- Η ΑΛΛΗ ΟΨΙΣ - https://alopsis.gr -

Τι δεν είναι εθελοντισμός (Ε. Αρανίτσης)

ΤΟ ‘ΠΡΕΠΕΙ’ ΣΤΗ ΘΕΣΗ ΤΟΥ ‘ΕΠΙΘΥΜΩ’ ΚΑΙ ΤΟΥ ‘ΕΧΩ ΑΝΑΓΚΗ’!

Να εκθειάζεις το ιδεώδες του εθελοντισμού, εν όψει της Ολυμπιάδας, αποτελεί, καθώς καταλαβαίνω, ένα καθήκον που βρίσκει σύμφωνους σχεδόν τους πάντες. Σ’ εμάς τους υπόλοιπους, της απελπιστικά ισχνής μειοψηφίας, προκαλεί μελαγχολία.
Στις αρχές του ’80, όταν συνειδητοποιούσαμε την πτώση του πυρετού της μεταπολίτευσης, η Αμερική είχε ήδη εγκαινιάσει την καινούρια εποχή με το σύνθημα της συναίνεσης. Ο κό­σμος, εσωτερικά ερειπωμένος μετά τη διάψευση των ονείρων του ’60 και το αργό ξετύλιγμα της λεγόμενης «ηλίθιας δεκαετίας» του ’70, άρχισε να διολισθαίνει από την υστερία στον ψυχαναγκασμό: το καινούριο μοντέλο ήταν το «πρέπει να κάνω». Ο καθένας είχε τώρα δικαίωμα να αποχαιρετήσει τη θέληση, αυτή την τυραννική μάνα.
H νέα τάση αποτυπώθηκε, πολύ σύντομα, σε μια σειρά κανό­νων του καθημερινού πολιτισμού, που αναγορεύτηκαν σε θεσμούς. Το ίδιο το «must», το απλό αυτό πρόσταγμα, έγινε ρυθ­μιστής των συνηθειών: αγοράζεις αυτό ή εκείνο επειδή έτσι πρέ­πει. Πάρτε το τζόκινγκ. Οι άνθρωποι στις ΗΠΑ άρχισαν να τρέ­χουν. Έτρεχαν και έτρεχαν και έτρεχαν, κάθε πρωί, επειδή έτσι έπρεπε, επειδή το να μην τρέχεις ήταν αδιανόητο.
Oτι ο τρόπος ζωής που επιβλήθηκε την τελευταία εικοσαε­τία συγκροτείται γύρω από τη διακίνηση της αχρηστίας των λεγόμενων αγαθών συνιστά κοινό τόπο και δεν θα ‘χε νόη­μα να μακρηγορήσω, θυμίζω όμως πως τα σκουπίδια, στο όνο­μα των οποίων προωθείται η ζωή μας, ακριβώς ως τέτοια, δη­λαδή σκουπίδια, δεν μυρίζουν όμορφα. Η κίνηση τους, επομέ­νως, δηλαδή ο ίδιος ο πολιτισμός μας, έπρεπε να εξαρτάται α­πό κάποιο συνολικό πρόσταγμα, διαφορετικά θα έπεφτε στο μηδέν. Η μοίρα των αναγκών του κόσμου έδινε, τώρα, τη θέση της, μετά από αιώνες απόκρυψης, σ’ αυτό το γενικό κλίμα των εξορθολογισμένων ανακλαστικών, του «έτσι κάνω, γιατί έτσι πρέπει να κάνει κάθε μοντέρνος άνθρωπος».
Σίγουρα, η τρέλα της ψυχαναγκαστικής ανταπόκρισης στο «έτσι πρέπει», απ’ την οποία εκπορεύεται η επιτυχία όλων των καταναλωτικών ρευμάτων, όλων των συμπεριφορών, όλων των νέων συνηθειών, μπορεί να συνδεθεί ευθέως με την α­νάγκη του κόσμου για πλήρη έλλειψη συγκρούσεων, για απώ­θηση των διαφορών στα βάθη, εκεί όπου δεν φτάνει ο ήλιος ού­τε της επιθυμίας ούτε της ανάγκης. Επιθυμώ και χρειάζομαι ακούγονται όλο και πιο σπάνια, και, αν είσαι αληθινά μοντέρνος, οφείλεις να τα ξεχάσεις: ιδού το σύνθημα με το οποίο μας βομ­βαρδίζουν. «Κάνε έτσι γιατί έτσι κάνουν όλοι». Είναι trendy. Εθελοντισμός.
Ο κραυγαλέα μαζοχιστικός χαρακτήρας αυτού του ύφους ζωής, έστω κι αν αντισταθμίζεται από τον ύπουλο σαδισμό των διαπροσωπικών εκδηλώσεων εχθρότητας, μας ανακουφίζει φαίνεται από την αγωνία του αδιεξόδου: τι θα μπορούσε να θέ­λει κανείς, τι θα μπορούσε να χρειάζεται πραγματικά; Μας λυ­τρώνει από το άγχος του υπεδάφους των καταστάσεων: το να μην ξέρεις τι θέλεις είναι το mainstream, αιωνίως το ίδιο ποτά­μι, αντίθετα από το ηρακλείτειο, μόνον που αλλάζουν αστραπι­αία οι ιριδισμοί της επιφάνειας. Κινείσαι απλώς κατά μήκος ε­νός Πρέπει, του οποίου ο προσανατολισμός χαίρει γενικής ε­κτιμήσεως, κι αυτό είν’ όλο.
Πρέπει να είσαι μοντέρνος, πρέπει να βοηθάς στα συλλογι­κά εγχειρήματα, πρέπει να παραιτείσαι από την κριτική, από τη φυσική αδράνεια του υποκειμένου απέναντι σε αποφά­σεις που λαμβάνονται εκτός της συνείδησης του. Όχι σε απο­φάσεις που ανάγονται στον Νόμο, χωρίς τις οποίες, καλώς ή κα­κώς, δεν νοείται πολιτισμός, αλλά σ’ αυτό το μοντέρνο είδος α­ποφάσεων, που το περιεχόμενο τους είναι το ομοίωμα του θέλειν: πρέπει να (προσποιείσαι ότι) θέλεις αυτό που αποφασί­στηκε, αυτό προς το οποίο κινείται η συνολική δυναμική των πραγμάτων.
Κάτω απ’ τη σκέπη μιας τέτοιας απάνθρωπης μοντερνικότητας, κάναμε και στην Ελλάδα εισαγωγή εθελοντισμού. Η λέ­ξη έχει τη ρίζα της στο «θέλω». Πρόκειται για ευφημισμό; Αφού ο εθελοντισμός σημαίνει, υποτίθεται, το θέλειν της προσφοράς, τι επιβάλλει, άραγε, την τεράστια κλίμακα όλης αυτής της διαφημι­στικής εκστρατείας προκειμένου να δεχτούν οι άνθρωποι να βά­λουν τον ώμο τους στον τροχό; Γιατί πρέπει να πειστούμε, εφόσον εθελοντισμός σημαίνει θέλω; Θα άξιζε τον κόπο να ρωτήσουμε κάποιον φανατικό, π.χ. τον Σαββόπουλο.
Η αλήθεια είναι πως, όσο πιο εκκωφαντικά διατυμπανίζουν οι άνθρωποι τις χαρές του εθελοντισμού, τόσο πιο έντονα δι­αισθάνονται ότι, στην καρδιά αυτού ακριβώς του εθελοντισμού, η θέληση έχει παγώσει, η διαισθαντική αγάπη για τις αληθινά επι­θυμητές προκλήσεις έχει μετατραπεί σε απολίθωμα.
Ασθένεια: κουρδισμένα ανθρωπάκια. Λέξεις-κλειδί: «Ουάου!» και «Φαν-τα-στι-κό!». Διάγνωση: εσωτερική λιποθυμία των αντιστάσεων. Συννεφούλα, δεν σου ζητώ τίπο­τα. Δεν με πειράζει να μη γυρίσεις, αρκεί να μην τριγυρνάς με άλλους τα βράδια. Αν και όλοι μαζί, είμαστε ριζικά και αμερι­κανικά μόνοι. (Πηγή: "Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία")