* Ολο και περισσότερα ελληνόπουλα παίρνουν την πρώτη «τζούρα» στις τελευταίες τάξεις του Δημοτικού και δοκιμάζουν το ποτό στα 13 τους

* Η Ελλάδα «προετοιμάζεται» για να διατηρήσει το αρνητικό ευρωπαϊκό ρεκόρ της υψηλότερης κατανάλωσης οινοπνευματωδών μεταξύ των νέων Στο ‘να χέρι το τσιγάρο, στ’ άλλο χέρι το… ποτό. Ο Πάρις έκλεισε τα 20. Τρίτο έτος σε ΤΕΙ Λογιστικής εφέτος, και περνάει τον χρόνο του μεταξύ Αθήνας και Θεσσαλονίκης. Στον έναν τόπο η σχολή, στον άλλον η… παλιοπαρέα. Το ξενύχτι συχνό και το ποτό άφθονο – όποτε το επιτρέπουν οι φοιτητικές του υποχρεώσεις και η τσέπη του. Το τσιγάρο καθημερινή συνήθεια πλέον. Το ξεκίνησε, όπως και πολλοί φίλοι του, στο γυμνάσιο και σήμερα καπνίζει πλέον συστηματικά. Η Μαρίνα βρίσκεται σε χειρότερη κατάσταση. Βαδίζει προς τα 30 και είναι αιχμάλωτη του αλκοόλ και του καπνού από 17 ετών. Την τελευταία πενταετία όμως πίνει πολύ περισσότερο, έχει πάρει 25 κιλά και αντιμετωπίζει προβλήματα με την υγεία της – αναπνευστικά, καρδιαγγειακά, στομαχικά. Λέει ότι είχε μια μάλλον… αδιάφορη και ανεκτική οικογένεια, αλλά εκείνο που την έριξε βαθιά στο οινόπνευμα ήταν η διάλυση μιας σχέσης στα 25 της, η οποία πίστευε ότι είχε τα θεμέλια για να… κρατήσει. Σήμερα παλεύει με τα κενά μνήμης. Ξεχνά με ποιον είχε μιλήσει το προηγούμενο βράδυ, τι είχε πει, τι είχε κάνει. Αλλά ούτε το επόμενο πρωί, αφού έχει… ξενερώσει, θυμάται τι προηγήθηκε. Παλεύει και με τα δεκάδες άλλα αδιέξοδα στα οποία την έχει οδηγήσει το ποτό. «Εχω πιάσει πάτο» λέει και παραδέχεται ότι η προσωπική της ζωή έχει θρυμματιστεί, καθώς στηρίζεται πλέον στα ψέματα που αναγκάζεται να λέει για να καλύπτει το πάθος της. «Τους έχω διώξει όλους από κοντά μου. Είμαι μόνη μου. Πίνω μόνη μου. Ισως επειδή και οι παρέες μου στηρίχθηκαν στο αλκοόλ». Θα είχε καταστραφεί και η επαγγελματική της ζωή, αν το αφεντικό της δεν ήταν τόσο συγκαταβατικό και ανεκτικό. «Ντρέπομαι ακόμη και τον μπακάλη της γειτονιάς, από τον οποίο κάθε μέρα αγοράζω μπίρες. Είμαι αλκοολική. Το παραδέχομαι. Ξέρω ότι μου κάνει κακό. Κάθε τρεις και λίγο παίρνω απόφαση να το κόψω. Μου αρέσει ο εαυτός μου νηφάλιος. Ωστόσο σε λίγες μέρες το ξαναρχίζω. Ετσι, χωρίς λόγο. Ισως πίνω επειδή έτσι δεν σκέφτομαι και μπορώ να κοιμηθώ».

Ο Πάρις και η Μαρίνα είναι δύο από τους εκατοντάδες νέους που ξεκινούν στα πρώτα χρόνια της εφηβείας το τσιγάρο και το ποτό, διατηρώντας για την Ελλάδα το αρνητικό ευρωπαϊκό ρεκόρ της υψηλότερης κατανάλωσης οινοπνεύματος. Πολλά ελληνόπουλα, όπως έχουν δείξει αρκετές παλαιές και πρόσφατες έρευνες, παίρνουν νωρίς – ήδη από τις τελευταίες τάξεις του δημοτικού – την πρώτη τους «τζούρα». Ακολουθεί το αλκοόλ. Στα 13, κατά μέσον όρο, ξεκινούν το ποτό, γεγονός που αποδεικνύει και την ανεπάρκεια των εκστρατειών κατά της χρήσης οινοπνεύματος. Η υπερκατανάλωση αλκοόλ ενοχοποιείται για 60 τύπους διαταραχών και σωματικών κακώσεων. Οι ψυχροί αριθμοί των επιστημονικών καταγραφών δείχνουν ότι η χρήση αλκοόλ προκαλεί το 20%-30% των καρκίνων του οισοφάγου και του ήπατος, των κιρρώσεων του ήπατος, των επιληπτικών κρίσεων κ.ά. Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, 1,8 εκατομμύρια άνθρωποι στον πλανήτη πεθαίνουν από αιτίες που σχετίζονται με το αλκοόλ.

Με το τσιγάρο στο χέρι

Στο γυμνάσιο και στο λύκειο οι έφηβοι γίνονται συστηματικοί καπνιστές και συχνά φτάνουν να καπνίζουν περισσότερο από ένα πακέτο την ημέρα. Σύμφωνα με έρευνα του Εργαστηρίου Υγιεινής και Επιδημιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (υπεύθυνη καθηγήτρια κυρία Μαλαματένια Αρβανιτίδου), προέκυψε ότι μπορεί ο αριθμός των κοριτσιών που καπνίζουν να είναι μεγαλύτερος από αυτόν των αγοριών (40,9% έναντι 34,3%), ωστόσο τα αγόρια αποδεικνύονται πιο… θεριακλήδες. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι το ποσοστό των αγοριών που καπνίζει περισσότερα από 20 τσιγάρα την ημέρα είναι μεγαλύτερο από εκείνο των κοριτσιών (81,2% έναντι 75% των συνολικών καπνιστών). Η έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε δείγμα 1.221 εφήβων (14 ως18 ετών) και δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο επιστημονικό έντυπο «International Journal of Public Health» κατέδειξε ότι περίπου 4 στους 10 εφήβους (38,1%) είναι καπνιστές. Σύμφωνα με τα διεθνή επιστημονικά δεδομένα, το κάπνισμα αποτελεί ένδειξη και για κατανάλωση οινοπνεύματος. Αυτό καταδεικνύει και η επιδημιολογική παρατήρηση των ελλήνων ειδικών στην παρούσα μελέτη. Οπως προέκυψε, οι καπνιστές έχουν πέντε φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να καταναλώσουν αλκοόλ.

Τα ποτά και τα ξενύχτια

Απογοητευτικά είναι και τα αποτελέσματα μιας άλλης έρευνας του ιδίου εργαστηρίου για τη διάδοση του αλκοόλ σε έλληνες εφήβους. Τα στοιχεία δείχνουν ότι περισσότεροι από τους μισούς (51,9%) καταναλώνουν οινόπνευμα – ξεκινούν να πίνουν αλκοόλ, κατά μέσον όρο, στην ηλικία των 13 ετών. Στα αγόρια το ποσοστό που καταναλώνει ποτά είναι 56,6% και στα κορίτσια 48,4%. Περιστασιακή κατανάλωση αλκοόλ αναφέρει το 29,5% των μαθητών και συχνή το 12,9%. Οι ερευνητές συνέδεσαν την κατανάλωση οινοπνεύματος με κοινωνικοδημογραφικές μεταβλητές και άλλα δεδομένα, όπως είναι το χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης των γονέων, η έλλειψη σωματικής άσκησης, η κατανάλωση καφέ και το κάπνισμα. Ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στην απόκτηση της κακής συνήθειας της κατανάλωσης αλκοόλ φαίνεται ότι διαδραματίζει το επίπεδο μόρφωσης των γονέων. Ακόμη, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ο δείκτης μάζας σώματος (καταδεικνύει αν ένας άνθρωπος έχει φυσιολογικό βάρος, είναι υπέρβαρος ή παχύσαρκος) στους εφήβους που πίνουν είναι σημαντικά υψηλότερος από ό,τι στους μαθητές που πίνουν σπανίως ή δεν κάνουν καθόλου χρήση οινοπνεύματος.

Η έρευνα του Εργαστηρίου Υγιεινής και Επιδημιολογίας έδειξε ότι η κατανάλωση οινοπνεύματος είναι άμεσα συνδεδεμένη με κοινωνικοοικονομικές μεταβλητές και με τον τρόπο ζωής (έλλειψη άθλησης, κακή διατροφή, κ.ά.). Αυτό, σύμφωνα με τους έλληνες ερευνητές, οφείλεται στην απουσία – μέχρι πρότινος – νομικών περιορισμών στην αγορά οινοπνεύματος, ακόμη και για τους πολύ νέους, και στην ανεπάρκεια των εκστρατειών κατά της χρήσης οινοπνεύματος. Αλλά, όπως σημειώνουν, δεν πρέπει να αγνοείται το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι οινοπαραγωγός χώρα, με μια μεγάλη αγορά παραδοσιακών ποτών. Ακόμη επισημαίνουν ότι στην Ελλάδα δεν έχει δοθεί η δέουσα προσοχή στη μάστιγα του αλκοολισμού, σε σύγκριση με τις βορειοευρωπαϊκές χώρες. Και αυτό διότι η κατανάλωση οινοπνεύματος στη χώρα μας αποτελεί έναν τρόπο κοινωνικοποίησης, ενώ παράλληλα είναι ενσωματωμένη στις εθιμοτυπικές, κοινωνικές ακόμη και στις θρησκευτικές δομές. Πάντως, τα αποτελέσματα της μελέτης του ΑΠΘ συμπίπτουν με τα συμπεράσματα άλλων ευρωπαϊκών μελετών, οι οποίες έχουν δείξει ότι η κατανάλωση οινοπνεύματος δείχνει μια τάση μείωσης – ιδιαίτερα στις παραδοσιακά οινοπαραγωγικές χώρες – εξαιτίας σημαντικών αλλαγών στην εκπαίδευση, στη διαθεσιμότητα ή στις τιμές των οινοπνευματωδών ποτών. Σύμφωνα με μερικές μελέτες, οι αλλαγές στη φορολογία του οινοπνεύματος, οι υψηλές τιμές των ποτών, καθώς επίσης και η μείωση του διαθέσιμου χρηματικού ποσού των ατόμων που κάνουν χρήση αλκοόλ, επηρεάζουν τη συχνότητα της κατανάλωσης. Η έρευνα δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό έντυπο «The American Journal of Drug and Alcohol Abuse» και πραγματοποιήθηκε σε δείγμα 1.185 μαθητών της Θεσσαλονίκης.