε στν πληρότητά του νόμος το Θεο, λλ ν πάρχη περίπτωση νά νομοθετ σκοπα σοφός, χωρς ν πρόκειται νά πάρξη κανένας πο θά κολουθήση λους τούς νόμους, κα ν διατάσση πράγματα στ ποα κανένας δν πρόκειται νά πειθαρχήση κα νά μιλ χωρς νά βρίσκη κανέναν πο νά θέλη νά τν κούση κι τσι ατός, πο εναι σ λα τά σημεα ετυχής, δ νά μν εναι;

15. κενο λοιπόν τό ποο ταν π κάθε ποψη ναγκαο ν συμβ, τ ν πάρξη δηλαδή νας κατ πάντα συνεπς κτελεστής τν θείων διαταγμάτων, νας νθρωπος καθαρς π κάθε μαρτία, ποις λλος παρ ριστος μποροσε ν τν νσαρκώση; Κα ριστη πρξε κατ τν κρίση το Θεο μακαρία Παρθένος, κείνη τν ποία διάλεξε διος σν να γι τν αυτό Του, προτιμώντας την π λόκληρη τν οκουμένη. φο λοιπν ταν πόλυτη νάγκη ν φανερώση κάποιος νθρωπος μ σαφήνεια τν νθρώπινη φύση τέτοια πο εναι πράγματι κα o λλοι λοι στέρησαν στ νά τ πιτύχουν, δν πόμενε παρ ν τ κατορθώση Παρθένος.

πως λοιπν επα πι πάνω, Θες βαλε μέσα μας δύναμη ν νικμε τν μαρτία γρυπνώντας κα πολεμώντας, κι Ατς θ μς κοσμοσε, ταν θ εχαμε νικήσει, κα μ τ ν μς καταστήση ντελς κίνητους στ γαθό. Ατ κα τ δυό τά φερε στν νθρώπινη φύση μόνη Παρθένος. Τ πρτο μ κενα πο κατώρθωσε ατ δια στν αυτό της, τ δετερο μ κενον το ποίου πρξε μητέρα.

Γιατί δι τς Παρθένου πέδειξε νθρωπος λοφάνερα κα πάνω στν πράξη τή δύναμη πο πρχε μέσα του ναντίον τς μαρτίας. Παρθένος παρέμεινε πράγματι π τν ρχ ς τ τέλος τς ζως Της νέπαφη π κάθε κακία χάρις στν γρυπνη προσοχή Της, στ σταθερή θέλησή Της κα στ μεγαλειώδη σωφροσύνη Της. ν στν Χριστό, πο γεννήθηκε π ατ κατ τρόπο νέκφραστο λαβε νθρωπος κα τ βραβεο. Χριστς ταν ναμάρτητος χωρς ν χρειασθ ν γωνισθ κα νά νικήση, ρθε στ ζω στεφανωμένος σν γεμόνας πο παρουσιάζεται στος ντιπάλους του στολισμένος, πρν κόμη ρχίση μάχη, μ τ τρόπαια τς νίκης.

Δν κράτησε νέπαφη π κάθε κακ τ θέλησή Του γρυπνώντας, σν ν πρχε κα περίπτωση νά δεχθ τν μαρτία, λλ θέλησή Του ταν π τν ρχ ντελς μόλυντη κα νεπίδεκτη κάθε κακίας, πως λαβε π τν τάφο ζωντανό τό σμα Του πέρα π κάθε φθορά. τσι, μ τν κατάσταση στν ποία βρισκόταν τό γένος μας, συμβάδιζε κα ποιότης τν δώρων πού μς δινε Θεός. μι γέννησε τν λλη, τ ν γίνη δηλαδ νθρωπος ναμάρτητος μ τος γνες του φερε τό δρο του ν χη ντελς κίνητο μέσα του τ γαθό.

16. τσι τν πρώτη καθαρότητα δωσε στ φύση μ τν προδό της Μητέρα. Κα Υἱὸς δωσε τ δεύτερη κα καλύτερη. Κι ατ ρμόζει βέβαια ν συμβ σ μι μακάρια Μητέρα, τ ν εοδοθ δηλαδ καθετί πο φορ τν Υό Της, ν νικηθ δια π τν ρετή το παιδιο Της κα ν κατορθώση δι Ατο μεγαλύτερα κατορθώματα κα ν δοξασθ περισσότερο χάρις σ’ Ατν παρ χάρις στν αυτό της.

Φανέρωσε τσι σ’ ατν τν κσμο, σν στν παράδεισο, καθαρ κι λόκληρο τν νθρωπο, τέτοιον πο πλάσθηκε στν ρχ κα τέτοιον πο πρεπε νά μείνη κα τέτοιον πο θά ταν στ συνέχεια, ν γωνιζόταν γιά τν εγένειά του. Γιατί, φο πρεπε νθρώπινη φύση νά συναντηθ μ τή θεία κα ν νωθ μαζί της τσο στενά, στε ν πάρχη κα στς δυ δια πόσταση, ταν προηγουμένως νάγκη ν φανερωθ κάθε μι μιγής. Κα Θες βέβαια φανερώθηκε πως ταν δυνατν σ’ Ατν ν φανερωθ, ν τν νθρωπο τν φανέρωσε μόνη Παρθένος.

Κι τσι ησος, πού ταν Θες κα γινε κα νθρωπος, παρουσιάσθηκε φο προηγουμένως φανερώθηκε χωριστά κάθε μι π τς δυό του φύσεις. πως κριβς, φο πρτα πλασε Θεός τό νοητ κσμο, στ συνέχεια δημιούργησε τν ασθητ κα σ τρίτη φάση κτισε ατν πο ποτελεται κα π τ δυό, τν νθρωπο, τσι μν Θες πρχε π τν ρχή, δ νθρωπος μφανίσθηκε μόλις στ τέλος τν αώνων, στς σχατες δ ατς μέρες παρουσιάσθηκε Θεάνθρωπος.

Καί μο φαίνεται τι, ν Θες στ τέλος μόλις τν αώνων νώθηκε μ τν νθρώπινη φύση κι χι π παλαιότερα, συνέβη ατό, γιατί δν εχε ς τότε κόμη πάρξει νθρώπινη φύση κατ τρόπο ληθινό, λλ γιά πρώτη φορ τν ποχ ατ μφανίσθηκε.

17. τσι Πανάμωμη δν δημιούργησε τν νθρωπο, λλ τν βρκε συντετριμμένο˙ οτε πάλι μς δωσε τή φύση, λλ τή συνετήρησε• οτε μς πλασε ατή, λλ πρόσφερε κενα μ τ ποα ναπλασθήκαμε. γινε τσι βοηθός το πλστη, τ γαλμα συνεργάσθηκε μ τν τεχνίτη. Ατ ξανάδωσε στ γαλμα ,τι εχε προηγουμένως κι κενος πρόσθεσε ατ πο δν εχε. Κα δν θά πρόσθετε βέβαια κενος ατ πο λειπε, ν δν ερισκε ατ πο πρχε, πάνω στ ποο πρεπε νά προσθέση τό δετερο. Στν δμ π λα τά λλα ζα το Παραδείσου μόνη βοηθς ταν Εα. Κα τν Θεό, γι ν φανερώση τή χρηστότητά Του, μόνη π λα τ ντα τν βοήθησε Παρθένος. Γιατί τίποτε λλο δν μετεχε στ φύση το δμ κτς π τν Εα, κα τίποτε πομένως δν μποροσε νά λάβη μέρος στς πράξεις του.

λλ κα καμμι π τς πόλοιπες πάρξεις δν συμμετεχε τόσο στ χρηστότητα το Θεο, σο Παρθένος• τσι κανες λλος δν μποροσε ν τν βοηθήση. Γιατί βέβαια κα καλύτερος τεχνίτης φθάνει στ σκοπό του κα γίνεται φανερός, τι εναι ριστος, ν βρ τ κατάλληλο ργανo πο τν ξυπηρετε στν πραγματοποίηση τς τέχνης του. Θες μως δν βρκε πλς να ργανο, πο ταίριαζε κατ πάντα στ σκοπό του, λλ να κανώτατο συνεργάτη, τ μακαρία Παρθένο, κι τσι φανέρωσε τν αυτό του.

Καί λο τν λλο καιρ παρέμενε, γιά νά τ πομε τσι, κατ τ μεγαλύτερο μέρος θέατος, φο δν πρχε κανείς γιά νά τν φανερώση. Μλις μως πρξε Παρθένος, γινε κα Ατς ντελς φανερός. Γιατί, πως κριβς π λα τά σώματα μόνον δι μέσου το έρος βλέπουμε καθαρ τν λιο -πειδ έρας δν βάζει μαζ μ τ φς τίποτε τό δικό του μπροστ στ μάτια μας- κατ τν διο τρόπο κα κείνη τίποτε λλο δν εχε κτς π καθαρότητα κα π ,τι ταν κατ’ ξοχήν συγγενικό πρός τ πρτο φς.

18. Γι’ ατ πανηγυρίζοντας μ εφροσύνη πέραντη φθάνουμε λαμπρο κα μ τρόπο λαμπρ σ’ ατ τν μέρα, κατ τν ποία λα ατ λαβαν τν ρχή τους. Στν μέρα πο γεννήθηκε χι πλς Παρθένος, λλ μλλον οκουμένη λόκληρη, πο Πρώτη κα μόνη εδε τν ληθιν νθρωπο, π τν ποο πήγασε γι λους δυνατότης ν γίνουν πίσης ληθινο νθρωποι.

Σήμερα γ δωκε καθαρ τν καρπό της, ν λο τν λλο καιρ δινε καρπος γεμάτους π γκάθια κα τριβόλια, π τ συγκομιδ ατ πο προερχόταν π τν μαρτία. Σήμερα ορανς κατάλαβε πς δν οκοδομήθηκε σκοπα, φο Ατς γι τν ποον δημιουργήθηκε φανερώθηκε, φο λιος εδε κενο, πού, γι ν τ βλέπη, λαβε τό φς.

Σήμερα λόκληρη κτίση νοιωσε τν αυτ της καλύτερο κα λαμπρότερο, φο λαμψε τό κοιν στολίδι το σύμπαντος.

Σήμερα «λoι ο γγελοι το Θεο ψαλαν μ φων κραται μνους κα γκώμια στν Κύριό τους», τσο περισσότερο π τότε πο στόλιζε τν οραν μ τ στεφάνι τν στέρων, σο Ατ πο νατέλλει σήμερα εναι ψηλότερη, κα λαμπρότερη π κάθε στέρι κα γιά λόκληρο τν κσμο φελιμώτερη.

Σμερα τυφλωμένη φύση τν νθρώπων λαβε διεισδυτικό φθαλμό, τν Παρθένο, δι το ποίου φθασε νά δ τά μεγαλεα ατς δ τς μέρας. Γιατί, πως ργότερα τν κ γενετς τυφλό, τσι ταν συνάντησε Θες τν νθρώπινη φύση νά περιπλανιέται σκοντάφτοντας τν λέησε κα τς δωσε τν ξιοθαύμαστο ατ φθαλμό. Καί εδε νθρωπος ατ πο «δι μέσου πολλν προφητν κα βασιλέων πεθύμησε νά δ π μακριά, λλ δν μπόρεσε». Γιατί, πως μέσα σ’ να σμα πάρχουν πολλ μέρη κα μέλη, κανένα μως κτς π τ μάτι δν χει δημιουργηθ γιά νά βλέπη τν λιο, τσι π λους τους νθρώπους πο πρξαν ποτ μόνο στν Παρθένο δόθηκε πόλυτα τό ληθιν Φς καί διά μέσου ατς δόθηκε σ λους. Μιά κατάπαυστη λοιπν μνωδία προσφέρεται σ Ατν κα π τς δυ κτίσεις. Μ μι φων λες o γλσσες ψάλλουν τά δικά Της μεγαλεα κι εναι σίγητοι μνωδοί τς Μητέρας το Θεο λοι o νθρωποι κι λοι ο χοροί τν γγέλων.

Καταθέτουμε λοιπν κα μες, ψάλλοντας, στν κοιν εσφορ ατ πο μπορέσαμε: λιγώτερα δυστυχς κα π ατ πο φείλαμε κα πρεπε νά εμαστε πρόθυμοι νά προσφέρουμε, λλ κα π ατ πο προθυμοποιηθήκαμε. Τόσα πολλ εναι ατ πο φείλουμε.

λλ σ’ σένα κα στ δική σου φιλανθρωπία νήκει, Πολυύμνητη, ν μ σταθμίσης τ χάρη πο θά μς δώσης σ τίποτε δικό μας, λλ στ δική σου μεγαλοπρέπεια. Κι πως σύ, φο ξαιρέθηκες π τ κοιν γένος κι γινες δρο στν Θεό, κόσμησες πειτα λους τούς πόλοιπους νθρώπους, τσι κα σ μς, ντ γι ατος δ τούς λόγους πού σο προσφέρουμε, γίασε τ θησαυροφυλάκιο τν λόγων, τν καρδιά μας, κι νάδειξε τ χώρα τς ψυχς γονη γι κάθε κακ μ τ χάρη κα τή φιλανθρωπία το μονογενος σου Υο, το Κυρίου κα Θεο κα Σωτήρα μας ησο Χριστο, στν ποον ρμόζει κάθε δόξα, τιμ κα προσκύνηση μαζ μ τν ναρχό Του Πατέρα κα τ Πανάγιο κα γαθ κα ζωοποι Πνεμα, τώρα κα πάντοτε κα στος αἰῶνες τν αώνων. μήν.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

(Πηγή: imaik.gr)